Φρουροί της Επανάστασης: Ποιο είναι το σώμα που κατέλαβε τα ελληνικά τάνκερ

Η κατάληψη των ελληνικών τάνκερ στον Περσικό Κόλπο, έφερε στην επιφάνεια τους “Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης”, όπου στην Ευρώπη δεν ήταν και τόσο γνωστή, αλλά στην περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα σώματα τακτικού στρατού.

Ποιοι είναι οι Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης

Πρόκειται για σώμα ανεξάρτητο από τον τακτικό στρατό του Ιράν. Ο ηγέτης του Ιράν Ρουχολάχ Χομεϊνί ίδρυσε τον Απρίλιο του 1979 με διάταγμα το Σώμα Φρουράς της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) και του ανέθεσε τη διαφύλαξη της Ισλαμικής Δημοκρατίας που σχηματίστηκε μετά την Ιρανική Επανάσταση (1978-79). Η συμμετοχή του IRGC στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ (1980-88) οδήγησε στην επέκταση τόσο του ρόλου του όσο και της ισχύος του, καθιστώντας το κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη του Ιράν, με δικό του στρατό, ναυτικό και αεροπορία και, αργότερα, με δική του πτέρυγα πληροφοριών.

Έπειτα από ένα έτος αναταραχών, ο Μοχάμεντ Ρεζά Σαχ Παχλαβί εγκατέλειψε το Ιράν τον Ιανουάριο του 1979. Ένα δημοψήφισμα τον Μάρτιο ενέκρινε την εγκαθίδρυση μιας ισλαμικής δημοκρατίας υπό την ηγεσία του Χομεϊνί, ο οποίος είχε θέσει τις πνευματικές βάσεις μιας ισλαμικής δημοκρατίας τις δεκαετίες πριν από την επανάσταση. Παρόλο που οι ένοπλες δυνάμεις του Ιράν είχαν δηλώσει την ουδετερότητά τους στην επανάσταση τον Φεβρουάριο, πολλοί από τους επαναστάτες φοβούνταν την επανάληψη του αντιπραξικοπήματος του 1953, κατά το οποίο ο στρατός βοήθησε στην εκδίωξη του Μοχάμεντ Μοσαντέγκ και την αποκατάσταση του Σάχη. Ο Χομεϊνί ίδρυσε το IRGC για να ενοποιήσει και να οργανώσει παραστρατιωτικές δυνάμεις που ήταν προσηλωμένες στην επανάσταση- η ενοποιημένη δύναμη θα λειτουργούσε έτσι ως αντίβαρο στον τακτικό στρατό, ο οποίος αρχικά ήταν πιστός στον Σάχη. Η μονιμότητα του IRGC επισημοποιήθηκε στο νέο σύνταγμα που εγκρίθηκε αργότερα εκείνο το έτος.

Η αντίσταση στην υποταγή και η ενίσχυση του

Το IRGC αντιστάθηκε στις προσπάθειες να υποταχθεί στον πολιτικό έλεγχο και να ενταχθεί στις τακτικές ένοπλες δυνάμεις. Η ένταση ήταν ιδιαίτερα έντονη μεταξύ του IRGC και του πρώτου προέδρου του Ιράν, του Αμπολχασάν Μπανί-Σαντρ (1980-81), του οποίου οι τριβές με διάφορα κυβερνητικά στελέχη οδήγησαν στην παραπομπή του σε δίκη και την απομάκρυνσή του από το αξίωμα το 1981. Οι δύο επόμενοι πρόεδροι, ωστόσο, Mohammad Ali Rajai (Αύγουστος 1981) και Ali Khamenei (1981-89), ήταν ευνοϊκοί προς το IRGC, και ο Xαμενεΐ βοήθησε την οργάνωση με εκτεταμένους πόρους. Αν και το IRGC αναπτύχθηκε αρχικά στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ για να ενισχύσει τις προσπάθειες του τακτικού στρατού, αυξήθηκε σε δύναμη, δομή και πολυπλοκότητα με την υποστήριξη του πολιτικού κατεστημένου. Ένα απόσπασμα για ξένες επιχειρήσεις, γνωστό ως Quds Force, δραστηριοποιήθηκε στον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου το 1982 και ο Χομεϊνί ενέκρινε τη δημιουργία ναυτικού και αεροπορίας το 1985.

Ανάπτυξη και εδραίωση

Αφού ο Χαμενεΐ έγινε ηγέτης του Ιράν μετά τον θάνατο του Χομεϊνί το 1989, το IRGC εδραιώθηκε όλο και περισσότερο. Η οργάνωση παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό απούσα από τη δημόσια σφαίρα κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ali Akbar Hashemi Rafsanjani (1989-97), αλλά ενθαρρύνθηκε να αναλάβει σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη του μεταπολεμικού Ιράν. Το σημείο καμπής ήρθε το 1997 με την εκλογή του προέδρου Μοχάμαντ Χατάμι (1997-2005), του οποίου η δημοφιλής μεταρρυθμιστική ατζέντα απειλούσε να υπονομεύσει την κυριαρχία του IRGC και των συντηρητικών κληρικών όπως ο Χαμενεΐ. Το IRGC άρχισε να παρεμβαίνει στις πολιτικές υποθέσεις και ο Χαμενεΐ ενέκρινε τη δημιουργία μιας πτέρυγας πληροφοριών προκειμένου να ενισχύσει το χέρι του IRGC.

Υπό την προεδρία του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ (2005-13), βετεράνου του IRGC, τόσο η πολιτική εκπροσώπηση όσο και η οικονομική ισχύς του IRGC διογκώθηκαν. Δεκάδες πρώην αξιωματικοί του IRGC τοποθετήθηκαν σε ανώτερες θέσεις στην κυβέρνηση, ενώ το IRGC έλαβε αμέτρητες κυβερνητικές συμβάσεις και δάνεια δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάληψη μεγάλων έργων. Το 2009, όταν ξέσπασαν διαδηλώσεις εν μέσω ισχυρισμών για παρατυπίες στην επανεκλογή του Αχμαντινετζάντ, το IRGC συνέβαλε καθοριστικά στην καταστολή των διαδηλώσεων. Απογοητευμένος από την αδυναμία του Υπουργείου Πληροφοριών να αποτρέψει τις ταραχές, ο Χαμενεΐ διέταξε την επέκταση της πτέρυγας πληροφοριών του IRGC που ανταγωνιζόταν το υπουργείο.

Όταν οι διεθνείς κυρώσεις έθεσαν στο στόχαστρο το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν στις αρχές της δεκαετίας του 2010, οι επιπτώσεις στο IRGC ήταν σκληρές, αν και μετριασμένες. Εγκλωβισμένες στην οικονομία του Ιράν, οι επιχειρήσεις που ανήκαν στο IRGC υπέφεραν μαζί με το υπόλοιπο Ιράν, αλλά το IRGC επωφελήθηκε επίσης από τις δραστηριότητες λαθρεμπορίου, ενώ το μερίδιό του στη νόμιμη αγορά επωφελήθηκε από τον μειωμένο ανταγωνισμό. Παρόλα αυτά, με την οικονομία να υστερεί, το IRGC υποστήριξε τελικά το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), μια συμφωνία μεταξύ του Ιράν και έξι άλλων χωρών το 2015, η οποία περιόρισε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Μετά την απόσυρση των Ηνωμένων Πολιτειών από το JCPOA το 2018, μια σειρά από προσωπικότητες υψηλού προφίλ εντός του IRGC δολοφονήθηκαν, συμπεριλαμβανομένου του Qassem Soleimani, ταγματάρχη του IRGC και διοικητή της Δύναμης Quds.