ΗΠΑ – Ιράν: Μία χρόνια αντιπαράθεση με πολλές συνέπειες

ΗΠΑ - Ιράν: Το πρόσφατο επεισόδιο με την κατάσχεση ιρανικού πετρελαίου δημιούργησε νέα προβλήματα στις σχέσεις των δύο χωρών.

ΗΠΑ και Ιράν βρίσκονται ξανά ενώπιον μίας δύσκολης συγκυρίας. Η κατάσχεση μεγάλης ποσότητας ιρανικού πετρελαίου από τις ΗΠΑ με τη συναίνεση και διευκόλυνση των ελληνικών αρχών και η κατάληψη δύο ελληνικών τάνκερ από τις ιρανικές ένοπλες δυνάμεις σε αντίποινα αποτελεί άλλη μια πράξη στην αντιπαράθεση ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν.

Η πράξη αυτή συχνά έχει πολλές επιπτώσεις και σε άλλες χώρες, καθώς το Ιράν έχει δείξει όλο αυτό το διάστημα ότι θα προχωρεί σε αντίποινα σε σχέση με ενέργειες που θεωρεί εχθρικές σε βάρος του.

Ιστορική η διαμάχη ΗΠΑ Ιράν

Το Ιράν για τις ΗΠΑ είναι πάγιο πρόβλημα.Το Ιράν είναι μια χώρα που αμφισβητεί την αμερικανική πολιτική, που παραμένει σε αντιπαράθεση με το Ισραήλ, που έχει αποδειχτεί ανθεκτική σε πολυετείς κυρώσεις και σε προσπάθειες «αλλαγής καθεστώτος» και που μέσω του «Άξονα της Αντίστασης» ενισχύει κινήματα και επηρεάζει το συνολικό συσχετισμό σε μια περιοχή από την Υεμένη μέχρι τη Συρία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες απέναντι στο Ιράν έχουν μια ταλάντευση τα τελευταία χρόνια. Μετά την αποτυχία των πολυετών κυρώσεων σε βάρος του και μπροστά στο ενδεχόμενο να αποκτήσει το Ιράν πυρηνικό όπλο, που θα άλλαζε καθοριστικά τους συσχετισμούς, επέλεξαν να διαπραγματευτούν τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Το Ιράν θα δεχόταν έναν μηχανισμό επιτήρησης του πυρηνικού του προγράμματος που θα εξασφάλιζε ότι πάντα θα χρειαζόταν πολύ καιρό για να αποκτήσει ικανή ποσότητα εμπλουτισμένου ουρανίου για την κατασκευή όπλου και σε αντάλλαγμα θα έπαιρνε την άρση σημαντικού μέρους των κυρώσεων και άρα θα μπορούσε να έχει μεγάλα οικονομικά οφέλη.

Το λάθος Τραμπ και η νέα διαπραγμάτευση

Όταν ο Τραμπ πήρε την προεδρία των ΗΠΑ απέσυρε την χώρα από την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα. Αυτό συνέπεσε σε μια περίοδο ευρύτερων εντάσεων στην περιοχή και σε σχέση με τον εμφύλιο πόλεμο στην Υεμένη όπου οι αντάρτες Χούθι, που έχουν την υποστήριξη του Ιράν συγκρούονται κατά βάση με τις δυνάμεις της Σαουδικής Αραβίας.

Η νέα αμερικανική κυβέρνηση επέλεξε να ξεκινήσει εκ νέου διαπραγματεύσεις για μια επανεκκίνηση της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα. Η διαπραγμάτευση αυτή συνεχίζεται, έχει κάνει πρόοδο σε διάφορα σημεία, άλλωστε η Ευρωπαϊκή Ένωση όπως και η Ρωσία και η Κίνα εξαρχής ήθελαν να συνεχιστεί η συμφωνία και έχει διάφορα σημεία εμπλοκής όπως το Ιρανικό αίτημα για αποχαρακτηρισμό των Φρουρών της Επανάστασης ως τρομοκρατικής οργάνωσης, κάτι που είναι δύσκολο να κάνουν οι ΗΠΑ, δεδομένου και του ισχυρού μπλοκ στο εσωτερικό τους που είναι υπέρ μιας ακόμη πιο σκληρής γραμμής απέναντι στο Ιράν.

Η ιρανική κυβέρνηση έχει κάνει σαφές ότι θέλει τη συμφωνία, άλλωστε έχει ανάγκη το Ιράν να επιστρέψει πλήρως στις διεθνείς αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου (η χώρα διαθέτει τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου μετά τη Ρωσία). Όμως, έχοντας αντέξει αλλεπάλληλα κύματα κυρώσεων έχει κάνει σαφές ότι θα διαπραγματευτεί σκληρά.

To

Η γκρίζα ζώνη των κυρώσεων

Οι κυρώσεις των ΗΠΑ στο Ιράν είναι μονομερείς και δεν στηρίζονται σε απόφαση διεθνούς οργανισμού. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ανάλογες κυρώσεις σε βάρος του Ιράν. Υπάρχουν ευρωπαϊκές κυρώσεις σε βάρος του Ιράν, κυρίως για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όχι όμως στην κλίμακα που έχουν μονομερώς επιβάλει οι ΗΠΑ.

Απλώς οι κυρώσεις των ΗΠΑ «συμπαρασύρουν» ενίοτε και όσους συναλλάσσονται με χώρες στις οποίες έχουν επιβληθεί κυρώσεις. Ακόμη και η επιλογή των Βρετανών να κρατήσουν το Adrian Darya 1 δεν έγινε στη βάση κυρώσεων σε βάρος του Ιράν, αλλά στη βάση της απαγόρευσης πώλησης πετρελαίου στη Συρία.

Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μας αυτή τη στιγμή δεν έχει κυρώσεις σε βάρος του Ιράν, άλλες πέραν αυτών που εξακολουθούν να ισχύουν σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ούτε η χώρα μας ή η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν κατατάξει τους Φρουρούς της Επανάστασης στις τρομοκρατικές οργανώσεις, αυτό επίσης ήταν μια μονομερής απόφαση των ΗΠΑ. Αυτό εξηγεί γιατί οι ΗΠΑ όταν ζητούν ενέργειες σε βάρος ιρανικών συμφερόντων κυρίως επικαλούνται συμφωνίες δικαστικής συνδρομής. Βεβαίως τελικά οι όποιες αποφάσεις είναι κατεξοχήν πολιτικές.

Η θέση της Ελλάδας στη σύγκρουση

Όλα όσα έχουν γίνει όλα αυτά τα χρόνια πιέζουν την Ελλάδα, ιδίως όταν η χώρα μας κατέχει έναν από τους μεγαλύτερους στόλους εμπορικού ναυτικού στον κόσμο. Η χώρα σε γενικές γραμμές ακολουθεί την ευρωπαϊκή τακτική πάνω στο θέμα.

Είναι υπέρ της επιστροφής της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα, αλλά ταυτόχρονα διεκδικεί να είναι και βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή. Αυτό αντικειμενικά διαμορφώνει μια συνθήκη πιέσεων και προτεραιοτήτων που δεν κινούνται απαραίτητα όλες προς την ίδια κατεύθυνση και ενέχει τον κίνδυνο εμπλοκής σε μια συνεχιζόμενη γεωπολιτική αντιπαράθεση.