Τι είναι το ΝΑΤΟ για τον Ερντογάν;

Οι λεονταρισμοί και η συναφής προκλητικότητα του καθεστώτος Ερντογάν στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ δεν προβληματίζουν, πλέον, μόνο την Ελληνική Κυβέρνηση, αλλά έναν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό πολιτικών ηγετών, δημοσιογράφων κι επιστημόνων του πολιτικού φαινομένου. Κι αν ο Έλληνας Πρωθυπουργός και το εγχώριο ΥΠΕΞ αντιλαμβάνονται το ανατολίτικο παζάρι και την προσχεδιασμένη αυξομείωση των τόνων της Τουρκίας, σε πολλούς γεννώνται εύλογες διερωτήσεις για τον ίδιο τον χαρακτήρα, τη δομή και τη λειτουργία της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, που δεν είναι σίγουρα αυτές που εμφανίζονται μέσα από τις τουρκικές παρεμβάσεις.

Το πρώτο από τα στοιχεία που σκοπίμως αποσιωπά ή συσκοτίζει το καθεστώς του εξ Ανατολών γείτονα είναι το γεγονός ότι ο Οργανισμός του Βορειοατλαντικού Συμφώνου είναι ένας οργανισμός αμυντικού χαρακτήρα με ιδιαίτερα ευρύ πεδίο δράσης. 

Το δεύτερο ειδοποιό γνώρισμα του ΝΑΤΟ είναι ότι πρόκειται, πρωτίστως, για έναν διεθνή οργανισμό. Και δεν υπάρχουν διεθνείς οργανισμοί, που συγκαλούν τα όργανά τους και συνεδριάζουν, προκειμένου να εργαστούν υπέρ του… πολέμου. Απεναντίας, θεμελιακός στόχος κάθε διεθνούς οργανισμού – σε διακηρυκτικό επίπεδο, έστω – είναι η προαγωγή της υπόθεσης της ειρήνης. Αυτή είναι το ζητούμενο στους διεθνείς οργανισμούς και τις διεθνείς σχέσεις. Σε άλλη περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με πολεμοχαρείς, ανυπόκριτους ή μη.

Συμμετρικά, το ΝΑΤΟ, νοούμενο ως διεθνής οργανισμός, αποτελείται από εθνικά κράτη, οι αρχές των οποίων εργάζονται και αγωνίζονται για τη μείωση των εντάσεων και την ειρηνική διευθέτηση των διενέξεων που προκύπτουν. Σε ακριβώς αντίθετη ρότα, η ηγεσία της Τουρκίας αντιμετωπίζει τα πάντα και τους πάντες εντός του ΝΑΤΟ σαν σκοτεινά κέντρα που απεργάζονται λύσεις που αντιστρατεύονται – πάντα – στα συμφέροντά της. Έχοντας αυτές τις στερεοτυπικές προσλήψεις και αυτούς τους τρόπους σκέψης στις νοητικές της αποσκευές, η Τουρκία προσέρχεται, διά του Ερντογάν και των επιτελών του, στις συσκέψεις και τις συνεδριάσεις του ΝΑΤΟ με ύφος μονίμως απειλούμενου από άλλες χώρες, οι οποίες, εντούτοις, ανήκουν στον… ίδιο διεθνή οργανισμό με αυτήν (!).

Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το ΝΑΤΟ υπολειπόταν των σοσιαλιστικών κρατών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στο επίπεδο των συμβατικών δυνάμεων, αλλά το κενό αυτό καλυπτόταν με το προβάδισμα της Συμμαχίας σε εναέριες δυνάμεις και σε πυρηνικά όπλα.

Με την κατάρρευση, όμως, των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού και την συνεπαγόμενη αποσύνθεση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, η Συμμαχία απέκτησε νέες αρμοδιότητες, κυρίως προς τις κατευθύνσεις των ειρηνευτικού τύπου επιχειρήσεων και της συγκρότησης ευκίνητων πολυεθνικών δυνάμεων κρούσης. Το ΝΑΤΟ γύρισε σελίδα, τα δεκάδες μέλη του επίσης, αλλά όχι και ο Εντογάν, που επιμένει να βλέπει στους κόλπους του οργανισμού «λύκους» και «αλεπούδες», απέναντι στις οποίες πρέπει να τηρεί από επιφυλακτική έως και ανοιχτά εχθρική στάση.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί ένας διεθνολόγος που να υποστηρίζει ότι στις διεθνείς σχέσεις και, ιδίως, στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, δεν γίνονται ποτέ πολιτικές προσυνεννοήσεις, δεν διακυβεύονται γεωστρατηγικά συμφέροντα, δεν γίνονται συμφωνίες με μεγάλο οικονομικό περιεχόμενο. Δύσκολα διδάσκει κάποιος την αφέλεια. Δυσκολότερα όμως, την αγένεια και την απρέπεια σε διεθνή οργανισμό, στο οποίο συμμετάσχει κάποια χώρα οικειοθελώς.