Αμελείς πρυτάνεις;

Το κύριο σημείο τριβής των πρυτάνεων ή, για την ακρίβεια, της πλειοψηφίας των πρυτάνεων είναι ένα ζήτημα με σαφή εσωτερική λογική: το νέο υπόδειγμα διοίκησης στα ΑΕΙ. Οι πρυτάνεις, ορθότερα: η πλειοψηφία των πρυτάνεων, αντιτίθενται στο διοικητικό μοντέλο των ΑΕΙ, εκτιμώντας ότι ο νόμος – πλαίσιο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων αποψιλώνει τον δημοκρατικό χαρακτήρα του υφιστάμενου μοντέλου διοίκησης.

Η στάση αυτή της πλειοψηφίας των πρυτάνεων τους φέρνει σε αντιπαράθεση με άλλους πρυτάνεις, οι οποίοι εκτιμούν πως ο νόμος – πλαίσιο δεν θέτει υπό αμφισβήτηση ή, πολύ περισσότερο, δεν αίρει τον δημοκρατικό χαρακτήρα του υποδείγματος διοίκησης στην δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Αυτή η αιτίαση είναι προβληματική, αφού δίνει την εντύπωση ότι μερίδα των πρυτάνεων προσήλθε στο τραπέζι του διαλόγου και, εν συνεχεία, ακολούθησε την οδό της (πάντα θορυβώδους) διαφωνίας, χωρίς προηγουμένως να έχει μελετήσει επαρκώς τις σχετικές προβλέψεις στον νόμο – πλαίσιο.

Ο νόμος δεν ανταποκρίνεται πλήρως στο αίτημα της δημοκρατικής διοικήσεως των ΑΕΙ, αλλά είναι εξαιρετικά παρακινδυνευμένο να υποστηριχθεί ότι κινείται προς αντίθετη ρότα, σε αντιδημοκρατική κατεύθυνση.

Συγκεκριμένα, με τον νέο νόμο-πλαίσιο, εισάγεται ένας νέος τρόπος διακυβέρνησης των ελληνικών Πανεπιστημίων, με στόχο την ενίσχυση της συλλογικότητας, της λογοδοσίας, της εξωστρέφειας και της αποτελεσματικότητας στον τρόπο λήψης αποφάσεων των ΑΕΙ.

Θεσμοθετείται το Συμβούλιο Διοίκησης του Πανεπιστημίου. Αποτελείται από έξι εσωτερικά μέλη που εκλέγονται από το σύνολο των μελών ΔΕΠ του ΑΕΙ και πέντε εξωτερικά μέλη που επιλέγονται με αυξημένη πλειοψηφία από τα αναδειχθέντα εσωτερικά μέλη, κατόπιν διεθνούς πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Τα εξωτερικά μέλη προέρχονται από καθηγητές Πανεπιστημίων της αλλοδαπής, φυσικά πρόσωπα με ευρεία αναγνώριση ή συμβολή στον πολιτισμό, τις τέχνες, τα γράμματα ή τις επιστήμες, την οικονομία ή την κοινωνία και εκπροσώπους διεθνών οργανισμών ή κοινωνικών εταίρων.

Το Συμβούλιο Διοίκησης ασκεί κυρίως διοικητικές, οικονομικές, διαχειριστικές και στρατηγικές αρμοδιότητες. Ο Πρύτανης, που είναι και Πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης, εκλέγεται με αυξημένη πλειοψηφία από τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης. Επιλέξιμοι για τη θέση του Πρύτανη είναι τα έξι εσωτερικά μέλη του Συμβουλίου. Η εκλογή του Πρύτανη πραγματοποιείται κατόπιν αξιολόγησης αντικειμενικών προσόντων των υποψηφίων (διοικητικά, ακαδημαϊκά και ερευνητικά), της τεκμηριωμένης πρότασής τους για την ανάπτυξη του ΑΕΙ σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, καθώς και της πρότασής τους για ομάδα υποψηφίων για το αξίωμα των Αντιπρυτάνεων του ΑΕΙ. Ο Πρύτανης δύναται να παύεται σε περίπτωση σπουδαίου λόγου και στη βάση αυξημένης πλειοψηφίας (8/11) από το Συμβούλιο.

Οι Αντιπρυτάνεις ορίζονται από το Συμβούλιο Διοίκησης κατόπιν πρότασης του υποψήφιου Πρύτανη κατά τη διαδικασία της εκλογής του. Δεν αποτελούν μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης. Οι αρμοδιότητές τους καθορίζονται με βάση τον τομέα ευθύνης που τους ανατίθεται από τον Πρύτανη, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του Συμβουλίου. Δύναται να παύονται κατά τη διάρκεια της θητείας τους για σπουδαίο λόγο.

Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα επιλογής Εκτελεστικού Διευθυντή. Ο Εκτελεστικός Διευθυντής επιλέγεται από το Συμβούλιο Διοίκησης, κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης για στελέχη αυξημένων προσόντων εντός ή εκτός του ΑΕΙ, με θητεία παράλληλη με αυτή του Συμβουλίου. Δύναται να παύεται πριν τη λήξη της θητείας του για σπουδαίο λόγο.

Τέλος, ενώ το Συμβούλιο Διοίκησης είναι το ανώτερο όργανο για το σύνολο των διοικητικών, οικονομικών και στρατηγικών αρμοδιοτήτων, η Σύγκλητος ασκεί κυρίως ακαδημαϊκές και ερευνητικές αρμοδιότητες. Αποτελείται από τον Πρύτανη, τους Κοσμήτορες, τους Προέδρους και εκπροσώπους ΕΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ και φοιτητών.

Με βάση το προαναφερόμενο υπόδειγμα διοίκησης των ΑΕΙ, γεννάται εύλογα το ερώτημα το σχετικό με το γιατί μερίδα των πρυτάνεων θεωρεί πως αυτό είναι… αντιδημοκρατικό.

Ο Δρ. Μανώλης Σταυρουλάκης διδάσκει Πολιτική Επιστήμη στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.