Μουσείο Κυκλαδικής τέχνης: Προσβασιμότητα και συμπερίληψη στα άτομα με αναπηρία

Προσβασιμότητα, συμπερίληψη και βιωσιμότητα. Αυτές είναι οι τρεις βασικές έννοιες που πρέπει να χαρακτηρίζουν κάθε σύγχρονο μουσείο σήμερα στον κόσμο. Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης έχει ήδη χαράξει εδώ και χρόνια, από το 2014, μια πορεία, με άξονα αυτές τις λέξεις κλειδιά, θέλοντας να είναι ανοιχτό και προσβάσιμο, χωρίς αποκλεισμούς σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Σήμερα, πετυχαίνει έναν πολύ σημαντικό στόχο: Μέσω του νέου προγράμματος «Σε Επαφή», δίνει πλέον τη δυνατότητα σε άτομα με αισθητηριακή αναπηρία (οπτική και ακουστική βλάβη) να έχουν πρόσβαση στη μόνιμη έκθεση κυκλαδικής τέχνης. Στόχος του να καταστεί ένα μουσείο ανοικτό σε όλους με βάση τις αρχές της συμπερίληψης, προσφέροντας εκπαίδευση και παράλληλα ψυχαγωγία.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει: α) μια κινητή προθήκη ξενάγησης για άτομα με προβλήματα όρασης, β) μια πολυαισθητηριακή μουσειοσκευή και γ) μια σειρά δράσεων ώστε το μουσείο να είναι προσβάσιμο σε κωφά ή βαρήκοα άτομα. Η ιδέα για την κατασκευή της προθήκης και οι δράσεις σχεδιάστηκαν, από την Ελένη Μάρκου, υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και την Μαρίνα Πλατή, διευθύντρια του τμήματος Εκπαίδευσης του μουσείου. Η κατασκευή της προθήκης και ο γραφιστικός σχεδιασμός υλοποιήθηκαν από την εικαστικό-αρχιτέκτονα και μόνιμο συνεργάτη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων Χαρά Μαραντίδου.

Η αφετηρία και η πηγή έμπνευσης ήταν εξαρχής τι είδους δραστηριότητα έχει νόημα να σχεδιαστεί σε ένα μουσείο που τα εκθέματά του βρίσκονται κλεισμένα σε προθήκες

Το πρόγραμμα πραγματοποιείται στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Erasmus+ στα οποία συμμετέχει το μουσείο και υλοποιείται με την υποστήριξη της Eurolife FFH, στρατηγικού συνεργάτη του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Σχεδιάστηκε σε στενή συνεργασία με την ΑΜΚΕ «Με Άλλα Μάτια» και την HandsUp, το πρώτο πρακτορείο διερμηνέων νοηματικής γλώσσας στην Ελλάδα και τέθηκε σε λειτουργία μετά από πιλοτική εφαρμογή του σε focus groups ατόμων με αισθητηριακές βλάβες.

Kινητή προθήκη ξενάγησης για άτομα με προβλήματα όρασης

Για τους σκοπούς τους πρόγραμματος «Σε Επαφή», το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης δημιούργησε μία θεματική διαδρομή προσβάσιμη σε άτομα με οπτική βλάβη, δημιουργώντας μια κινητή προθήκη με θέμα τον Κυκλαδικό Πολιτισμό. Η προθήκη υλοποιήθηκε με τη συμμετοχή focus group οπτικά ανάπηρων ατόμων σε συνεργασία με την κοινωνική επιχείρηση «Με Άλλα Μάτια» και τον πρόεδρό της Βαγγέλη Αυγουλά. Σχεδιάστηκε με άξονα την ισότιμη συμπερίληψη ατόμων με οπτικές βλάβες, χωρίς να αποκλείει τη χρήση της από όποιον επισκέπτη θελήσει να εμπλουτίσει την εμπειρία της ξενάγησής του με αυτήν.

Η προθήκη αποτελείται από θήκες και περιλαμβάνει κάτοψη της αίθουσας, απτικούς χάρτες της Ελλάδας και των Κυκλάδων και αντίγραφα εκθεμάτων που είναι κατασκευασμένα από μάρμαρο ή ρητίνη.

Τη διαδρομή συμπληρώνουν κατάλληλα διαμορφωμένα, περιγραφικά κείμενα διαθέσιμα στη γραφή Braille (για τυφλά άτομα) και σε μεγαλογράμματη εκτύπωση (για άτομα με μερική όραση). Παράλληλα δημιουργήθηκε και ακουστική εμπειρία με ηχητική περιήγηση στη Συλλογή της Κυκλαδικής Τέχνης, στα ελληνικά και αγγλικά. Τα ηχογραφημένα αρχεία συνοδεύουν την κινητή προθήκη δίνοντας πληροφορίες και οδηγίες σχετικά με την απτική εμπειρία μέσω της πλατφόρμας Clio Muse, σε κινητό τηλέφωνο που διατίθεται από το Μουσείο: η εφαρμογή αυτή που είναι δωρεάν, απευθύνεται και σε άτομα με πρόβλημα όρασης που χρησιμοποιούν πρόγραμμα ανάγνωσης οθόνης (screen reader).

Η προθήκη χρησιμοποιείται από τουλάχιστον δύο άτομα έως και μία μικρή μικτή ομάδα (με και χωρίς αναπηρία) τα οποία συνοδεύει εκπαιδευμένο προσωπικό του μουσείου. Η διαδρομή περιλαμβάνει δεκατρείς διαφορετικούς σταθμούς μέσα στην έκθεση που αναγράφονται στην κάτοψη της αίθουσας. Σε κάθε αντικείμενο υπάρχει ένας αριθμός που αντιστοιχεί στα έντυπα ή τα ακουστικά κείμενα.