Μια σύντομη ιστορία για τις μάγισσες του Σάλεμ και τι απέγιναν

Το παράξενο ταξίδι μιας πόλης από την παράνοια στη χάρη

Τα μέλη της γερουσίας της Μασαχουσέτης απάλλαξαν πλέον επίσημα και την Ελίζαμπεθ Τζόνσον τζούνιορ, η οποία είχε καταδικαστεί σε θάνατο για “μαγεία” το 1693. Η Τζόνσον δεν εκτελέστηκε ποτέ, ωστόσο δεν της είχε απονεμηθεί επίσημα χάρη, όπως είχε συμβεί με άλλους κατηγορούμενους. Οι νομοθέτες αποφάσισαν να επανεξετάσουν τώρα την υπόθεσή της έπειτα από έρευνα που έκαναν μαθητές Γυμνασίου, αναζητώντας ποια βήματα πρέπει να γίνουν για να “καθαρίσει” το όνομά της.

“Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αλλάξουμε αυτό που συνέβη σε θύματα όπως η Ελίζαμπεθ, αλλά τουλάχιστον μπορούμε να αποκαταστήσουμε την αλήθεια”, δήλωσε η Νταϊάνα ΝτιΖόλιο, Δημοκρατική γερουσιαστής της Μασαχουσέτης.

Είκοσι άνθρωποι από το Σάλεμ και γειτονικές πόλεις εκτελέστηκαν και εκατοντάδες άλλοι κατηγορήθηκαν κατά τη διάρκεια της φρενίτιδας που ξεκίνησε το 1692, πως τάχα υπάρχουν ανάμεσά μας “μάγοι”. Δεισιδαιμονίες που είχαν ρίζες στην ξενοφοβία και τη φτώχεια στην ουσία.

Η Ελίζαμπεθ Τζόνσον ήταν μόλις 22 ετών όταν ενεπλάκη στη δική. Ο τότε κυβερνήτης Γουίλιαμς Φιπς απέρριψε την καταδίκη της, καθώς είχε αρχίσει να γίνεται αντιληπτό το εύρος των δικαστικών πλανών στο Σάλεμ. Στους τρεις αιώνες και πλέον που ακολούθησαν δεκάδες ύποπτοι απαλλάχθηκαν επίσημα, μεταξύ των οποίων η μητέρα της Τζόνσον. Όμως, για κάποιο λόγο το όνομα της ίδιας δεν συμπεριλήφθηκε ποτέ στις νομοθετικές προσπάθειες για να αποκατασταθεί η αλήθεια. Γιατί; Γιατί εκείνη δεν απέκτησε ποτέ παιδιά, απογόνους που θα μπορούσαν να κινηθούν νομικά προκειμένου να απαλλαγεί το όνομά της από το στίγμα.

“Η ιστορία της Ελίζαμπεθ συνεχίζει να έχει μεγάλη απήχηση και σήμερα. Αν και έχουμε διανύσει δρόμο από τη φρίκη των δικών μαγισσών, πολύ συχνά και σήμερα αμφισβητούνται τα δικαιώματα των γυναικών και απορρίπτονται οι ανησυχίες τους”, δήλωσε η γερουσιαστής Νταϊάνα ΝτιΖόλιο.

Τα γεγονότα που οδήγησαν στη βάρβαρη δίκη

Οι δίκες των μαγισσών έλαβαν χώρα στη Μασαχουσέτη ανάμεσα στο 1692 και το 1693. Περισσότεροι από 200 άνθρωποι κατηγορήθηκαν πως έκαναν μαγεία και 20 από αυτούς θανατώθηκαν. Η Πολιτεία πολύ αργότερα παραδέχτηκε πως οι δίκες ήταν ένα μεγάλο λάθος και αποζημίωσαν τις οικογένειες των καταδικασθέντων. Έκτοτε, οι δίκες αποτελούν συνώνυμο της αδικίας, της παράνοιας και του σκοταδισμού έχοντας χαραχθεί στη συλλογική μνήμη ως αποτρόπαιο γεγονός.

Η πραγματική κατάσταση στο Σάλεμ

Πριν κάποιους αιώνες, πολλοί Χριστιανοί -αλλά και άνθρωποι που ασπάζονταν άλλες θρησκείες- πίστευαν πως ο Διάβολος έδινε τη δυνατότητα σε κάποιους ανθρώπους να κάνουν μάγια ως ανταμοιβή της πίστης τους σε εκείνον. Η τρέλα της μαγείας διαδόθηκε και συντηρήθηκε από το 1300 ως το τέλος του 1600. Χιλιάδες άνθρωποι κατηγορήθηκαν σε αυτό το διάστημα ως μάγοι- ιδίως γυναίκες- και εκτελέστηκαν. Παρότι οι δίκες του Σάλεμ έλαβαν χώρα προς το τέλος της περιόδου, οι συνθήκες που επικρατούσαν στο χωριό, μπορούν να εξηγήσουν πώς οδηγήθηκε η κατάσταση ως εκεί.

Το 1689 οι Βασιλείς της Αγγλίας Γουίλιαμ και Μαίρη άνοιξαν πόλεμο κατά της Γαλλίας στις αποικίες τους στην Αμερική. Προκάλεσαν καταστροφές και θανάτους στη Νέα Υόρκη, τη Νέα Σκωτία και το Κεμπέκ και τους εξανάγκασαν τους πληθυσμούς να τραπούν σε φυγή. Πολλοί πρόσφυγες αναζήτησαν καταφύγιο στην επαρχία του Έσεξ, και συγκεκριμένα στο χωριό του Σάλεμ, στη Μασαχουσέτη.

Ο επιπλέον πληθυσμός άρχισε να απειλεί την οικονομική κατάσταση του χωριού και των προμηθειών του. Η έλευση των προσφύγων ήρθε να επιτείνει την αντιπαράθεση που ήδη υπήρχε μεταξύ των οικογενειών που εκμεταλλευόντουσαν κυρίως το εμπόριο στο λιμάνι του Σάλεμ και των αγροτών. Επιπλέον, υπήρχε και ο ιερέας Σάμιουελ Πάρις, άνθρωπος που πολλοί αντιπαθούσαν λόγω της αυστηρότητάς του. Οι πουριτανοί πίστευαν δε πως όλες αυτές οι συγκρούσεις ήταν έργο του Διαβόλου.

Η ανεξήγητη κατάσταση της υγείας τριών κοριτσιών

Τον Ιανουάριο του 1692, η κόρη του Πάρις, η Ελίζαμπεθ, 9 ετών και η ανιψιά του Άμπιγκεϊλ, 11, άρχισαν να έχουν “επεισόδια”: ούρλιαζαν, πετούσαν πράγματα κι έβγαζαν περίεργους ήχους και το σώμα τους έπαιρνε περίεργες στάσεις. Ο γιατρός, άκρως επιστημονικά απεφάνθη πως επρόκειτο για κάτι “υπερφυσικό”. Έπειτα, ένα ακόμα κορίτσι η Αν Πούτναμ, 11 ετών άρχισε να έχει κι εκείνη παρεμφερείς κρίσεις. Τον Φεβρουάριο και ύστερα από πιέσεις δύο δικαστικών τα κορίτσια κατονόμασαν τρεις γυναίκες ως υπεύθυνες για “μάγια”: την Τιτούμπα, την σκλάβα της οικογένειας των Πάρις, τη Σάρα Γκουντ, μία ζητιάνα και τη Σάρα Όσπμπορν, μία ηλικιωμένη, φτωχή γυναίκα. Ανθρώπους δηλαδή που ζούσαν στο περιθώριο της κοινωνίας.

Έπειτα από τις δίκες και τις εκτελέσεις ασφαλώς, πολλοί εμπλεκόμενοι, όπως ο δικαστής Σάμιουελ Σίγολ, παραδέχτηκαν δημόσια την ενοχή και το λάθος τους. Τον Ιανουάριο του 1697 το Δικαστήριο όρισε μία ημέρα νηστείας και περισυλλογής στη μνήμη των θυμάτων, ενώ το 1702 το δικαστήριο κήρυξε τις δίκες παράνομες. Το 1711 η πολιτεία ψήφισε νόμο, ο οποίος αποκαθιστούσε τα ονόματα των ανθρώπων που διασύρθηκαν άνευ λόγου και έδωσε 600 δολ ως αποζημίωση στους απογόνους τους. Ωστόσο, χρειάστηκε να φτάσουμε στο 1957 ώστε να απολογηθεί επίσημα η Μασαχουσέτη για τις βαναυσότητες που συντελέστηκαν στην επικράτειά της.