Για την αποστρατιωτικοποίηση του Αιγαίου

Με βάση τις τελευταίες δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων, η αποστρατιωτικοποίηση ήταν όρος κυριαρχίας των νησιών από την Ελλάδα, και, άρα, το καθεστώς στρατιωτικοποίησής τους θέτει υπό αμφισβήτηση την ίδια την ελληνική κυριαρχία πάνω σε αυτά. Μάλιστα, ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλέτ Τσαβούσογλου, διατυπώνει την απειλή, σύμφωνα με την οποία, αν η Ελλάδα δεν πάρει πίσω τη στρατιωτικοποίηση, θα υπάρξουν ενέργειες που θα στρέφονται εναντίον της ελληνικής κυριαρχίας. Το πιο εκπληκτικό είναι ότι το αίτημα της αποστρατιωτικοποίησης αφορά ακόμη και κεντρικά ακραία νησιά του Αιγαίου, με πιο κραυγαλέα παραδείγματα τη Σαμοθράκη και την Λήμνο.

Σχετικά µε την αποστρατιωτικοποίηση των κεντρικών ακραίων ελληνικών νησιών, η Συνθήκη της Λωζάννης περιλαμβάνει ρήτρα αποστρατιωτικοποίησης, η οποία και προβλέπει μερική αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, αν και πρέπει να γίνουν δύο επισημάνσεις αναφορικά με αυτήν.

Η πρώτη επισήμανση έγκειται στο ότι το καθεστώς της αποστρατιωτικοποίησης είναι ένα προσωρινό καθεστώς, το οποίο επιβάλλεται αμέσως μετά το πέρας των εχθροπραξιών ανάμεσα στα μέρη, και αποβλέπει στην αποφυγή επανάληψής τους, με την απουσία στρατιωτικών δυνάμεων στην κρίσιμη περιοχή. Όταν οι συνθήκες μεταβληθούν και υπάρχει πραγματική βελτίωση των σχέσεων των αντιμαχομένων, τότε το καθεστώς αυτό καταργείται. Στην περίπτωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η βελτίωση των σχέσεων τοποθετείται στο 1930, όπου και οι επαφές γίνονται φιλικές, με την προσέγγιση των δύο ηγετών, Βενιζέλου και Κεμάλ, και τη σύναψη σχετικής συμφωνίας, που την επιβεβαιώνει πανηγυρικά. Κατά συνέπεια, η αποστρατιωτικοποίηση καταργείται τη στιγμή εκείνη και, φυσικά, δεν αναβιώνει, με τη δυσχέρανση των σχέσεων το 1974.

Μια δεύτερη επισήμανση είναι ότι η κυριαρχία των ελληνικών νησιών επικυρώνεται απλά με τη Συνθήκη της Λωζάννης, η οποία την επισφραγίζει. Τα νησιά έχουν περιέλθει στην Ελλάδα με το τέλος των νικηφόρων πολέμων κατά της Τουρκίας το 1913, και τις αποφάσεις των δυνάμεων που ακολουθούν. Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρεται και στη σχετική επιστολή της ελληνικής αντιπροσωπείας στον ΟΗΕ, η Συνθήκη της Λωζάννης, όσον αφορά το εδαφικό καθεστώς, είναι αντικειμενική. Αυτό σημαίνει ότι δημιουργεί μια αντικειμενική κατάσταση που πηγαίνει πολύ πέρα από τον χρόνο λειτουργίας της και εγκαθιδρύει μια κατάσταση έναντι όλων. Και σε κάθε περίπτωση, αν οι εμπνευστές της επιθυμούσαν να θέσουν όρους κυριαρχίας, θα έπρεπε να το τονίσουν κατά τρόπο ρητό μέσα στο κείμενο της Συνθήκης. Περιορισμοί κυριαρχίας δεν νοούνται υπόρρητα. Συνεπώς, η αποστρατιωτικοποίηση της Λωζάννης αποτελεί παρωχημένο καθεστώς, και η στρατιωτικοποίηση των νησιών είναι αποτέλεσμα της άμεσης απειλής που αυτά δέχονται από την ύπαρξη της τέταρτης τουρκικής στρατιάς, η οποία στρατοπεδεύει στις απέναντι από αυτά ακτές.

Συμπερασματικά, λοιπόν, τα επιχειρήματα, που διατυπώνει το καθεστώς Ερντογάν, είναι νομικώς έωλα, στερούνται νομικής βάσης. Από την άποψη αυτή, πρόκειται για επιχειρήματα που θα ξεθωριάσουν, που δεν θα αντέξουν στη βάσανο του χρόνου, αν και δεν πρέπει να υποτιμάται το ενδεχόμενο ο Ερντογάν βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα σκληρή γι’ αυτόν προεκλογική περίοδο εν όψει των προεδρικών εκλογών που θα διεξαχθούν το επόμενο έτος και με τις δημοσκοπήσεις να τον εμφανίζουν σταθερά στη δεύτερη θέση.