Το κρίσιμο ζήτημα του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού των γυναικών

Οικονομικές αποφάσεις παίρνουμε όλες και όλοι καθημερινά στη ζωή μας. Κάποιες είναι πιο μικρές –η επίσκεψη στο περίπτερο, τα ψώνια του νοικοκυριού, μια ανάληψη από την τράπεζα, η πληρωμή των λογαριασμών, η αποταμίευση– και άλλες πιο μεγάλες. Από την ενοικίαση ή την αγορά κατοικίας στην επιλογή μιας ασφάλειας ή ενός επενδυτικού προϊόντος, ή στον σχεδιασμό της συνταξιοδότησής μας.

Στην έρευνα αυτή, που πραγματοποιήθηκε από το Women On Top και την αθηΝΕΑ, σε συνεργασία με την qed και με τη χρηματοδότηση της Παπαστράτος/PMI, θελήσαν να δουν κατά πόσο οι γυναίκες στην Ελλάδα είναι σε θέση να διαχειριστούν το οικονομικό τους παρόν, να χτίσουν την οικονομική τους ανεξαρτησία και να πάρουν οικονομικές αποφάσεις που θα συμβάλουν στην ευημερία τη δική τους, των οικογενειών τους και της κοινωνίας μας στο μέλλον. Θελήσαν, επίσης, να σουν την πραγματικότητα των γυναικών στο ευρύτερο πλαίσιο του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού των ατόμων στην Ελλάδα, ώστε να βγάλουν συμπεράσματα σε σχέση με άλλους παράγοντες, πέραν του φύλου, που επηρεάζουν το σύνολο αυτό των γνώσεων, των συμπεριφορών, των πεποιθήσεων και των δεξιοτήτων.

Στη διάρκεια της ζωής τους οι γυναίκες κερδίζουν, συνήθως, λιγότερα απ’ όσα οι άνδρες

Σε ό,τι αφορά τη γνώση γύρω από τα οικονομικά θέματα, από την έρευνα προέκυψε ότι οικονομικά εγγράμματο χαρακτηρίζεται μόλις το 43% των ατόμων στη χώρα μας και ότι δεν υπάρχει κάποια ουσιαστική διαφορά, στο κομμάτι αυτό, ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Ο οικονομικός αναλφαβητισμός εμφανίζεται εντονότερος στις πιο μεγάλες ηλικίες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι είναι μεγαλύτερος στις γυναίκες, με εξαίρεση τις ηλικιακές κατηγορίες 18-24 και 55+. Παράλληλα, διαπιστώνουμε ότι ο οικονομικός αναλφαβητισμός εμφανίζεται εντονότερος στις λιγότερο ευκατάστατες κοινωνικοοικονομικές ομάδες.

Ταυτόχρονα, πολλές γυναίκες δείχνουν μικρή αυτοπεποίθηση, παρότι έχουν επαρκείς γνώσεις χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού. Τέλος, αναδεικνύεται ότι, ενώ οι γυναίκες δεν γνωρίζουν λιγότερα από τους άνδρες, ωστόσο θα δυσκολεύονταν περισσότερο να βρουν τον κατάλληλο άνθρωπο για να τους δώσει συμβουλές για αυτά που δεν γνωρίζουν. Σε ό,τι αφορά την οικονομική συμπεριφορά, φαίνεται ότι οι γυναίκες δεν υπολείπονται στα οικονομικά θέματα γενικά, αλλά στις πιο «τεχνικές» πλευρές της οικονομικής δραστηριότητας.

Οι γυναίκες όλων των κοινωνικοοικονομικών τάξεων και μορφωτικών επιπέδων δηλώνουν σημαντικά μικρότερη χρήση πιο σύνθετων χρηματοοικονομικών προϊόντων (ασφάλειες και επενδύσεις), ελαφρώς μικρότερη χρήση χρεωστικών καρτών, αλλά μεγαλύτερη χρήση πιστωτικών καρτών από τους άνδρες. Επίσης, δείχνουν να έχουν λιγότερο καλή εικόνα των οικονομικών τους και ελαφρώς μικρότερη εξοικείωση με την κατάρτιση προσωπικού/οικογενειακού προϋπολογισμού.

Ο Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός των Γυναικών στην Ευρώπη και τον Κόσμο

Τέλος, φαίνεται να έχουν σε μικρότερο ποσοστό κάποιο πλάνο για την αποπληρωμή των χρεών τους και να διαθέτουν λιγότερες οικονομίες για έκτακτες ανάγκες σε σύγκριση με τους άνδρες. Οι γυναίκες των ανώτερων κοινωνικοοικονομικών τάξεων, αλλά και οι πιο μορφωμένες, δεν δείχνουν περισσότερο φιλική διάθεση απέναντι στα τεχνικά θέματα. Για παράδειγμα, η προετοιμασία και υποβολή των φορολογικών δηλώσεων, καθώς και η λήψη των καταναλωτικών αποφάσεων του νοικοκυριού, φαίνεται να αποτελούν ανδρική υπόθεση στην Ελλάδα, με το έμφυλο χάσμα στις περιπτώσεις αυτές να αγγίζει μέχρι και τις 20 ποσοστιαίες μονάδες. Το εύρημα αυτό υπογραμμίζει τις μειωμένες ευκαιρίες εξοικείωσης με χρηματοοικονομικές έννοιες και πρακτικές, φαινόμενο που συχνά δεν επιτρέπει στις γυναίκες να ενισχύσουν τις γνώσεις, αλλά και την αυτοπεποίθησή τους, σε σχέση με τα ζητήματα αυτά.

Οι γυναίκες και οι νέοι/ες συνδέουν πολύ περισσότερο την οικονομική διαχείριση με συναισθήματα ανίας και άγχους, και αυτό πιθανότατα αποτελεί μία από τις αιτίες για τις οποίες προτιμούν να ασχολούνται άλλοι/ες με αυτήν. Παράλληλα καταγράφεται έντονη δυσπιστία προς τις τράπεζες, τη διαδικασία της πώλησης, το πλαστικό χρήμα και τον δανεισμό, χωρίς κάποια σημαντική διαφοροποίηση στις απαντήσεις ανδρών και γυναικών.

Το χάσμα μεταξύ ανδρών-γυναικών εμφανίζεται διευρυμένο σε ό,τι αφορά την αυτοπεποίθηση στην κατανόηση της οικονομικής γλώσσας και των επενδύσεων, στα δύο πιο τεχνικά αντικείμενα δηλαδή. Υφίσταται, όμως, και στο πεδίο της εξοικονόμησης χρημάτων και της κάλυψης των οικονομικών υποχρεώσεων.