Γιατί η Ρωσία αλλάζει συνεχώς στρατηγική στην Ουκρανία;

Η στρατηγική της Ρωσίας έναντι της Ουκρανίας έχει προσαρμοστεί με ευέλικτο και ευέλικτο τρόπο για να αντιμετωπίσει τις μεταβαλλόμενες συνθήκες τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ο αυξητικός χαρακτήρας της προσέγγισης της Μόσχας από σχετικά ανεπαίσθητα μέτρα στην απροκάλυπτη χρήση στρατιωτικής δύναμης είναι σημάδι απόγνωσης, αλλά δείχνει επίσης ότι το Κρεμλίνο πιστεύει ότι οι σχετικοί κίνδυνοι και το αντίστοιχο κόστος αξίζει να αναληφθούν, επειδή αυτό που διακυβεύεται είναι ζωτικής σημασίας για τη Ρωσία. μεγάλη στρατηγική και εθνική ασφάλεια.

Ωστόσο, η εφαρμογή μιας στρατηγικής δεν εγγυάται ότι οι επιδιωκόμενοι στόχοι θα επιτευχθούν. Άλλωστε, ο πόλεμος είναι πάντοτε ένα επικίνδυνο στοίχημα και μόλις ριχτούν οι πρώτοι πυροβολισμοί, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Κανένα σχέδιο δεν παραμένει αμετάβλητο μετά τη ρίψη της πρώτης βολής. Τα διαθέσιμα μέσα των Ρώσων ενδέχεται να μην επαρκούν για την επιδίωξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων και οι αναμενόμενοι στόχοι μπορεί να μην είναι ρεαλιστικά επιτεύξιμοι στο χρονοδιάγραμμα που είχε αρχικά προβλεφθεί και προέβλεπε πλήρη κατάληψη του ουκρανικού εδάφους εντός ολίγων ημερών.

Επιπλέον, ο πόλεμος της Ουκρανίας είναι μια εξαιρετικά περίπλοκη σύγκρουση που διεξάγεται σε πολλά αλληλοκαλυπτόμενα πεδία μάχης. Υπάρχουν ακόμη δεκάδες πράγματα που θα μπορούσαν να πάνε στραβά και η προοπτική λανθασμένων υπολογισμών, κλιμακώσεων και ατυχημάτων αυξάνει τόσο την αβεβαιότητα όσο και την επικινδυνότητα του πολέμου.

Επίσης, ακόμα κι αν οι Ρώσοι καταφέρουν να επικρατήσουν στο ουκρανικό έδαφος, αυτό δεν σημαίνει ότι η σύγκρουση θα υποχωρήσει. Ο θρίαμβός τους θα τους ενθάρρυνε να αμφισβητήσουν το status quo σε άλλα επίφοβα σημεία ανάφλεξης, σε μια προσπάθεια να ενεργοποιήσουν την αναθεωρητική τους ατζέντα, προσπαθώντας βίαια να ανατρέψουν τη δυσμενή ισορροπία δυνάμεων που προέκυψε από τη μεταψυχροπολεμική εποχή. Με άλλα λόγια, οι εντάσεις δεν θα μειώνονταν.

Οι ατλαντικές ναυτιλιακές δυνάμεις -κυρίως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο- το γνωρίζουν αυτό, γι’ αυτό επενδύουν σε πολλούς πόρους, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι η Ρωσία θα αιμορραγεί στην Ουκρανία μέχρι να εξαντληθεί ή, τουλάχιστον, ότι μια πύρρειος νίκη του Πούτιν θα έχει απαγορευτικό κόστος για νέες στρατιωτικές εισβολές σε άλλα εδάφη.

Ωστόσο, εάν οι Ρώσοι βιώσουν μια καθολική στρατηγική ήττα και η Ουκρανία γίνει πράγματι το νεκροταφείο των «ανανεωμένων» αυτοκρατορικών φιλοδοξιών τους, αυτό θα προκαλούσε έναν εσωτερικό αγώνα εξουσίας στη Μόσχα και θα δρομολογούσε μια αλυσιδωτή αντίδραση που θα μπορούσε να οδηγήσει στην απομάκρυνση του Πούτιν.

Ακόμη χειρότερα, ενδεχόμενη «βαλκανοποίηση» της Ρωσίας – μιας χώρας με τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο – θα άνοιγε το κουτί της Πανδώρας, φέρνοντας μια τοξική ποσότητα παγκόσμιας αβεβαιότητας. Ως εκ τούτου, αυτό το ενδεχόμενο είναι προβληματικό.

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η αμοιβαία εχθρότητα δεν θα υποχωρήσει γιατί υπάρχουν ασύμβατα γεωπολιτικά συμφέροντα και οι δύο πλευρές αυξάνουν το διακύβευμα. Σύμφωνα με τη ρεαλιστική παράδοση, που εκφράζει κατεξοχήν ο Χένρι Κίσινγκερ, ο μόνος τρόπος για να αποτραπεί η σύγκρουση από το να ξεφύγει από τον έλεγχο πριν να είναι πολύ αργά θα ήταν να επιτευχθεί μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων. Μια τέτοια εναλλακτική δεν θα οδηγούσε σε αιώνια ειρήνη, αλλά σε έναν ατελή κόσμο. Αυτός όμως θα μπορούσε να παρέχει ένα λειτουργικό πλαίσιο για τη διαχείριση των αντιπαλοτήτων.

Η προσέγγιση αυτή, όμως, αρέσκεται να παρουσιάζεται ως «ρεαλιστική», αλλά, στην πραγματικότητα, αρνείται να αποδεχθεί τα αντικειμενικά δεδομένα των ουσιαστικών πολιτικών διαφορών ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία. Στον δυτικό κόσμο, οι κυβερνήσεις εκλέγονται από τους πολίτες και λογοδοτούν σε αυτούς, όπως συνέβη προσφάτως στη Γαλλία, σε αντίθεση προς τη Ρωσία, όπου κυριαρχεί ένα απολυταρχικό καθεστώς, με τον Πούτιν να μην λογοδοτεί συστηματικά και ουσιαστικά σε κανέναν. Αυτό τον αποθρασύνει και τον οδηγεί σε ανεξέλεγκτες επεκτατικές βλέψεις. Ο δυτικός κόσμος φαίνεται να έχει επίγνωση της καθεστωτικής αυτής κατάστασης και επιμένει στην τήρηση της διεθνούς νομιμότητας από την πλευρά του Κρεμλίνου, το οποίο υποχρεώνεται να μετασχηματίζει συνεχώς τη στρατηγική του στην Ουκρανία και στον πόλεμο που της έχει κηρύξει.