Η διάρκεια της μέρας στον πλανήτη ξαφνικά γίνεται μεγαλύτερη – Τι λένε οι επιστήμονες

Η διάρκεια της μέρας στον πλανήτη μας ξαφνικά φαίνεται να γίνεται μεγαλύτερη, όπως δείχνουν τα ατομικά ρολόγια ακριβείας και οι αστρονομικές παρατηρήσεις, αλλά οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη βέβαιοι γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η αύξηση της μέρας, έστω και ανεπαίσθητα, κατά κλάσματα του δευτερολέπτου, μπορεί μελλοντικά να έχει, μεταξύ άλλων, επιπτώσεις στην τήρηση του χρόνου, σε συστήματα πλοήγησης όπως το GPS και σε άλλες τεχνολογίες.

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες η περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της -που καθορίζει πόσο διαρκεί η μέρα- είχε επιταχυνθεί, κάτι που έκανε τις μέρες μικρότερες σε διάρκεια. Έτσι φέτος τον Ιούνιο καταγράφηκε ρεκόρ μικρότερης μέρας κατά τον τελευταίο μισό αιώνα.

Όμως, παρά το ρεκόρ αυτό, από το 2020 φαίνεται να έχει αρχίσει περιέργως σιγά-σιγά να επιβραδύνεται η ταχύτερη περιστροφή του άξονα του πλανήτη, με αποτέλεσμα να υπάρχει ξανά η τάση να μεγαλώσουν οι μέρες, για λόγους που προς το παρόν παραμένουν μυστήριο.

Ποικίλλει η διάρκεια του «24ώρου»

Παρόλο που η μέρα συμβατικά ορίζεται ότι έχει 24 ώρες, στην πραγματικότητα η διάρκεια του «24ώρου» ποικίλλει, ανάλογα με το πόσο χρόνο χρειάζεται η Γη για να κάνει μια πλήρη περιστροφή. Κάτι που με τη σειρά του εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, μεταξύ άλλων από συμβάντα όπως ένας μεγάλος σεισμός, τα κλιματικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, οι ωκεανοί κ.α. Έτσι, στην πράξη σπανιότατα η μέρα διαρκεί 86.400 δευτερόλεπτα.

Εδώ και εκατομμύρια χρόνια η περιστροφή της Γης επιβραδυνόταν, κυρίως λόγω των παλιρροιών υπό την επήρεια της Σελήνης, μια διαδικασία που κάθε αιώνα προσέθετε περίπου 2,3 χιλιοστά του δευτερολέπτου στη διάρκεια της μέρας. Πριν δισεκατομμύρια χρόνια η γήινη μέρα δεν διαρκούσε περισσότερες από 19 ώρες.

Όμως κατά τα τελευταία 20.000 χρόνια περίπου, μια άλλη διαδικασία έχει λάβει χώρα προς την αντίθετη κατεύθυνση, επιταχύνοντας την περιστροφή του πλανήτη μας. Όταν τελείωσε η τελευταία εποχή των πάγων, η τήξη τους «ελάφρωσε» την επιφάνεια της Γης και ο άξονάς της άρχισε να περιστρέφεται ταχύτερα, μειώνοντας τη διάρκεια της μέρας κατά περίπου 0,6 χιλιοστά του δευτερολέπτου ανά αιώνα.

Από τη δεκαετία του 1960 οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να κάνουν ολοένα ακριβέστερες μετρήσεις της ταχύτητας περιστροφής της Γης. Σε συνδυασμό με τα ατομικά ρολόγια που παρέχουν ύψιστη ακρίβεια, επιβεβαιώθηκε η ολοένα μεγαλύτερη μείωση της διάρκειας της μέρας.

Η πιο σύντομη ημέρα

Στις 29 Ιουνίου 2022 καταγράφηκε η πιο σύντομη μέρα στη Γη: 1,59 χιλιοστά του δευτερολέπτου λιγότερα από τα 86.400 δευτερόλεπτα ή 86.400.000 χιλιοστά του δευτερολέπτου ενός κανονικού 24ώρου. Όμως, αν ληφθούν υπόψη και αφαιρεθούν οι διακυμάνσεις λόγω παλιρροιών και εποχικότητας, φαίνεται πως από το 2020 μέχρι σήμερα αφανώς η μέρα αρχίζει και πάλι να μεγαλώνει.

Η αιτία γι’ αυτό – στο μέτρο που όντως συμβαίνει – είναι ασαφής. Πιθανώς οφείλεται σε αλλαγές στα καιρικά συστήματα, στην αυξανόμενη τήξη των πάγων λόγω κλιματικής αλλαγής, σε φυσικές καταστροφές όπως η τεράστια έκρηξη του ηφαιστείου στην Τόνγκα τον Ιανουάριο φέτος κ.α. Το φαινόμενο μπορεί να αποδειχθεί παροδικό, κάτι που μένει να φανεί στο μέλλον.

Αν τελικά επιβεβαιωθεί ότι οι μέρες στη Γη γίνονται ξανά μεγαλύτερης διάρκειας, θα πρέπει ίσως, σύμφωνα με τους Ματ Κινγκ και Κρίστοφερ Γουότσον του αυστραλιανού Πανεπιστημίου της Τασμανίας, κάποια στιγμή να ενσωματωθεί στα συστήματα τήρησης του χρόνου ένα «αρνητικό εμβόλιμο δευτερόλεπτο», κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί και το οποίο πάντως θεωρείται ελάχιστα πιθανό προς το παρόν. Ας αναλογιστούμε απλώς ότι τελευταία όλοι έχουμε λίγα έξτρα χιλιοστά του δευτερολέπτου κάθε μέρα…