Telos: Γιατί πρέπει να επιμένουμε στη βία κατά των γυναικών;

Βία στους δρόμους, συζυγική βία, γυναικοκτονία. Ποτέ η βία κατά των γυναικών δεν προσέλκυσε τόσο μεγάλη προσοχή όσο τα τελευταία χρόνια.  Μπορούμε να χαιρετίσουμε αυτήν την πρόοδο, σε έναν τομέα όπου απομένουν πολλά να γίνουν. Πρέπει, ωστόσο, να ληφθεί μέριμνα ώστε αυτή η ιστορική ευκαιρία να μην διακυβεύεται από την αυξανόμενη τάση να συλλαμβάνεται η βία ως αδιαφοροποίητο φαινόμενο και να συγκεντρώνεται μαζί με άλλες μορφές ανισότητας μεταξύ των φύλων.

Για αρκετά χρόνια, ένα σωτήριο κίνημα καταγγελίας της σεξουαλικής και συζυγικής βίας έχει αφυπνίσει την κοινή γνώμη και ώθησε τις δημόσιες αρχές να βελτιώσουν τις πολιτικές περίθαλψης και πρόληψης. Μεταξύ των πολλαπλών προσεγγίσεων αυτής της βίας που αναδύονται και διαδίδονται στα μέσα ενημέρωσης και στον ακαδημαϊκό κόσμο, υπάρχουν πολλές ολιστικές θεωρίες που βλέπουν μια σχέση συνέχειας μεταξύ φαινομένων τόσο διαφορετικών, όπως στερεότυπα φύλου, σεξιστικά αστεία, παρενόχληση στο δρόμο , ματαιοδοξία στην εργασία, ενδοοικογενειακή βία, βιασμό ή ακόμα και γυναικοκτονίες. Σύμφωνα με αυτές τις αντιλήψεις, θα υπήρχε τελικά μόνο μια διαφορά βαθμού μεταξύ αυτών των διαφορετικών φαινομένων, που θα ήταν ισομορφικές εκφράσεις (συγκρίσιμες με τις κούκλες που φωλιάζουν) της ίδιας ιεραρχικής σχέσης μεταξύ των φύλων, επικαλείται συχνά για να υποστηρίξει θεωρητικά αυτό το είδος προοπτικής.

Μια πρώτη απεικόνιση αφορά τη σχέση που ορισμένοι καθιερώνουν μεταξύ της παρενόχλησης στο δρόμο και του βιασμού, η οποία είναι διαισθητική και ωστόσο δεν είναι πολύ σχετική μετά από ανάλυση. Ενώ, στη μία περίπτωση, οι επιτιθέμενοι είναι ξένοι που προκαλούν τις γυναίκες στον δημόσιο χώρο, στην άλλη, τα τρία τέταρτα των επιτιθέμενων είναι κάποιο άτομο κοντά στο θύμα και περισσότερα από τα μισά θύματα είναι ανήλικοι την ώρα των γεγονότων. Η παρενόχληση στο δρόμο εγείρει ζητήματα εκπαίδευσης, ιθαγένειας, ελευθερίας των γυναικών να έρχονται και να φεύγουν και την προστασία στους δημόσιους αυτοκινητόδρομους. Ο βιασμός, από την πλευρά του, επικαλύπτεται εν μέρει με τους τομείς της παιδικής κακοποίησης, της αιμομιξίας και της παιδεραστίας – θύματα των οποίων είναι κορίτσια αλλά και αγόρια – και εγείρει ζητήματα προστασίας του παιδιού, ενδοοικογενειακής βίας, κακοποίησης από άτομο που έχει εξουσία θύμα, διαδικασίες αναφοράς, πρόσβαση κοινωνικών υπηρεσιών σε ιδιωτικούς χώρους κ.λπ.

Ένα δεύτερο παράδειγμα σχετίζεται με το πεδίο της συζυγικής βίας, το οποίο μπορούμε να δούμε να συγκεντρώνει πολύ διαφορετικές περιπτώσεις, που απαιτούν διαφορετική, ακόμη και εκ διαμέτρου αντίθετη, αντιμετώπιση. Σπάνια αναφέρουμε το γεγονός ότι περισσότερες από τις μισές (57,9%) περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας είναι αμφίδρομες (και οι δύο σύντροφοι χρησιμοποιούν βία). Αυτή η διαμόρφωση συχνά θέτει σε κίνδυνο τους ιατροκοινωνικούς επαγγελματίες, ειδικά όταν οι δύο σύντροφοι θέλουν να παραμείνουν μαζί. Όταν έχουν ληφθεί τα προστατευτικά μέτρα και οι πρωταγωνιστές αναγνωρίζουν τις δυσκολίες τους, η κοινή φροντίδα, στη θεραπεία ζευγαριών, μπορεί να αποδειχθεί σημαντική και να οδηγήσει σε αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Ωστόσο, η θεραπεία ζεύγους παραμένει δραματικά υπανάπτυκτη και επαγγελματισμένη στη Γαλλία. Αντίθετα, για τη μονόδρομη βία (42%), άλλα μέτρα, όπως εντολές προστασίας, δομές καταφυγίων για θύματα, προγράμματα διαχείρισης επιθετικότητας που στοχεύουν σε δράστες και εγκληματικά μέτρα (όπως βραχιόλια κατά της συμφιλίωσης) είναι απαραίτητα.

Ένα τελευταίο παράδειγμα αφορά τη γυναικοκτονία. Το γεγονός ότι το ανέβασε στην βαθμίδα του συμβόλου της ανδρικής κυριαρχίας και ότι το αντιλαμβανόμαστε ως την παραδειγματική μορφή ενδοοικογενειακής βίας αποσπά την προσοχή από τους πολύ συγκεκριμένους παράγοντες που το χαρακτηρίζουν, όπως το γεγονός ότι ο πρώτος τρόπος λειτουργίας του είναι τα πυροβόλα όπλα ( που εγείρει ερωτήματα σχετικά με την παρακολούθηση της οπλοφορίας) ή την επαναλαμβανόμενη παρουσία διαταραχών προσωπικότητας στον εγκληματία (που εγείρει προβλήματα ψυχικής υγείας). Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι σε περισσότερες από το ένα τρίτο των περιπτώσεων γυναικοκτονίας, του φόνου δεν προηγείται προηγούμενη συζυγική βία, γεγονός που δείχνει την ενίοτε παρορμητική και δύσκολα προβλέψιμη φύση της μετάβασης στην πράξη.