Reuters: Οι επιλογές Πούτιν μετά τη ρωσική στρατιωτική οπισθοχώρηση στην Ουκρανία

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχει ακόμη σχολιάσει δημόσια την αστραπιαία καταστροφή των δυνάμεών του στη βορειοανατολική Ουκρανία, αλλά δέχεται πιέσεις από εθνικιστές στο εσωτερικό να ανακτήσει την πρωτοβουλία.

Έχει λίγες επιλογές γρήγορης επιδιόρθωσης, εάν η δυτική νοημοσύνη και η ανάλυση ανοιχτού κώδικα είναι ακριβείς, και τα περισσότερα από τα πιθανά βήματα που θα μπορούσε να κάνει συνοδεύονται από εγχώριους και γεωπολιτικούς κινδύνους.

Από τότε που ανέβηκαν στην εξουσία το 1999, οι ισλαμιστές μαχητές στην Τσετσενία και στην ευρύτερη περιοχή του Βόρειου Καυκάσου είναι από τους πιο σκληρούς ένοπλους εχθρούς που έχει αντιμετωπίσει ο Πούτιν. Σε εκείνη την περίπτωση, επέλεξε να κλιμακωθεί με περισσότερη δύναμη.

Αυτές είναι μερικές από τις κύριες επιλογές του στην Ουκρανία:

Σταθεροποίηση, ανασυγκρότηση και αντεπίθεση

Ρώσοι και δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές συμφωνούν ότι — από την άποψη της Μόσχας — οι ρωσικές δυνάμεις πρέπει να σταθεροποιήσουν επειγόντως την πρώτη γραμμή, να σταματήσουν την προέλαση της Ουκρανίας, να ανασυνταχθούν και, αν μπορούν, να ξεκινήσουν τη δική τους αντεπίθεση. Ωστόσο, υπάρχουν αμφιβολίες στη Δύση για το εάν η Ρωσία διαθέτει χερσαίες δυνάμεις ή επαρκή εξοπλισμό, λαμβάνοντας υπόψη πόσες απώλειες έχει και πόσο υλικό έχει εγκαταλειφθεί ή καταστραφεί κατά τη διάρκεια αυτού που η Ρωσία αποκαλεί «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» για την καταστροφή του ουκρανικού στρατού.

«Δεν υπάρχει ανθρώπινο δυναμικό», δήλωσε ο Konrad Muzyka, διευθυντής της Πολωνικής Rochan Consulting, μετά την οπισθοχώρηση της Ρωσίας στα βορειοανατολικά.

“Τα εθελοντικά τάγματα είναι υπό ισχύ και η εκστρατεία στρατολόγησης δεν αποδίδει αυτό που αναμενόταν. Και νομίζω ότι θα χειροτερέψει, καθώς λιγότεροι άνδρες θα θέλουν τώρα να συμμετάσχουν. Εάν η Μόσχα θέλει να προσθέσει άνδρες, πρέπει να πραγματοποιήσει μια κινητοποίηση.”

Οι ρωσικές προσπάθειες να αυξήσει τον αριθμό των στρατευμάτων που μπορεί να αναπτύξει περιλαμβάνουν τον σχηματισμό ενός νέου 3ου Σώματος Στρατού, τον Τσετσένο ηγέτη Ραμζάν Καντίροφ να συγκεντρώσει νέες δυνάμεις και τον Πούτιν τον περασμένο μήνα την υπογραφή ενός διατάγματος για την αύξηση του μεγέθους των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας.

Ο Πούτιν θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα συμφωνήσει με τα αιτήματα των εθνικιστών επικριτών να απολύσει ή να ανασχηματίσει τα κορυφαία στελέχη του στρατού, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου, στενού συμμάχου του. Ο Πούτιν παραδοσιακά δεν ενέδωσε στην άμεση πίεση να απολύσει υφισταμένους, αλλά μερικές φορές χώριζε μαζί τους αργότερα.

Κινητοποίηση εφέδρων

Η κινητοποίηση των εφέδρων της Ρωσίας, που αριθμούν περίπου 2 εκατομμύρια άνδρες με στρατιωτική θητεία τα τελευταία πέντε χρόνια, είναι εφικτή, αλλά χρειάζονται χρόνοι για την εκπαίδευση και την ανάπτυξη ανθρώπων.

Το Κρεμλίνο είπε την Τρίτη ότι δεν υπάρχει συζήτηση για εθνική κινητοποίηση «προς το παρόν».

Μια τέτοια κίνηση θα ήταν δημοφιλής στους εθνικιστές, αλλά λιγότερο σε ορισμένους Ρώσους άντρες στα αστικά κέντρα που, σύμφωνα με ανέκδοτα στοιχεία, είναι λιγότερο πρόθυμοι να συμμετάσχουν στον αγώνα.

Θα σήμαινε επαναβαθμονόμηση των επίσημων μηνυμάτων για την Ουκρανία και απομάκρυνση από την περιγραφή της ως «μιας ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» με περιορισμένους στόχους σε έναν πόλεμο ανοιχτού τέλους.

Αυτό με τη σειρά του θα ανάγκαζε τις αρχές να εγκαταλείψουν την πολιτική τους να προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι η ζωή των περισσότερων Ρώσων θα συνεχιστεί όπως συνέβαινε πριν από τις 24 Φεβρουαρίου, όταν ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία.

Η τοποθέτηση της Ρωσίας σε πλήρη εμπόλεμη βάση θα συνεπαγόταν επίσης εσωτερικούς πολιτικούς κινδύνους, ιδίως τον κίνδυνο μιας δημόσιας αντίδρασης ενάντια σε ένα αναγκαστικό σχέδιο.

Θα αποτελούσε επίσης μια παραδοχή ότι η Ρωσία εμπλέκεται σε έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας ενάντια σε μια σλαβική χώρα – και ότι ο πόλεμος πηγαίνει άσχημα για τη Μόσχα.

Ο Αντρέι Κορτούνοφ, επικεφαλής του RIAC, μιας δεξαμενής σκέψης κοντά στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, είπε ότι πιστεύει ότι οι αρχές είναι απρόθυμες να κινητοποιηθούν.

«Στις μεγάλες πόλεις πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν να πάνε να πολεμήσουν και η κινητοποίηση δεν είναι πιθανό να είναι δημοφιλής», είπε ο Κορτούνοφ.

“Δεύτερον, νομίζω ότι είναι αναμφισβήτητα προς το συμφέρον του Πούτιν να παρουσιάσει το όλο θέμα ως μια περιορισμένη επιχείρηση. Το κράτος θα ήθελε να διατηρήσει όσο το δυνατόν περισσότερα όπως πριν χωρίς να κάνει ριζικές αλλαγές.”

Ο Τόνι Μπρέντον, πρώην πρεσβευτής της Βρετανίας στη Ρωσία, έχει πει ότι θα χρειαστούν μήνες πριν μια κινητοποίηση θα έχει οποιαδήποτε επίδραση στη μαχητική ισχύ της Ρωσίας σε κάθε περίπτωση.

Στοίχημα ο “βαρύς” ενεργειακά χειμώνας

Δύο ρωσικές πηγές που γνωρίζουν τη σκέψη του Κρεμλίνου είπαν στο Reuters τον περασμένο μήνα ότι ο Πούτιν ελπίζει ότι οι εκτοξευόμενες τιμές ενέργειας και οι πιθανές ελλείψεις αυτόν τον χειμώνα θα πείσουν την Ευρώπη να οπλίσει ισχυρά την Ουκρανία σε εκεχειρία — με τους όρους της Ρωσίας.

Ορισμένοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες πιστεύουν ότι η πρόσφατη επιτυχία της Ουκρανίας στο πεδίο της μάχης υπονόμευσε την παρόρμηση ορισμένων Ευρωπαίων να πιέσουν το Κίεβο να κάνει παραχωρήσεις, ενώ χώρες όπως η Γερμανία φαίνεται να έχουν γίνει πιο σκληρές με τη Μόσχα τις τελευταίες εβδομάδες και πιο αποφασισμένες να ξεπεράσουν τα χειμερινά ενεργειακά προβλήματα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγόρευσε τον ρωσικό άνθρακα και ενέκρινε τη μερική απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού αργού πετρελαίου. Η Ρωσία με τη σειρά της μείωσε δραστικά τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και κατέστησε σαφές ότι θα μπορούσε να απαγορεύσει όλες τις εξαγωγές ενέργειας, έναν μοχλό πίεσης που ο Πούτιν δεν έχει ακόμη τραβήξει.

Επέκταση των πυραυλικών χτυπημάτων

Μετά την αποτυχία της στη βορειοανατολική Ουκρανία, η Ρωσία έπληξε την ουκρανική υποδομή ηλεκτρικής ενέργειας με πυραύλους. Αυτό προκάλεσε προσωρινά μπλακ άουτ στο Χάρκοβο και τις γειτονικές περιοχές Πολτάβα και Σούμι. Επηρεάστηκαν επίσης οι παροχές νερού και τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας.

Η κίνηση επευφημήθηκε από ορισμένους Ρώσους εθνικιστές που θα ήθελαν να δουν τη Μόσχα να χρησιμοποιεί πυραύλους κρουζ για να ακρωτηριάσει την ουκρανική υποδομή σε πιο μόνιμη βάση, μια κίνηση που σίγουρα θα προσελκύσει διεθνή καταδίκη.

Οι ίδιοι εθνικιστές καλούν επίσης εδώ και καιρό τη Μόσχα να χτυπήσει αυτά που αποκαλούν κέντρα «λήψης αποφάσεων» στο Κίεβο και αλλού, κάτι που είναι απίθανο να επιτευχθεί χωρίς σημαντικές παράπλευρες ζημιές.

Τερματισμός ή υποβάθμιση της συμφωνίας σιτηρών

Ο Πούτιν έχει παραπονεθεί ότι μια συμφωνία με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ και της Τουρκίας που επιτρέπει στην Ουκρανία να εξάγει σιτηρά και άλλα τρόφιμα μέσω της Μαύρης Θάλασσας είναι άδικη για τις φτωχότερες χώρες και τη Ρωσία.

Ο Πούτιν πρόκειται να έχει συνομιλίες αυτή την εβδομάδα με τον Τούρκο ηγέτη Ταγίπ Ερντογάν για να συζητήσουν την αναθεώρηση της συμφωνίας, η οποία παρέχει στην Ουκρανία τα τόσο απαραίτητα έσοδα του προϋπολογισμού. Εάν ο Πούτιν θέλει να βλάψει αμέσως την Ουκρανία, θα μπορούσε να αναστείλει ή να ακυρώσει το σύμφωνο ή να αρνηθεί να το ανανεώσει όταν λήξει τον Νοέμβριο. Η Δύση και οι φτωχότερες χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής θα τον κατηγορούσαν για επιδείνωση των παγκόσμιων ελλείψεων τροφίμων. θα κατηγορούσε την Ουκρανία.

Ειρηνευτική συμφωνία

Το Κρεμλίνο λέει ότι θα υπαγορεύσει στο Κίεβο τους όρους οποιασδήποτε ειρηνευτικής συμφωνίας όταν έρθει η ώρα, ενώ ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι είπε ότι θα χρησιμοποιήσει βία για να απελευθερώσει τη χώρα του.

Ο Ζελένσκι είπε ότι περιλαμβάνει την Κριμαία, την οποία προσάρτησε η Ρωσία το 2014. Η Μόσχα έχει επανειλημμένα πει ότι το καθεστώς της Κριμαίας έχει διευθετηθεί για πάντα.

Η παραχώρηση κατεχομένων εδαφών στην ανατολική Ουκρανία στην υποστηριζόμενη από τη Ρωσία αυτοαποκαλούμενη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντόνετσκ ή Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ φαίνεται επίσης πολιτικά αδύνατη για τη Μόσχα, καθώς τις έχει αναγνωρίσει επίσημα.

Η πλήρης «απελευθέρωση» των δύο αυτοαποκαλούμενων κρατιδίων από τις ουκρανικές δυνάμεις ήταν ένας από τους κύριους λόγους που αναφέρθηκαν για την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» εξ αρχής.

Η επιστροφή κατεχομένων εδαφών στη νότια Ουκρανία, όπου η Ρωσία ελέγχει εν μέρει τρεις περιοχές, μοιάζει επίσης με σκληρή εγχώρια πώληση.

Η νότια περιοχή Kherson βρίσκεται ακριβώς βόρεια της προσαρτημένης Κριμαίας και η θέση ενός καναλιού που τροφοδοτεί τη χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας με το μεγαλύτερο μέρος του νερού της.

Μαζί με τη γειτονική περιοχή Zaporizhzhia, η Kherson δίνει επίσης στη Ρωσία έναν χερσαίο διάδρομο μέσω του οποίου μπορεί να τροφοδοτεί την Κριμαία, κάτι που η Μόσχα έχει διαφημίσει ως σημαντικό έπαθλο.

Πυρηνική επίδειξη

Αξιωματούχοι της ρωσικής κυβέρνησης απέρριψαν τις δυτικές προτάσεις ότι η Μόσχα θα χρησιμοποιούσε τακτικά πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία, αλλά παραμένει ανησυχητικό για ορισμένους στη Δύση.

Εκτός από την πρόκληση μαζικών απωλειών, μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να ξεκινήσει μια επικίνδυνη κλιμακούμενη σπείρα και να παρασύρει επίσημα τις δυτικές χώρες σε άμεσο πόλεμο με τη Ρωσία.

Το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας επιτρέπει τη χρήση πυρηνικών όπλων εάν αυτά – ή άλλα είδη όπλων μαζικής καταστροφής – χρησιμοποιούνται εναντίον της ή εάν το ρωσικό κράτος αντιμετωπίζει υπαρξιακή απειλή από συμβατικά όπλα.

Ο Πούτιν, σε μια οιονεί αυτοβιογραφία του το 2000, θυμήθηκε ότι είχε στρίψει έναν αρουραίο σε μια γωνία με ένα ραβδί όταν μεγάλωνε σε μια ερειπωμένη πολυκατοικία στο τότε Λένινγκραντ και έμεινε έκπληκτος όταν το στριμωγμένο ζώο πέταξε πάνω του και γύρισε τα τραπέζια.

Ο Μπρέντον, ο πρώην πρεσβευτής της Βρετανίας στη Ρωσία, έχει προειδοποιήσει ότι ο Πούτιν που βρισκόταν στη γωνιά θα μπορούσε να γίνει πυρηνικός εάν αντιμετώπιζε μια ταπεινωτική ήττα χωρίς έξοδο διαφυγής.

«Αν η επιλογή για τη Ρωσία είναι να πολεμήσει έναν πόλεμο που χάνεται, να χάσει άσχημα και να πέσει ο Πούτιν, ή κάποιο είδος πυρηνικής επίδειξης, δεν θα στοιχηματίζω ότι δεν θα πήγαιναν για την πυρηνική επίδειξη», είπε ο Μπρέντον.

Ο συνταξιούχος στρατηγός των ΗΠΑ Μπεν Χότζες, πρώην διοικητής των δυνάμεων του αμερικανικού στρατού στην Ευρώπη, συμφωνεί ότι είναι ένας κίνδυνος, αλλά είπε ότι το θεωρεί απίθανο.

«Δεν υπάρχει πραγματικό πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης, θα ήταν αδύνατο για τις ΗΠΑ να μείνουν έξω/να μην απαντήσουν και δεν νομίζω ότι ο Πούτιν ή οι στενότεροι σύμβουλοί του είναι αυτοκτονικοί», είπε ο Χότζες.