Ο Ζαν Λικ Γκοντάρ έκανε αθάνατη τέχνη

«Όταν πεθάνετε, όσο πιο αργά γίνεται…»- ο Ζαν Λικ Γκοντάρ, με ένα πούρο στο στόμα, διακόπτει τον δημοσιογράφο από την ερώτησή του: «Όχι απαραίτητα όσο πιο αργά γίνεται».

Βρισκόμαστε στο 2014, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. Ο σκηνοθέτης του «Adieu au langage», μιας ταινίας που συμμετείχε τότε στο διαγωνιστικό τμήμα, είναι καλεσμένος στην εκπομπή Pardonnez-moi, του Radio Télévision Suisse (RTS). Ο δημοσιογράφος συνεχίζει: «Δεν βιάζεστε [να πεθάνετε];». Ο Γκοντάρ μορφάζει. «Δεν ανυπομονώ να συνεχίσω με όλη μου τη δύναμη. Αν είμαι πολύ άρρωστος, δεν θέλω να με σέρνουν σε ένα αμαξίδιο… Καθόλου». Θα μπορούσε να καταφύγει στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία στην Ελβετία, όπου ζει από τη δεκαετία του 1970; «Ναι», εκμυστηρεύεται, πριν προσθέσει ότι «προς το παρόν» αυτός ο επιλεγμένος θάνατος «είναι ακόμη πολύ δύσκολος».

Ο Γαλλοελβετός σκηνοθέτης, ο οποίος πέθανε την Τρίτη σε ηλικία 91 ετών, κατάφερε τελικά να κάνει πράξη τα πιστεύω του. Η σύζυγός του, Anne-Marie Miéville και οι παραγωγοί του επιβεβαίωσαν τον θάνατό του, λέγοντας ότι «πέθανε ήρεμα στο σπίτι του περιτριγυρισμένος από τους αγαπημένους του», στην πόλη Ρόλε, στις όχθες της λίμνης της Γενεύης.

🔴 «Il n’était pas malade, il était simplement épuisé. C’était sa décision et c’était important pour lui que ça se sache»

Jean-Luc Godard a eu recours au suicide assisté, révèle @Libe. Une pratique autorisée et encadrée en Suisse : https://t.co/t0y7UzUqVK

— Libération (@libe) September 13, 2022

Ο Patrick Jeanneret, δικηγόρος της οικογένειας του σκηνοθέτη, μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο, επιβεβαίωσε την πληροφορία της εφημερίδας Liberation. «Ο Γκοντάρ κατέφυγε σε νόμιμη υποβοηθούμενη ευθανασία στην Ελβετία λόγω “πολλαπλών παθολογικών καταστάσεων που προκαλούν αναπηρία”, σύμφωνα με τους όρους της ιατρικής γνωμάτευσης», εξήγησε.

«Δεν ήταν άρρωστος, ήταν απλώς εξαντλημένος», διευκρινίζει συγγενής της οικογένειας στη γαλλική εφημερίδα Liberation, που αναφέρει ακόμη ότι «έτσι είχε αποφασίσει να δώσει τέλος. Ήταν δική του απόφαση και ήταν σημαντικό να την κάνει γνωστή. Διαφορετικό πρόσωπο από το περιβάλλον του σκηνοθέτη επιβεβαιώνει την πληροφορία αυτή».

Στην Ελβετία επιτρέπεται η υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Το άρθρο 115 του ελβετικού Ποινικού Κώδικα, που χρονολογείται από το 1937 ορίζει μόνο ότι «οποιοσδήποτε, καθοδηγούμενος από εγωιστικά κίνητρα, υποκινεί ένα άτομο να αυτοκτονήσει ή το βοηθά να αυτοκτονήσει, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει μέχρι πέντε ετών ή χρηματική ποινή».

«Το “ιδιοτελές κίνητρο” αφήνει επομένως ένα σημαντικό περιθώριο, επιτρέποντας σε οργανισμούς όπως οι Exit, Dignitas ή Life Circle να βοηθούν ανθρώπους να πεθάνουν με ιατρικό τρόπο», σημειώνει η γαλλική εφημερίδα.

«Ρωτάω συχνά τον γιατρό μου, τον δικηγόρο μου: “Αν ερχόμουν να σας ζητήσω βαρβιτουρικά, […] μορφίνη, θα μου δίνατε μερικά; Δεν έχω ακόμη κάποια θετική απάντηση.», είχε δηλώσει ο σκηνοθέτης της Νουβάλ Βαγκ, το 2014.

View this post on Instagram

A post shared by Almost Blue (@almostbblue)

Σύμφωνα με τους οικείους του, ο σκηνοθέτης είχε, καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, έναν φιλοσοφικό προβληματισμό σχετικά με το ζήτημα της αυτοκτονίας.

«Ο Γκοντάρ γοητεύεται από την αυτοκτονία», γράφει ο κριτικός κινηματογράφου Jean-Luc Douin στο βιβλίο του «Jean-Luc Godard. Dictionnaire des passions». «Ο Ερίκ Ρομέρ τον βρήκε μια μέρα στο στούντιό του, λουσμένο στο αίμα του, για ένα ειδύλλιο που τελείωσε βάναυσα. Ένα βράδυ, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας “Une femme est une femme”, τσακώθηκε τόσο βίαια με την Άννα Καρίνα που έκοψε τις φλέβες του».

Το 20024, στην Libération, ο Ζαν- Λικ Γκοντάρ εξομολογήθηκε ότι είχε κάνει απόπειρα αυτοκτονίας, «σε μάλλον ερασιτεχνική μορφή», μετά το 1968.

«Ώστε ο κόσμος να μου δώσει σημασία», είπε. Στην ταινία «Notre musique» (2004), θα έβαζε μια ηθοποιό να διαβάσει μια φράση του Αλμπέρ Καμύ, από το βιβλίο «Ο Μύθος του Σισύφου»: «Δεν υπάρχει παρά ένα μόνο σοβαρό φιλοσοφικό πρόβλημα: η αυτοκτονία».

Στις ταινίες του, το θέμα της αυτοκτονίας επανέρχεται συχνά. Το 1987, στο «Soigne ta droite», έβαλε στα χέρια του ηθοποιού Michel Galabru το βιβλίο «Suicide, mode d’emploi [Εγχειρίδιο αυτοκτονίας]», το οποίο είχε απαγορευτεί στη Γαλλία, λίγα χρόνια μετά την κυκλοφορία του το 1982.

«Το [βιβλίο] έχετε ακόμη;», ρώτησε ο δημοσιογράφος Patrick Cohen, σε μια μακρά συνέντευξη στο ραδιόφωνο France Inter, το 2014. «Ναι, ναι», απάντησε ο Γκοντάρ. «Πάει καιρός που δεν το έχω ξεφυλλίσει…». Στην ίδια συνέντευξη ο σκηνοθέτης δήλωνε πως δεν σκέφτεται τον θάνατο, αλλά «μόνο τον πόνο», «τα υπόλοιπα όχι».