Ενεργειακή “Lehman” απειλεί την Ευρώπη

Οι δυσκολίες για μία συμφωνία που θα πετύχει να ορίσει πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, ανέβαλαν την σχετική απόφαση στην ΕΕ για τις 6 Οκτώβρη.

Η αναβολή αυτή δεν σημαίνει ότι την ημέρα εκείνη η απόφαση θα είναι δυνατή.

Σε κάθε περίπτωση όμως γίνεται περισσότερο πιθανή, καθώς η αδυναμία συμφωνίας σε μία τιμή ισορροπίας, απειλεί να προκαλέσει μια χρηματοπιστωτική κρίση στην Ευρώπη, ανάλογη εκείνης του Σεπτέμβρη του 2008 στις ΗΠΑ.

Η θρυαλλίδα μιας τέτοιας κρίσης έχει να κάνει με το περίπου 1,5 τρισ. ευρώ απαιτήσεων των περιθωρίων εξασφάλισης (margin call) που οι ενεργειακοί όμιλοι της ΕΕ θα πρέπει να ενσωματώσουν στους ισολογισμούς τους, για να αντιμετωπίσουν εδώ και τώρα τα τρέχοντα επίπεδα τιμών των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης με τα οποία έχουν δεσμευθεί.

Και βέβαια μία τέτοιας κλίμακας «απαίτηση» αν δεν μπορεί να εκπληρωθεί μεταδίδεται ως αλυσιδωτή αντίδραση στο τραπεζικό σύστημα με το οποίο συνδέεται άμεσα.

Οι πρώτοι τριγμοί ήδη έχουν υποχρεώσει τις κυβερνήσεις στο Βερολίνο, τις σκανδιναβικές χώρες (εκτός Νορβηγίας), την Αυστρία και την Ιταλία, να δρομολογήσουν πακέτα δεκάδων δις ευρώ, είτε για την άμεση χρηματοδότησή των ενεργειακών Ομίλων, είτε με την μορφή εγγυήσεων για να ανακοπεί η επέκταση της «μόλυνσης» στο τραπεζικό σύστημα…

Διακριτικά αλλά με επαρκώς σαφή τρόπο, κεντρικοί τραπεζίτες όπως ο Κλάους Κνοτ της Κεντρικής Τράπεζας της Ολλανδίας παραδέχθηκαν δημόσια την αμεσότητα του κινδύνου: «… οι κεντρικοί τραπεζίτες πρέπει μεταξύ του ελέγχου του πληθωρισμού και της διατήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Στον απόηχο της πανδημίας, τα επίπεδα χρέους και οι αποτιμήσεις περιουσιακών στοιχείων κορυφώθηκαν. Και οι δύο καθιστούν το σύστημά μας και διασυνοριακές δευτερογενείς επιπτώσεις…».

Την σχετική επισήμανση έκανε σε πρόσφατη ομιλία του σε συνέδριο στην Πράγα, υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι οι «ασφάλειες» που διαθέτει το τραπεζικό σύστημα δεν είναι αυτές που απαιτούν οι συνθήκες… Έδωσε μάλιστα παραδείγματα για το τι έχει κάνει ήδη μέσα στις συνθήκες αυτές η Κεντρική Τράπεζα της Ολλανδίας για να… μπαλώσει τις υπάρχουσες τρύπες στο σύστημα.

Χρέη και τράπεζες

Οι εξαιρετικά υψηλές τιμές του φυσικού αερίου και η πρωτοφανής «μόχλευση» κεφαλαίων μέσα στην οποία λειτουργεί το σύστημα, έχουν δημιουργήσει απαιτήσεις κάλυψης εξασφαλίσεων στο σύστημα που ξεπερνούν το 1,5 τρισ. ευρώ, αν δεν υπάρξει άμεση ομαλοποίηση της αγοράς…

Αναμφίβολα στα κίνητρα των προτάσεων της Κομισιόν για την υιοθέτηση πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου, υπάρχουν οι γενικές κατευθύνσεις των κυρώσεων απέναντι στην Ρωσία. Αλλά η απειλή και η αμεσότητα του κινδύνου μίας «στιγμής Lehman» για την Ευρώπη είναι επίσης άμεσα παρούσα στις σχετικές κινήσεις για την συμφωνία τιμής πλαφόν στο φυσικό αέριο ανεξαρτήτως άλλων επιπτώσεων…

Το μείζον ζήτημα στο πλαίσιο αυτό, εν όψη των αποφάσεων -ή μη- στις 6 Οκτώβρη για μία τιμή πλαφόν στο φυσικό αέριο, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το επίπεδο ισορροπίας και αντοχών των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, προκειμένου να απομακρυνθεί ο επικίνδυνα ορατός πλέον κίνδυνος των πολύ υψηλών απαιτήσεων εξασφάλισης των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, που σήμερα κινείται σε επίπεδα που ξεπερνούν το 1,5 τρισ. ευρώ στην Ευρώπη.

Η αναζήτηση αυτού του σημείου ισορροπίας στο οποίο θα συμφωνήσουν ή όχι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από την συλλογικότητα της αντίληψης του κινδύνου τόσο για τους ενεργειακούς Ομίλους όσο και από το τραπεζικό σύστημα.

Ένα είναι βέβαιο, ότι οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν πλήρη αντίληψη του κινδύνου. Και αυτό θα φανεί άλλωστε, πέραν των άλλων, στο πως θα διαχειρισθούν τις παρεμβάσεις στα προγράμματα παροχής των TLTROs.