ΗΠΑ: Πώς τα ρωσικά τρολ δίχασαν το φεμινιστικό κίνημα εναντίον του Τραμπ

Τον Ιανουάριο του 2017 στις ΗΠΑ καταγράφηκε το μεγαλύτερο κίνημα διαδηλώσεων μέσα σε μια ημέρα στη χώρα, και αφορούσε τις πορείες πάνω από 4 εκατομμυρίων πολιτών κατά της πολιτικής του τότε προέδρου Ντόναλντ Τραμπ έναντι των γυναικών. Ούτε οι ίδιες οι διοργανώτριες του γυναικείου κινήματος είχαν προβλέψει τόσο μεγάλη συμμετοχή.

Αμέσως μετά όμως κάτι άλλαξε… Μια γιγάντια προσπάθεια διχασμού του γυναικείου κινήματος κατά Τραμπ είχε ξεκινήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όχι στην Ουάσιγκτον, στη Νέα Υόρκη ή στην αμερικανική επαρχία, αλλά 6.500 χιλιόμετρα μακριά.

Οργανώσεις που συνδέονται με τη ρωσική κυβέρνηση είχαν δεσμεύσει ομάδες μελών τους να ασχοληθούν με την Πορεία των Γυναικών. Σε γραφεία στην Αγία Πετρούπολη, χρησιμοποιώντας μοντέλα προερχόμενα από τη διαφήμιση και τις δημόσιες σχέσεις, οι κειμενογράφοι δοκίμαζαν μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επικριτικά για το κίνημα της Πορείας των Γυναικών, υποκρινόμενοι ότι ήταν Αμερικανίδες.

Δημοσίευσαν αναρτήσεις ως μαύρες γυναίκες που επικρίνουν τον λευκό φεμινισμό, συντηρητικές γυναίκες που ένιωθαν αποκλεισμένες και άντρες που χλεύαζαν τις συμμετέχουσες ως γκρινιάρες με τριχωτά πόδια. Αλλά ένα μήνυμα απέδωσε καλύτερα στο κοινό από οποιοδήποτε άλλο.

Ξεχώρισε ένα στοιχείο της Πορείας των Γυναικών που στην αρχή θα μπορούσε να φαινόταν σαν λεπτομέρεια: Ανάμεσα στις τέσσερις επικεφαλής της ήταν η Λίντα Σαρσούρ, μια Αμερικανο-παλαιστίνια ακτιβίστρια της οποίας το χιτζάμπ τη σημάδεψε ως πιστή μουσουλμάνα.

Στους 18 μήνες που ακολούθησαν, τα μηχανισμοί τρολ της Ρωσίας και η στρατιωτική της υπηρεσία πληροφοριών κατέβαλαν συνεχείς προσπάθειες για να απαξιώσουν το κίνημα κυκλοφορώντας καταδικαστικές, συχνά κατασκευασμένες αφηγήσεις γύρω από την κα Σαρσούρ, της οποίας ο ακτιβισμός την έκανε στόχο για τους οπαδούς του κ. Τραμπ αλλά και για μερικές από τις πιο ένθερμες αντιθέσεις του.

Εκατόν πενήντα δύο διαφορετικοί ρωσικοί λογαριασμοί παρήγαγαν υλικό για αυτήν. Τα δημόσια αρχεία λογαριασμών Twitter που είναι γνωστό ότι είναι ρωσικά περιέχουν 2.642 tweets για την κα Σαρσούρ, πολλά από τα οποία βρήκαν μεγάλο κοινό, σύμφωνα με ανάλυση της Advance Democracy Inc., μιας μη κερδοσκοπικής, μη κομματικής οργάνωσης που διεξάγει έρευνες και έρευνες δημόσιου συμφέροντος.

Πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν την ιστορία για το πώς το κίνημα του Women’s March έσπασε, αφήνοντας διαρκή σημάδια στην αμερικανική αριστερά.

Πλούσιο παρελθόν

Για περισσότερο από έναν αιώνα, η Ρωσία και η Σοβιετική Ένωση προσπαθούσαν να αποδυναμώσουν τους αντιπάλους τους στη Δύση πυροδοτώντας φυλετικές και εθνοτικές εντάσεις.

Τη δεκαετία του 1960 αξιωματούχοι της KGB με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες πλήρωναν πράκτορες για να σχεδιάζουν σβάστικες σε συναγωγές και να βεβηλώνουν εβραϊκά νεκροταφεία. Έγραψαν ρατσιστικές επιστολές, υποτίθεται από λευκούς υπερασπιστές, προς Αφρικανούς διπλωμάτες, και πολλά άλλα.

Πριν μια δεκαετία, ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, επέβλεψε μια αναβίωση αυτών των τακτικών, επιδιώκοντας να υπονομεύσει κρυφά τις δημοκρατίες σε όλο τον κόσμο.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρείχαν πλέον έναν εύκολο τρόπο διασποράς ιδεών στον αμερικανικό λόγο, κάτι που, επί μισό αιώνα, η KGΒ είχε παλέψει να κάνει. Η ρωσική κυβέρνηση διοχέτευσε κρυφά περισσότερα από 300 εκατομμύρια δολάρια σε πολιτικά κόμματα σε περισσότερες από 20 χώρες σε μια προσπάθεια να επηρεάσει τις πολιτικές τους προς όφελος της Μόσχας από το 2014, σύμφωνα με μια επισκόπηση των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ που δημοσιοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα.

Στόχος πλέον της Μόσχας δεν ήταν η αμερικανική πολιτική όπως καθ’ ομολογίαν ήταν η στήριξη του Τραμπ έναντι της Χίλαρι Κλίντον στις εκλογές του 2016, αλλά γενικά η διάρρηξη της συνοχής της αμερικανικής κοινωνίας, σύμφωνα με τον Άλεξ Ιφτίμι, πρώην ομοσπονδιακό εισαγγελέα που ερεύνησε το 2018 τις ρωσικές ενέργειες διαφόρων τρολ του Διαδικτύου, γνωστών με το περιληπτικό όνομα «Σχέδιο Λάχτα».

Οι διχαστική διαδικασία είχε συγκεκριμένο μοτίβο. Φτάνοντας για βάρδια, οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία των ρωσικών τρολ σάρωναν ειδησεογραφικές ιστοσελίδες στο ιδεολογικό περιθώριο, άκρα αριστερά και ακροδεξιά, αναζητώντας ακραίο περιεχόμενο που θα μπορούσαν να δημοσιεύσουν και να ενισχύσουν στις πλατφόρμες, τροφοδοτώντας ακραίες απόψεις σε κανονικές συνομιλίες στο ίντερνετ.

Ο Αρτιόμ Μπαράνοφ, ο οποίος εργάστηκε σε μια από τις θυγατρικές του «Σχέδιο Λάχτα» από το 2018 έως το 2020, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι συνάδελφοί του ήταν, ως επί το πλείστον, άνθρωποι που χρειάζονταν τα χρήματα, αδιαφορώντας για τα θέματα που τους ζητήθηκε να γράψουν.

«Αν τους ανέθεταν να γράφουν κείμενο για τα ψυγεία, θα έγραφαν για τα ψυγεία ή, ας πούμε, για τα νύχια, θα έγραφαν για τα νύχια», είπε ο κ. Μπαράνοφ, ένας από τους λίγους πρώην τρολ που έχουν μιλήσει για τις δραστηριότητες αυτές. Αλλά αντί για ψυγεία και νύχια, ήταν «Πούτιν, Πούτιν, μετά Πούτιν και μετά για Ναβάλνι», αναφερόμενος στον Αλεξέι Ναβάλνι, τον φυλακισμένο ηγέτη της αντιπολίτευσης.

Η αποστολή δεν ήταν να η προβολή επιχειρημάτων, αλλά να προκληθεί μια «αυθόρμητη», συναισθηματική αντίδραση, ιδανικά «αγανάκτησης», είπε ο κ. Μπαράνοφ, εκπαιδευμένος ψυχαναλυτής, στον οποίο ανατέθηκε να γράψει κείμενα για τη ρωσική πολιτική. «Το καθήκον μας ήταν να κάνουμε ένα είδος έκρηξης, να προκαλέσουμε διαμάχη», είπε.

Ο φεμινισμός ήταν ένας προφανής στόχος, επειδή θεωρήθηκε ως «δυτική ατζέντα» και εχθρικός προς τις παραδοσιακές αξίες που αντιπροσώπευε η Ρωσία, είπε ο κ. Μπαράνοφ

Τον Ιανουάριο του 2017, καθώς η Πορεία των Γυναικών πλησίαζε, δοκίμασαν διαφορετικές προσεγγίσεις σε διαφορετικά ακροατήρια, όπως και κατά την περίοδο πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2016. Πόζαραν ως αγανακτισμένες τρανς γυναίκες, φτωχές γυναίκες και γυναίκες κατά των αμβλώσεων. Κατηγόρησαν τους διαδηλωτές ως πιόνια του δισεκατομμυριούχου Τζορτζ Σόρος, ενώ χλεύαζαν τις γυναίκες που σχεδίαζαν να συμμετάσχουν, συχνά με ωμά σεξουαλικούς όρους.

Είναι εξωφρενικά δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα τι επίδραση είχαν οι επιχειρήσεις ρωσικής επιρροής στις Ηνωμένες Πολιτείες, γιατί όταν άρχισαν να στηρίζονται σε πραγματικούς κοινωνικούς διαχωρισμούς. Μόλις ενταχθεί στον αμερικανικό λόγο, το ρωσικό ίχνος εξαφανίζεται, όπως το νερό που έχει προστεθεί σε μια πισίνα.

Αυτό δημιουργεί ένα πρόβλημα για τους ειδικούς της παραπληροφόρησης, πολλοί από τους οποίους ισχυρίζονται ότι ο αντίκτυπος των ρωσικών παρεμβάσεων έχει υπερεκτιμηθεί.

Η Πορεία των Γυναικών συνεχίστηκε υπό τη νέα ηγεσία, αλλά κατά τη διάρκεια των μηνών της διαμάχης, πολλές γυναίκες που είχαν γαλβανιστεί από την πρώτη πορεία απομακρύνθηκαν.

Η Σαμάνθα Μπράντσο, ειδική περί παραπληροφόρησης στο American University, εξέτασε την κρατική παρέμβαση στα φεμινιστικά κινήματα. Μαζί με τη συνεργάτιδά της Αμελί Ενλ, βρήκαν ένα μοτίβο μηνυμάτων από σημαντικούς λογαριασμούς που προσπαθούσαν να υπονομεύσουν τον ακτιβισμό της κοινωνίας των πολιτών, προωθώντας διασταυρούμενες κριτικές του φεμινισμού και επιτιθέμενες στους διοργανωτές.

Τα κινήματα, υποστηρίζει η δρ. Μπράντσο, είναι εύθραυστες δομές, συχνά απροετοίμαστες να αντιμετωπίσουν εκστρατείες δολιοφθοράς με πλούσιους πόρους που υποστηρίζονται από κράτη, ειδικά όταν συνδυάζονται με αλγόριθμους που προωθούν αρνητικό περιεχόμενο. Αλλά τα υγιή κοινωνικά κινήματα είναι απαραίτητα για τις δημοκρατίες, είπε.