Οι πυρηνικές απειλές Πούτιν στο τραπέζι και στο μικροσκόπιο

Εδώ μερικούς μήνες, η πυρηνική απειλή διακινείται τακτικά και, πλέον, εκτοξεύεται ευθέως από τη Ρωσία. Είναι δεδομένο ότι η Ρωσική Ομοσπονδία διαθέτει πολύ σημαντική δύναμη κρούσης. Ωστόσο, η διαδικασία που θα μπορούσε να οδηγήσει στην εκτόξευση μιας ατομικής βόμβας, καθώς και το περιθώριο ελιγμών του Β. Πούτιν, παραμένουν ασαφή.

Πιο συγκεκριμένα, η Ρωσία έχει 5.977 πυρηνικά όπλα. Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει τις 1.588 αναπτυγμένες και επιχειρησιακές πυρηνικές κεφαλές, αλλά και μια εφεδρεία, η οποία διαθέτει 2.889, καθώς και ένα απόθεμα περίπου 1.500 κεφαλών.

Το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι εάν ο Πούτιν αποφασίζει μόνος για τη χρήση ατομικών όπλων ή αν αυτή η απόφαση πρέπει να ληφθεί με τη σύμφωνη γνώμη και άλλων αξιωματούχων του απολυταρχικού καθεστώτος.

Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά στο σημείο αυτό. Όπως προαναφέρθηκε, η Ρωσία διαθέτει 5.977 πυρηνικά όπλα. Αυτά τα όπλα μπορεί να έχουν τακτικό χαρακτήρα, δηλαδή να προορίζονται για μικρού βεληνεκούς στόχους ή για στρατιωτικούς και αμυντικούς στόχους ή για μεγάλου βεληνεκούς στόχους, όπως είναι η περίπτωση των διηπειρωτικών πυραύλων, κάτι που αφορά πιο άμεσα την Ευρώπη.

Από την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, αρκετές ρωσικές πολιτικές και φωνές των μέσων ενημέρωσης έχουν εγείρει την πυρηνική απειλή. Ένα νέο ορόσημο υπήρξε, αναμφίβολα, η περασμένη Τετάρτη, όταν ο Πούτιν υπενθύμισε ότι οι ρωσικές αρχές θα χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, αν απειληθεί η εδαφική ακεραιότητα της χώρας.

Πρόκειται για μια ρητορική που ακολουθεί εδώ και μερικές ημέρες και ο πρώην Πρωθυπουργός και Πρόεδρος, Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Κατά τον Μεντβέντεφ, η Ρωσία έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί ατομικά όπλα, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο, σε προκαθορισμένες περιπτώσεις και σε αυστηρή συμμόρφωση με τις αρχές της κυβερνητικής πολιτικής για την πυρηνική αποτροπή.

Ουσιαστικά, έχουμε να κάνουμε με υπενθυμίσεις της ρωσικής πυρηνικής ικανότητας και της αποφασιστικότητας να αποτρέψει οποιαδήποτε μεγάλη επίθεση εναντίον της χώρας. Την ίδια στιγμή, οι απειλές αυτές λειτουργούν σαν οχήματα τρομοκράτησης του αντιπάλου, ιδιαίτερα της Ευρώπης, με την οποία γειτνιάζει άμεσα η Ρωσία, στα δυτικά της.

Με βάση το ρωσικό πυρηνικό δόγμα, προβλέπονται τέσσερις περιπτώσεις «περάσματος στην πράξη», τέσσερις περιπτώσεις χρήσης πυρηνικών.

Τρεις περιπτώσεις αφορούν απαντήσεις σε επιθέσεις βαλλιστικών πυραύλων, πυρηνικές επιθέσεις ή όπλα μαζικής καταστροφής ή επιθέσεις σε ρωσικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Αυτό που μας ενδιαφέρει, επειδή είναι το μόνο που μπορεί ενδεχομένως να θεωρηθεί ότι ισχύει για την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, είναι μια απάντηση σε μια επίθεση που πραγματοποιείται με συμβατικά στρατιωτικά μέσα κατά της Ρωσίας και η οποία θα προκαλούσε την ίδια την ύπαρξη της ως Χώρας. Ωστόσο, δεν μπορούμε να πούμε ότι αυτό συμβαίνει σήμερα, οι δυτικοί ηγέτες λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψη τον πυρηνικό παράγοντα κατά τη χάραξη και άσκηση της πολιτικής μας απέναντι στη Μόσχα.

Και επειδή έχει ακουστεί και έχει γραφεί πολλές φορές από την έναρξη του πολέμου στο ουκρανικό έδαφος, βασικό είναι το ερώτημα σχετικά με το αν ο Πούτιν είναι αυτός που αποφασίζει να «πατήσει το κουμπί», εκτοξεύοντας πυρηνικά. Η εικόνα που συχνά έχουμε στο μυαλό μας, είναι ότι ο δικτάτορας του Κρεμλίνου θα αποφασίσει ενδεχομένως, σε στιγμή απελπισίας ή πανικού, να ενεργοποιήσει μόνος του την πυρηνική απειλή, για την οποία μίλησε ανοιχτά πριν από ελάχιστες ημέρες.

Πράγματι, σύμφωνα με το Σύνταγμα και την υφιστάμενη ρωσική νομοθεσία, μια τέτοια ολέθρια απόφαση πρέπει να φέρει την υπογραφή Πούτιν.

Ωστόσο, υπάρχει μια μικρή αβεβαιότητα σχετικά με το πώς λαμβάνεται η απόφαση αυτή. Η Ρωσία έχει κληρονομήσει το σοβιετικό σύστημα συλλογικής λήψης αποφάσεων. Αυτό συνεπάγεται πρακτικά ότι, για να προβεί ο Πούτιν στο πυρηνικό διάβημα, χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη του Υπουργού Άμυνας και του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Άμυνας της Χώρας.

Σε κατακλείδα, φαίνεται μάλλον απίθανη η πουτινική προσφυγή στην υλοποίηση της πυρηνικής απειλής. Αυτό συμβαδίζει με τις ήρεμες ευρωπαϊκές μας ημέρες, μια ηρεμία που αγωνιστήκαμε για να κατακτήσουμε και για την οποία απωθούμε από τη σκέψη μας κάθε πιθανή σοβαρή απειλή, όπως είναι η πυρηνική απειλή Πούτιν. Καλό είναι, όμως, οι Ευρωπαίοι πολίτες να έχουμε κατά νου ότι η απειλή βρίσκεται και επισήμως στο τραπέζι και ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Άμυνας, η σύμφωνη γνώμη του οποίου είναι πάντοτε απαραίτητη, άλλαξε πριν από λίγες ημέρες, μετά από προσωπική απόφαση ενός ηγέτη, που βρίσκεται σε πανικό και σε μεγάλη διεθνή απομόνωση.