Θα έθιγε, πράγματι, τα εθνικά μας δίκαια η «συμφωνία φάντασμα»;

Οι εξελίξεις είναι πραγματικά πυκνές στο μέτωπο των σχέσεων μεταξύ της Λιβύης και της Τουρκίας και επηρεάζουν, μεταξύ άλλων, και τα δίκαια της Ελλάδας, η Κυβέρνηση της οποίας αντιδρά διά του κατ’ εξοχήν αρμοδίου Υπουργείου Εξωτερικών.

Βέβαια, η συμφωνία αμφισβητείται έντονα από πολιτειακά όργανα στο εσωτερικό της Λιβύης, τα οποία διατυπώνουν αιτιάσεις για παραχαράξεις συνταγματικά προβλεπόμενων αρμοδιοτήτων και τα οποία καταγγέλλουν πλέον ανοιχτά τη συμφωνία ως «παράνομη».

Για αυτόν τον λόγο, είναι προτιμότερο, στην παρούσα φάση τουλάχιστον και εν όψει νέων πιθανών εξελίξεων, να γίνεται λόγος για καταγγελθέν ως παράνομο, κυοφορούμενο μνημόνιο συνεργασίας ή, με πιο σύντομους όρους, για «συμφωνία φάντασμα» ανάμεσα στην Τουρκία και την Λιβύη.

Οι θέσεις της Τουρκίας

Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανακοίνωσε ότι υπεγράφη μνημόνιο κατανόησης μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης στον τομέα των υδρογονανθράκων.

Πιο συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Λιβύη, ο Υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου ανακοίνωσε ότι υπογράφηκαν δύο συμφωνίες μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. «Υπογράψαμε το μνημόνιο κατανόησης στους τομείς των υδρογονανθράκων και των πρωτοκόλλων», δήλωσε ο Τσαβούσογλου, ο οποίος πρόσθεσε: «Εξετάζουμε την υπογραφή αυτών των συμφωνιών, που θα ενισχύσουν τους δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών, στην επόμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου».

Όταν ρωτήθηκε για τη συμφωνία για το φυσικό αέριο, ο Τσαβούσογλου είπε: «Η συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες που μόλις υπογράψαμε στοχεύει στη συνεργασία με τουρκικές και λιβυκές εταιρείες, όπως η έρευνα και η γεώτρηση, τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα, και στις θαλάσσιες δικαιοδοσίες μας, Αυτή τη στιγμή, η συμφωνία για το φυσικό αέριο είναι μεταξύ των Υπουργείων Ενέργειας μας. Είναι υπό διαπραγμάτευση, θα ανακοινώσουμε το περιεχόμενό της μετά την υπογραφή της».

Το ερώτημα που προκύπτει εδώ, είναι εάν τρίτες χώρες έχουν δικαίωμα να παρέμβουν. Και ως τρίτη χώρα μπορεί, βέβαια, να θεωρηθεί η Ελλάδα.

Στο σημείο αυτό, ο Τούρκος αξιωματούχος είναι σαφής: «Οι συμφωνίες που υπογράψαμε στο παρελθόν, οι συμφωνίες που έχουμε κάνει σήμερα, είναι οι συμφωνίες που υπογράφηκαν μεταξύ των δύο κυρίαρχων κρατών με αμοιβαία συνεννόηση. (…) Ως εκ τούτου, τρίτες χώρες δεν έχουν το δικαίωμα να παρέμβουν στη συμφωνία που υπέγραψαν οι δύο κυρίαρχες χώρες».

Οι εύλογες αντιρρήσεις της Ελλάδας

Ο Τσαβούσογλου και, εν γένει, η τουρκική πλευρά παραποιούν γεγονότα και θεμελιώδεις δικαιικές διατάξεις ή, στην καλύτερη περίπτωση, τα ερμηνεύουν με έναν άκρως συσταλτικό και «προστατευτικό» για τα δίκαιά τους τρόπο.

Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών αποσιωπά το γεγονός ότι η χώρα μας έχει οριοθετήσει την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της μαζί με την Αίγυπτο, με την οποία έχει συνάψει σύμφωνο συνεργασίας, που δεν αντιβαίνει στο δημόσιο διεθνές δίκαιο και τη διεθνή νομιμότητα και, ειδικότερα, στο Δίκαιο της Θάλασσας.

Από την άποψη αυτή, η συμφωνία συνεργασίας ανάμεσα στην Τουρκία και την Λιβύη είναι ασύμβατη με την Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Τα εθνικά μας δίκαια πλήττονται, λοιπόν, από το τουρκολιβυκό μνημόνιο, χωρίς να συνυπολογιστεί, βέβαια, το γεγονός ότι το σώμα (corpus) του συμφώνου δεν είναι πλήρως γνωστό.