BBC: Στο μυαλό του Πούτιν – Τι σκέφτεται και τι σχεδιάζει

Είναι το ερώτημα που θέτουμε εδώ και μήνες, πριν ακόμη η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία. Τι σκέφτεται και τι σχεδιάζει ο Βλαντιμίρ Πούτιν;

Δεν έχω κρυστάλλινη σφαίρα του Κρεμλίνου γράφει σε άρθρο του στο BBC,ο ειδικός επί των θεμάτων της Ρωσίας στο BBC, Στιβ Ρόζενμπεργκ, και συνεχίζει στην αναάλυσή του, ούτε έχω τον Πούτιν σε απευθείας κλήση. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους είπε κάποτε ότι κοίταξε τον Βλαντιμίρ Πούτιν στα μάτια και «είχε μια αίσθηση της ψυχής του». Κοιτάξτε πόσο καλά τελείωσε αυτό για τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.

Έτσι, το να μπεις μέσα στο μυαλό του ηγέτη του Κρεμλίνου είναι ένα αρκετά άχαρο έργο. Αλλά είναι σημαντικό να προσπαθήσω. Ίσως περισσότερο από ποτέ τώρα, υπό το φως των πρόσφατων πυρηνικών απειλών από τη Μόσχα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ρώσος πρόεδρος βρίσκεται υπό πίεση. Η λεγόμενη «ειδική στρατιωτική του επιχείρηση» στην Ουκρανία έχει πάει άσχημα για αυτόν.

Υποτίθεται ότι θα διαρκούσε λίγες μέρες. Αλλά είμαστε σχεδόν οκτώ μήνες και δεν υπάρχει τέλος.

Το Κρεμλίνο παραδέχεται «σημαντικές» απώλειες στρατευμάτων. Τις τελευταίες εβδομάδες ο ρωσικός στρατός έχασε εδάφη στην Ουκρανία τα οποία είχε προηγουμένως καταλάβει.

Για να ενισχύσει τον αριθμό των στρατευμάτων, τον περασμένο μήνα ο πρόεδρος Πούτιν κήρυξε μερική επιστράτευση, κάτι που νωρίτερα επέμενε ότι δεν θα έκανε. Εν τω μεταξύ, οι κυρώσεις συνεχίζουν να υποβαθμίζουν τη ρωσική οικονομία.

Θα μπορούσε ο Ρώσος πρόεδρος να πιστεύει ότι τα έκανε όλα λάθος, ότι η απόφασή του να εισβάλει στην Ουκρανία, ήταν ένα θεμελιώδες λάθος;

Όχι. «Οι αντιλήψεις του Πούτιν οδηγούν ολόκληρη την κατάσταση σε αυτή τη σύγκρουση», πιστεύει ο Κονσταντίν Ρεμτσούκοφ, ιδιοκτήτης και αρχισυντάκτης της ρωσικής εφημερίδας Nezavisimaya Gazeta.

«Είναι ο αυταρχικός ηγέτης μιας πυρηνικής δύναμης. Είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης σε αυτή τη χώρα. Έχει μερικές ισχυρές πεποιθήσεις και αντιλήψεις που τον τρελαίνουν. Άρχισε να πιστεύει ότι αυτό είναι υπαρξιακό από την άποψη της σημασίας. Όχι μόνο για αλλά για το μέλλον της Ρωσίας».

Εάν αυτή η σύγκρουση είναι υπαρξιακή, πόσο μακριά είναι διατεθειμένος να φτάσει ο πρόεδρος Πούτιν για να την κερδίσει;

Τους τελευταίους μήνες, υψηλόβαθμοι Ρώσοι αξιωματούχοι (συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Πούτιν) άφησαν υπαινιγμούς ότι η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα σε αυτή τη σύγκρουση. «Δεν νομίζω ότι θα το κάνει», είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στο CNN.

Ο έντονος ρωσικός βομβαρδισμός της Ουκρανίας αυτήν την εβδομάδα δείχνει ότι το Κρεμλίνο είναι, τουλάχιστον, αποφασισμένο να κλιμακώσει τα πράγματα με το Κίεβο.

Και με τη Δύση;

«Προσπαθεί να αποφύγει την άμεση αντιπαράθεση με τη Δύση, αλλά την ίδια στιγμή είναι προετοιμασμένος για αυτήν», πιστεύει ο βετεράνος φιλελεύθερος πολιτικός Γκριγκόρι Γιαβλίνσκι. «Φοβάμαι περισσότερο την πιθανότητα πυρηνικής σύγκρουσης. Και, δεύτερον, φοβάμαι τον ατελείωτο πόλεμο».

Αλλά ο «ατελείωτος πόλεμος» απαιτεί ατελείωτους πόρους. Αυτό είναι κάτι που δεν φαίνεται να έχει η Ρωσία. Το κύμα των βομβαρδισμών σε πόλεις της Ουκρανίας είναι μια επίδειξη δύναμης, αλλά πόσο καιρό μπορεί να το κάνει η Μόσχα;

«Θα μπορούσατε να συνεχίσετε αυτή τη ροή πυραύλων για μέρες, εβδομάδες, μήνες; Πολλοί ειδικοί αμφιβάλλουν ότι έχουμε αρκετούς πυραύλους», λέει ο κ. Ρεμτσούκοφ.

«Επίσης, από στρατιωτική άποψη, κανείς δεν είπε ποτέ ποιο θα ήταν το σημάδι της τελικής [ρωσικής] νίκης; Ποιο είναι το σύμβολο της νίκης; Το 1945 ήταν το πανό πάνω από το Βερολίνο. Ποια είναι τα κριτήρια επιτυχίας τώρα; [Ένα πανό] πάνω από το Κίεβο; Πάνω από τη Χερσώνα; Πάνω από το Χάρκοβο; Δεν ξέρω. Κανείς δεν ξέρει».

Δεν είναι καν σαφές ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν ξέρει. Τον Φεβρουάριο, ο στόχος του Κρεμλίνου φαίνεται να ήταν η ταχεία ήττα της Ουκρανίας, προκειμένου να την αναγκάσει να επιστρέψει στην τροχιά της Μόσχας χωρίς παρατεταμένο πόλεμο. Υπολόγισε λάθος. Υποτίμησε την αποφασιστικότητα του ουκρανικού στρατού και του λαού να υπερασπιστεί τη γη τους και φαινομενικά υπερεκτίμησε τις δυνατότητες του δικού του στρατού.

Τι σκέφτεται τώρα; Είναι το τρέχον σχέδιο του Βλαντιμίρ Πούτιν να εδραιώσει τον έλεγχο της ουκρανικής επικράτειας που ισχυρίζεται ότι έχει προσαρτήσει και στη συνέχεια να παγώσει τη σύγκρουση; Ή μήπως είναι αποφασισμένος να συνεχίσει μέχρι να επιστρέψει ολόκληρη η Ουκρανία στη σφαίρα επιρροής του Κρεμλίνου;

Παρατεταμένη αιματηρή σύγκρουση

Αυτή την εβδομάδα, ο πρώην Ρώσος πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ έγραψε: “Το ουκρανικό κράτος στην τρέχουσα διάρθρωσή του… θα είναι μια συνεχής, άμεση και ξεκάθαρη απειλή για τη Ρωσία. Πιστεύω ότι ο στόχος των μελλοντικών μας ενεργειών θα πρέπει να είναι η πλήρης διάλυση του πολιτικού καθεστώτος της Ουκρανίας.”

Εάν τα λόγια του κ. Μεντβέντεφ αντικατοπτρίζουν τη σκέψη του Προέδρου Πούτιν, να περιμένετε μια παρατεταμένη και αιματηρή σύγκρουση.

Αλλά, αναπόφευκτα, οι ενέργειες του κ. Πούτιν στο εξωτερικό έχουν συνέπειες στο εσωτερικό. Με τα χρόνια το Κρεμλίνο καλλιέργησε με κόπο την εικόνα του Πούτιν για τον «κύριο σταθερότητα», ενθαρρύνοντας το ρωσικό κοινό να πιστέψει ότι όσο αυτός ήταν επικεφαλής θα ήταν ασφαλείς.

«Το προηγούμενο συμβόλαιο μεταξύ του Πούτιν και της κοινωνίας ήταν ότι «σε προστατεύω»», λέει ο κ. Ρεμτσούκοφ. “Για πολλά χρόνια το κύριο σύνθημα ήταν “προβλεψιμότητα”. Τι είδους προβλεψιμότητα υπάρχει σήμερα; Η ιδέα έχει τελειώσει. Τίποτα δεν είναι προβλέψιμο. Οι δημοσιογράφοι μου δεν ξέρουν αν θα λάβουν έγγραφα κλήσης όταν επιστρέψουν στο σπίτι σήμερα.”

Η απόφαση του Βλαντιμίρ Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία εξέπληξε πολλούς. Όχι όμως ο κ. Γιαβλίνσκι. «Νομίζω ότι [ο Πούτιν] κινούνταν προς αυτή την κατεύθυνση – χρόνο με το χρόνο έφτιαχνε τον δρόμο προς αυτό που έχουμε τώρα», λέει.

«Για παράδειγμα, καταστρέφοντας τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Το ξεκίνησε το 2001. Καταστρέφοντας τις ανεξάρτητες επιχειρήσεις. Το ξεκίνησε το 2003. Μετά το 2014 και αυτό που συνέβη με την Κριμαία και το Ντονμπάς. Θα έπρεπε να είσαι τυφλός για να μην το δεις.

«Το πρόβλημα της Ρωσίας είναι το σύστημά μας. Εδώ δημιουργήθηκε ένα σύστημα που δημιούργησε ένα τέτοιο άτομο [όπως ο Πούτιν]. Το ζήτημα του ρόλου της Δύσης στη δημιουργία αυτού του συστήματος είναι πολύ σοβαρό.

“Το πρόβλημα είναι ότι αυτό το σύστημα δεν δημιούργησε μια κοινωνία. Υπάρχουν πολλοί πολύ καλοί άνθρωποι στη Ρωσία. Αλλά δεν υπάρχει κοινωνία των πολιτών. Γι’ αυτό η Ρωσία δεν μπορεί να αντισταθεί”.