Η Τήλος και η Νάξος πρωτοπορούν σε κρίσιμους τομείς, όπως η ενέργεια, οι μεταφορές και η ανακύκλωση

Αν κάνει κανείς μια μικρή αναζήτηση θα διαπιστώσει πως τα τελευταία χρόνια ελληνικά νησιά – ανεξάρτητα από το μέγεθός τους – έχουν καταφέρει να συνδέσουν το όνομά τους με πρωτοποριακές τεχνικές και υψηλές επιδόσεις σε κρίσιμους τομείς, όπως η ενέργεια, οι «πράσινες» μεταφορές και η ανακύκλωση, υιοθετώντας καλές πρακτικές προς μίμηση και προσελκύοντας κολοσσούς των νέων τεχνολογιών και των επιχειρήσεων.

Νάξος: Εκανε την αρχή με εξωστρέφεια και δυναμική

Drones για τη μεταφορά φαρμάκων απ’ άκρη σ’ άκρη του νησιού αλλά και στα γειτονικά νησιά, «έξυπνη» διαχείριση των μαρινών και ηλεκτρονικοί αισθητήρες σε θέσεις στάθμευσης και κάδους απορριμμάτων: Αυτές είναι μερικές μόνο από τις δράσεις σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας που θα κάνουν τη Νάξο το πρώτο «έξυπνο νησί» στον κόσμο με τη βοήθεια της Amazon. Δεν είναι, όμως, το μόνο ελληνικό νησί που πρωτοπορεί.

Μια ιδέα που γεννήθηκε το καλοκαίρι του 2021 στην Αντίπαρο και συζητήθηκε μεταξύ του έλληνα πρωθυπουργού και του βασικού μετόχου της Amazon, Τζεφ Μπέζος, στις αρχές του Οκτωβρίου άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Η δυναμική και η εξωστρέφεια που έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια η Νάξος την κατέστησαν ιδανική για να μετατραπεί σε «έξυπνο νησί» και να τεθούν οι βάσεις για το σχέδιο «Naxos, Smart Island» που θα βασίζεται στην τεχνική υποδομή που προσφέρει η Amazon Web Services.

Αστυπάλαια: Στον παγκόσμιο χάρτη της ηλεκτροκίνησης

Τον Νοέμβριο του 2020 μία παγκόσμια πρωτοποριακή συνέργεια μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της εταιρείας Volkswagen έβαζε την Αστυπάλαια στον παγκόσμιο χάρτη της ηλεκτροκίνησης. Δύο χρόνια μετά, η προσπάθεια προς την αειφόρο ανάπτυξη έδωσε τους πρώτους καρπούς. Τον περασμένο Απρίλιο τα πρώτα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, στο πλαίσιο του πλήρους εξηλεκτρισμού του νησιού, έφτασαν στην «πεταλούδα» του Αιγαίου.

Οπως επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο δήμαρχος του νησιού, Νίκος Κομηνέας, από την 1η Ιουνίου ξεκίνησε τη λειτουργία της η αστική συγκοινωνία με ηλεκτρικά βανάκια. «Μέσω εφαρμογής, την οποία κατεβάζει κάθε ενδιαφερόμενος, μπορεί να καλέσει τα βανάκια και να τον μεταφέρει από το ένα σημείο του νησιού στο άλλο, εξυπηρετώντας τόσο τους μόνιμους κατοίκους – με αντίτιμο 60 ευρώ για έξι μήνες για απεριόριστες διαδρομές – όσο και τους επισκέπτες, οι οποίοι μπορούν να βγάλουν ημερήσιες, τριήμερες και πενθήμερες κάρτες διαδρομών».

Μάλιστα, η ηλεκτρική συγκοινωνία θα διαρκέσει όλο τον χρόνο, αλλάζοντας τόσο τον αριθμό των οχημάτων που θα βρίσκονται στους δρόμους – από έξι που ήταν το καλοκαίρι θα περιοριστούν σε δύο, εξυπηρετώντας ως επί το πλείστον τους μόνιμους κατοίκους – όσο και το ωράριο, αντί να επιβιβάζουν κόσμο μέχρι τις 2 τα ξημερώματα, όπως έκαναν το καλοκαίρι, από τέλη Οκτώβρη θα σταματούν τα δρομολόγια στις 8 το βράδυ. Μάλιστα, όπως δηλώνει ο κ. Κομηνέας, σε διάφορα σημεία της Αστυπάλαιας υπάρχουν 20 φορτιστές για τα ηλεκτρικά οχήματα και βαν που πλέον κυκλοφορούν στο νησί.

«Ταυτόχρονα, έχει γίνει ήδη η εκκίνηση για την κατασκευή του υβριδικού σταθμού παραγωγής ενέργειας με φωτοβολταϊκό πάρκο και μπαταρίες, όπου θα αποθηκεύεται το ρεύμα και μέσω αυτών θα αποδίδεται στο δίκτυο. Η κάλυψη των αναγκών σε ενέργεια θα φτάσει το 50% κατά τους μήνες αιχμής ενώ μαζί με μια ανεμογεννήτρια που πρόκειται να εγκατασταθεί θα καλύπτεται μέχρι και το 90% των αναγκών του νησιού» προσθέτει ο δήμαρχος Αστυπάλαιας.

Λειψοί: Καινοτόμες πρακτικές στην ανακύκλωση

Το νησί των 778 κατοίκων – σύμφωνα με τα προσωρινά αποτελέσματα της Απογραφής του 2021 – έχει καταφέρει να… βάλει τα γυαλιά σε αρκετές περιοχές εντός και εκτός Ελλάδας. Οι Λειψοί τα τελευταία χρόνια έχουν κερδίσει τα εύσημα για τις καινοτόμες πρακτικές, κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με την ανακύκλωση αλλά και την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης, πολύ πριν επιβληθεί με νόμο από την κυβέρνηση. Μάλιστα, εδώ και τέσσερα χρόνια στο νησί λειτουργεί μονάδα αφαλάτωσης 600 κυβικών την ημέρα, καθιστώντας τους Λειψούς υδατικά αυτόνομους.

Ποιος είπε, λοιπόν, ότι η πρωτοπορία και η καινοτομία δεν μπορούν να γίνουν συνώνυμα μικρών τόπων; Εκτός από τους Λειψούς, ακόμη ένα νησιωτικό παράδειγμα έρχεται να επιβεβαιώσει πως αν υπάρχει θέληση, μπορεί η μικρή κοινωνία να γίνει ευρέως γνωστή για τα οικολογικά της επιτεύγματα.

Τήλος: Ενεργειακά αυτόνομη και με πολλά βραβεία

Το πρώτο «ενεργειακό» νησί της Μεσογείου και με τη… βούλα της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν είναι άλλο από την ακριτική Τήλο. Πληθυσμιακά έχει περίπου τον ίδιο αριθμό κατοίκων, όπως και οι Λειψοί, με τα προσωρινά αποτελέσματα της πρόσφατης Απογραφής να κάνουν λόγο για 745. Παρά το μικρό της μέγεθος – ίσως αυτό βέβαια να ήταν πλεονέκτημα για την επίτευξη όλων των «πράσινων» στόχων – μέσα σε τέσσερα χρόνια έχει καταφέρει να αποσπάσει τέσσερα ευρωπαϊκά βραβεία για την πρωτοποριακή υβριδική μονάδα παραγωγής ενέργειας που έχει κάνει την Τήλο ενεργειακά αυτόνομη αλλά και αρκετά πρωτοσέλιδα στον διεθνή Τύπο.

Το 2019 τέθηκε σε εφαρμογή μία ιδέα που το 2014 φάνταζε ουτοπική, της δημιουργίας ενός ευφυούς μικροδικτύου ενέργειας στο νησί. Στην πραγματικότητα λειτούργησε πρότυπος υβριδικός σταθμός παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας, που αποτελείται από μεσαίας κλίμακας ανεμογεννήτρια 800kW, μικρής κλίμακας φωτοβολταϊκό πάρκο 160kW και σύστημα αποθήκευσης ενέργειας συσσωρευτών (μπαταριών) με ενεργειακή χωρητικότητα 2.88MWh. «Μέσω του σταθμού έχουμε εξασφαλίσει ενεργειακή αυτονομία που κατά τους χειμερινούς μήνες φτάνει το 100%, ενώ το καλοκαίρι το 70%. Το σημαντικό είναι ότι η ενέργειά μας είναι ηλιακή και αιολική, παράγουμε την ενέργειά μας» σημειώνει η δήμαρχος του νησιού Μαρία Καμμά.

Αυτή η πρωτιά ήταν η βάση και για άλλες καινοτόμες και «πράσινες» πρακτικές. «Παρακολουθούμε μέσω των νέων τεχνολογιών την κατανάλωση ρεύματος, κάνουμε διαχείριση των υδάτινων πόρων ενώ ρυθμίζουμε τον δημοτικό φωτισμό εξ αποστάσεως». Μάλιστα, η Τήλος έκανε φέτος το καλοκαίρι και τα πρώτα της βήματα στην ηλεκτροκίνηση, καθώς το πρώτο ηλεκτρικό δημοτικό λεωφορείο 50 θέσεων λειτουργούσε και εξυπηρετούσε δημότες και τουρίστες. «Την ίδια στιγμή έχουμε προμηθευτεί ΙΧ και φορτηγά του δήμου που είναι επίσης ηλεκτρικά, ενώ στο νησί υπάρχουν φορτιστές».

Στη διαχείριση δε των απορριμμάτων, όπως χαρακτηριστικά λέει η δήμαρχος, δεν θάβεται ούτε μισό κιλό σκουπιδιών. Αλλωστε έχει κλείσει και ο ΧΥΤΑ και έχει μετατραπεί σε Κέντρο Κυκλικής Οικονομίας. «Δεν υπάρχουν κάδοι στο νησί ενώ η συλλογή γίνεται από σπίτι σε σπίτι τρεις φορές την εβδομάδα. Από ένα σύνολο 200 τόνων οικιακών αποβλήτων έχει ανακυκλωθεί το 60%, ενώ μαζί με το κομπόστ το ποσοστό αυτό φτάνει το 90%. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως γίνεται ανακύκλωση ακόμη και στα αποτσίγαρα».