Η αναδίπλωση Μπόρις και ο σιδερένιος νόμος της ολιγαρχίας

Οριστικό είναι το γεγονός της απόφασης του πρώην Πρωθυπουργού και Προέδρου των Συντηρητικών Μπόρις Τζόνσον, με συνεπαγόμενο αποτέλεσμα να υπάρχει έως τώρα μία μόνο υποψηφιότητα για την προεδρία των Τόρηδων, αυτή του φερόμενου ως μεγάλου εσωκομματικού αντιπάλου, Ρίσι Σούνακ, αφού η Πένι Μόρντον, που έχει εκδηλώσει από την πρώτη στιγμή το ενδιαφέρον της να διαδεχθεί την Λιζ Τρας, δεν έχει προς το παρόν συγκεντρώσει τον απαιτούμενο αριθμό υπογραφών.

Ο Τζόνσον πήρε αυτήν την απόφαση, αν και προυπήρξε ένας μαραθώνιος επαφών και διαβουλεύσεων, που έδειχναν, μέχρι αργά χθες βράδυ, ότι ο Bojo προετοιμαζόταν για να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα. Πρόκειται για αναδίπλωση, καθόσον ο Τζόνσον είχε προηγουμένως  επιστρέψει εσπευσμένα από την εξωτική Καραϊβική, με πρόδηλο σκοπό να συγκεντρώσει τα χρειώδη για να είναι και πάλι υποψήφιος. Δεν τα κατάφερε. Τώρα, ανασκευάζει και «διπλώνει» το ενδιαφέρον του για την Προεδρία των Τόρηδων.

Σε περίπτωση κατάθεσης μιας νέας υποψηφιότητας εκ μέρους του, ο πρώην Πρόεδρος των Τόρηδων θα έβρισκε απέναντί του τον Ρίσι Σούνακ, τον Rishi, όπως φιλικά τον αποκαλεί στην ανακοίνωσή του. Με βάση τα ως τώρα προγνωστικά, ο πρώην Υπουργός Οικονομικών, που δεν είναι και κάποιος που ντρέπεται να βήξει, συγκεντρώνει κάπου το 60% των θετικών απόψεων έναντι του καχεκτικού 35% του Τζόνσον. Double score, δηλαδή. Ο «μαθητής» Σούνακ, που  δεν έχει καλά – καλά συμπληρώσει επτά χρόνια μάχιμου πολιτεύεσθαι, θα επικρατούσε άνετα του «δασκάλου» Μπόρις Τζόνσον. Αυτό θα ισοδυναμούσε για τον Μπόρις με πολιτική πανωλεθρία. Αυτό το ενδεχόμενο αποφεύχθηκε και, συναφώς, το τραυματισμένο κόμμα των Συντηρητικών απέφυγε μια νέα εσωτερική διαίρεση.

Επιπλέον, η δήλωση του Μπόρις Τζόνσον ενισχύει, στην παρούσα συγκυρία, το περαιτέρω τσαλάκωμα της δημόσιας εικόνας του κόμματος των τριών αιώνων. Το πλέον ιστορικό συντηρητικό κόμμα διατηρεί – ακόμη, τουλάχιστον – την «έξωθεν καλή μαρτυρία» ή σημαντικό μέρος αυτής. Αυτό το τυπικό κόμμα της ευρωπαϊκής δεξιάς διέφυγε του κινδύνου ενός ακόμη εσωτερικού πλήγματος, μιας ακόμη εσωτερικής διχόνοιας.

Η απόφαση – αναδίπλωση του Τζόνσον δίνει σε πολλούς κύκλους την εντύπωση ότι ο εγνωσμένα τακτικιστής Μπόρις φοβήθηκε. Και φοβήθηκε την κατά πρόσωπο αντιπαράθεση με τον ανερχόμενο αστέρα του κόμματος, που αποφεύγει τις γενικόλογες διατυπώσεις και τα αφηρημένα λεκτικά σχήματα. Προτιμά να μιλά συγκεκριμένα και να κινείται εντός θέματος, εντός του πεδίου της αντιπαράθεσης, χωρίς να θυμίζει περιφερειακό πολιτευτή περασμένων εποχών, που έχει γνώμη για όλα τα θέματα, επί παντός επιστητού.

Η αναδίπλωση του Μπόρις Τζόνσον, με τον συγκεκριμένο, θυελλώδη και, εν πολλοίς, δραματικό τρόπο που έγινε, δείχνει ότι ο πρώην Πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας κάπου παρεξήγησε τα πράγματα, επιδεικνύοντας μια πρωτόφαντη ασέβεια σε αυτό που ο μαθητής του Μαξ Βέμπερ, ο Ρομπέρτο Μίχελς, αποκαλεί «σιδερένιο νόμο της ολιγαρχίας». Και αυτός ο νόμος, όπως η ίδια η ονομασία του το δηλώνει, είναι σιδερένιος, δηλαδή δεν παραβιάζεται και δεν πρέπει να παραβιάζεται. Στο εσωτερικό κάθε κόμματος διαμορφώνεται μια ολιγαρχική τάση, η οποία θέτει τους ιδεολογικούς και οργανωτικούς κανόνες του εσωτερικού πολιτικού παιχνιδιού. Και σε κόμματα κατεξοχήν συντηρητικά, θεωρείται, καλώς ή κακώς, μέγιστη ασέβεια να αδιαφορείς για τον οργανωτικό και πολιτικό «σκληρό πυρήνα». Εν προκειμένω, το «βαθύ κόμμα» των Τόρηδων θέτει θεμελιώδεις οργανωτικές και ιδεολογικές αρχές, που θεωρούνται ως απαραβίαστες. Η μερίδα της οικονομικής και της πολιτικής ελίτ της Μ. Βρετανίας δεν αστειεύεται ποτέ με θεμελιώδη ζητήματα ιδεολογικών και οργανωτικών αρχών. Κι ο πρώην Πρόεδρος «έπαιξε» με τις οργανωτικές αρχές του Συντηρητικού Κόμματος.

Αυτό το τελευταίο γνωρίζει ότι χάνει, άμεσα και μεσοπρόθεσμα τουλάχιστον, μια πολύτιμη πολιτική φωνή με μεγάλη διεισδυτικότητα και απήχηση κυρίως μεταξύ ορισμένων ηλικιακά νέων κατηγοριών και σημαντικής μερίδας των κοινωνικών ομάδων που είναι πιο δεκτικές στο καινοτόμο και στο ριζοσπαστικό. Εκεί ακριβώς υστερεί ο Ρίσι Σούνακ, από τη σκοπιά της κοινωνικής απήχησης. Αλλά για αυτά τα θέματα ο παρατηρητής έχει τα χρονικά περιθώρια να κινηθεί και να σκεφθεί.