Ο Ερντογάν θα μοιράσει λεφτά σε όλους τους Τούρκους ενόψει εκλογών

Στη διάρκεια των τεσσάρων εβδομάδων από όταν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποκάλυψε αυτό που αποκάλεσε «το μεγαλύτερο πρότζεκτ κοινωνικής στέγασης στην ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας», περισσότεροι από 7 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν σπεύσει να υποβάλουν αίτηση. Οι εργασίες για το πρώτο συγκρότημα ενός συνόλου 500.000 υπεσχημένων νέων κατοικιών πρόκειται να ξεκινήσουν αυτόν τον μήνα, με τα πρώτα θεμέλια να μπαίνουν τη στιγμή που ο Ερντογάν αρχίζει να προετοιμάζεται για μια κρίσιμη εκλογική μάχη.

Αναλυτές και Τούρκοι αξιωματούχοι της αντιπολίτευσης βλέπουν το σχέδιο με την κρατική επιχορήγηση 50 δισ. δολαρίων -με στόχο να βοηθήσει τις οικογένειες χαμηλού εισοδήματος να αποκτήσουν ιδιόκτητο σπίτι- ως το εκρηκτικό ξεκίνημα μιας υπέρογκα δαπανηρής εκστρατείας ενόψει εκλογών, οι οποίες πιθανότατα θα είναι η πιο σκληρή αναμέτρηση που έχει αντιμετωπίσει ο Ερντογάν κατά τα περίπου 20 χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία.

Τα κυβερνητικά σχέδια για τις κρατικές δαπάνες που παρουσιάστηκαν τον περασμένο μήνα δείχνουν ότι, αν και Υπουργείο Οικονομικών διέθετε έναν περίπου ισοσκελισμένο προϋπολογισμό για τους πρώτους εννέα μήνες του 2022, σχεδιάζει να κλείσει το έτος με έλλειμμα περίπου 460 δισ. λιρών (25 δισ. δολαρίων) -περίπου το 3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Αυτό προδίδει ένα πρωτοφανές όργιο δαπανών.

«Αναμένω να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους, ξεπερνώντας αυτά που έχουν κάνει στο παρελθόν, γιατί σ’ αυτές τις εκλογές το διακύβευμα είναι υπερβολικά μεγάλο» δήλωσε ο Γκιουλτσίν Οζκάν, καθηγητής Οικονομικών στο King’s College του Λονδίνου. «Δεν θα μου έκανε εντύπωση ούτε το δημοσιονομικό μέγεθος του πακέτου ούτε το μέγεθος των εγγυήσεων πίστωσης».

Ο υπουργός Χωροταξίας και Περιβάλλοντος της Τουρκίας Μουράτ Κουρούμ απορρίπτει τον ισχυρισμό ότι το σχέδιο στέγασης είναι μέρος της προεκλογικής καμπάνιας.

«Δεν πραγματοποιούμε αυτό το πρότζεκτ εξαιτίας ανησυχιών ή σκέψεων για τις επερχόμενες εκλογές» είπε σε συνέντευξή του στους Financial Times. «Αντιθέτως, πάντα αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες των πολιτών μας».

Η στέγαση έχει καταστεί απρόσιτη για πολλές οικογένειες χαμηλότερου εισοδήματος, αφού οι τιμές αυξήθηκαν 53% σε ετήσια βάση τον Ιούλιο σε πραγματικούς όρους, σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας. Το πρότζεκτ, το οποίο θα προσφέρει στους πολίτες χαμηλού εισοδήματος ένα πρόγραμμα επιδοτήσεων ύψους από 2.280 τουρκικές λίρες (120 δολ.) τον μήνα, θα δημιουργήσει νέα σπίτια και στις 81 περιφέρειες, είπε.

Ο Κουρούμ αρνήθηκε επανειλημμένα να πει πόσο θα κοστίσει στην κυβέρνηση το γιγάντιο πρόγραμμα ανέγερσης κατοικιών, λέγοντας μόνο ότι ορισμένα από τα έξοδα θα καλυφθούν από την TOKİ, την κρατική υπηρεσία στέγασης που έχει γίνει μεγαθήριο κατά τη διάρκεια των δύο δεκαετιών του Ερντογάν στην εξουσία -και παράγει δικό της εισόδημα. Το Υπουργείο Οικονομικών θα προσφέρει επίσης «κάποια υποστήριξη».

Ωστόσο, πρόσθεσε ότι ο πρόεδρος Ερντογάν θα συνεχίσει να αναπτύσσει σειρά από πρότζεκτς υψηλού προϋπολογισμού, μερικά από τα οποία θα ανακοινωθούν όταν θα αποκαλύψει το προεκλογικό του μανιφέστο τις επόμενες μέρες.

Η υποστήριξη προς τον Ερντογάν και το κόμμα του, το Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη (AKP), έχει πληγεί τα τελευταία χρόνια, αφού η χώρα έχει κλονιστεί από διαδοχικές νομισματικές κρίσεις και πληθωρισμό που ξεπέρασε επισήμως το 80% τον Σεπτέμβριο.

Υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι οι γενναιόδωρες παροχές που στοχεύουν στην άμβλυνση του πλήγματος του αυξανόμενου κόστους διαβίωσης για τα νοικοκυριά -και στην ενίσχυση της εξάρτησής τους από το AKP- έχουν κάποιο αποτέλεσμα. Τον Ιούνιο που μας πέρασε, το 77% των ερωτηθέντων είπε στους δημοσκόπους της τουρκικής Metropoll ότι η οικονομία μαστίζεται από κακή διαχείριση. Αυτός ο αριθμός άρχισε να μειώνεται τον Ιούλιο, αφού τέθηκε σε ισχύ μια αύξηση 30% στον κατώτατο μισθό, μόλις έξι μήνες μετά την προηγούμενη αύξηση κατά 50%. Η δυσαρέσκεια για την οικονομία συνέχισε να μειώνεται και τους μήνες που ακολούθησαν.

Τους επόμενους μήνες, αναλυτές αναμένουν ότι ο Ερντογάν θα προχωρήσει σε επόμενη γιγαντιαία αύξηση του κατώτατου μισθού, καθώς και σε αύξηση των μισθών του δημόσιου τομέα, σε παροχές προς τους συνταξιούχους και σε φθηνή δανειοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, σε μια προσπάθεια να κερδίσει ξανά την υποστήριξη αμφιταλαντευόμενων πρώην υποστηρικτών.

Αυτή η γενναιοδωρία δημιουργεί δυσκολίες για τα κόμματα της τουρκικής αντιπολίτευσης, τα οποία πρέπει να πείσουν τον κόσμο ότι θα διαχειρίζονταν την οικονομία καλύτερα από τον Ερντογάν ανταγωνιζόμενα την ίδια ώρα και τις υπέρογκες παροχές του. Η αντιπολίτευση επέκρινε το σχέδιο στέγασης με διάφορα επιχειρήματα -ότι έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα, ότι δεν θα υλοποιηθεί ποτέ, ότι δεν βγαίνει οικονομικά και δεν είναι ρεαλιστικό, ότι στοχεύει να ωφελήσει τους φίλους του Ερντογάν στον κατασκευαστικό τομέα. Ωστόσο, ο Μπιλγκέ Γιλμάζ, επικεφαλής Οικονομικών του αντιπολιτευόμενου κόμματος İYİ, αναγνωρίζει ότι ο Ερντογάν επιθυμεί να του επιτεθεί η αντιπολίτευση. «Λένε: κοιτάξτε, αν κερδίσουμε τις εκλογές, θα σας τα δώσουμε, αλλά αν έρθουν οι άλλοι, δεν θα το κάνουν», είπε.