Bloomberg: Γιατί το σχέδιο ανάπτυξης του Ηνωμένου Βασιλείου δεν έχει μέλλον

Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρίσι Σουνάκ επικεντρώνεται στο κλείσιμο μίας βαθιάς “τρύπας” στα δημόσια οικονομικά που προκαλείται από την αύξηση των επιτοκίων, την εκτόξευση του πληθωρισμού και μια πιθανή ύφεση, τα οποία έχουν εξαντλήσει τους διαθέσιμους πόρους για την τόνωση της οικονομίας, δήλωσε αξιωματούχος με γνώση του θέματος, σύμφωνα με το Bloomberg.

Το συμπέρασμα αυτό δείχνει το μέγεθος της εργασίας που αντιμετωπίζουν ο Σουνάκ και ο υπουργός Οικονομικών Τζέρεμι Χαντ, καθώς καταρτίζουν τη φθινοπωρινή οικονομική δήλωση του υπουργείου Οικονομικών που αναμένεται στις 17 Νοεμβρίου. Ενώ η Λιζ Τρας τόνισε την ανάπτυξη ως πρωταρχική φιλοδοξία κατά τη διάρκεια των λίγων εβδομάδων της θητείας της, ο Σούνακ και ο Χαντ πρέπει να εδραιώσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών δείχνοντας πώς θα αποπληρώσουν το διογκούμενο φορτίο χρέους του Ηνωμένου Βασιλείου.

Πρόκειται για μία από τις ωμές ειρωνείες της θητείας της Τρας. Το “αναπτυξιακό σχέδιο” της, το οποίο προσέφερε 45 δισεκατομμύρια λίρες (52 δισεκατομμύρια δολάρια) μη χρηματοδοτούμενων φοροελαφρύνσεων τρόμαξε τόσο πολύ τους επενδυτές και έβλαψε τη δημοσιονομική αξιοπιστία του Ηνωμένου Βασιλείου, ώστε εξόντωσε κάθε άμεση ελπίδα για την υλοποίηση μακροπρόθεσμων μέτρων για την ενίσχυση των οικονομικών επιδόσεων που τόσο απεγνωσμένα χρειάζεται το Ηνωμένο Βασίλειο.

“Η άμεση εστίαση πρέπει να επικεντρωθεί στην επίτευξη της δημοσιονομικής εξυγίανσης”, δήλωσε ο Τιμ Πιντ, πρώην σύμβουλος του Υπουργείου Οικονομικών και νυν εταίρος της Flint Global. “Ένα σαφές, μελετημένο σχέδιο ανάπτυξης είναι απαραίτητο, αλλά ίσως έχει περισσότερο νόημα να γίνει αυτό ως μέρος ενός προϋπολογισμού την άνοιξη”.

Την Παρασκευή, άτομα που γνωρίζουν τις σκέψεις της κυβέρνησης δήλωσαν ότι το Υπουργείο Οικονομικών αναζητά αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών συνολικού ύψους έως και 50 δισεκατομμυρίων λιρών. Αυτό θα ενίσχυε τους αντίξοους ανέμους οι οποίοι πλήττουν την οικονομία, την ίδια στιγμή που οι καταναλωτές υφίστανται τη μεγαλύτερη συμπίεση του κόστους ζωής των τελευταίων δεκαετιών και η Τράπεζα της Αγγλίας σχεδιάζει τις ταχύτερες αυξήσεις του κόστους δανεισμού εδώ και 33 χρόνια.

Τα πρώτα βήματα του Χαντ για την αντιστροφή του πακέτου μέτρων του Τρας έχουν αποκαταστήσει κάποια ηρεμία στις χρηματοπιστωτικές αγορές, μειώνοντας τα επιτόκια στις χρηματοπιστωτικές αγορές και εξοικονομώντας δυνητικά έως και 15 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως από το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους σε σχέση με την κορύφωση του πανικού στην αγορά πριν από λίγες εβδομάδες.

Αλλά αυτό εξακολουθεί να αφήνει 35 δισεκατομμύρια λίρες που απαιτούνται, ένα σημαντικό ποσό για μια οικονομία που πνέει τα λοίσθια. Σηματοδοτεί μια εξυγίανση περίπου 1,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, που ισοδυναμεί περίπου με το 1/6 της δημοσιονομικής συμπίεσης μεταξύ 2010 και 2018, τα χρόνια της λιτότητας μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση. Προς το παρόν, η ανάπτυξη της οικονομίας αποτελεί πλέον δευτερεύον μέλημα.

Ως ΥΠΟΙΚ τον Μάρτιο, ο Σουνάκ σηματοδότησε ότι η ναυαρχίδα της αναπτυξιακής πολιτικής του θα είναι μια νέα σημαντική φορολογική ελάφρυνση για την τόνωση των επιχειρηματικών επενδύσεων. Δεν μπορεί πλέον να το αντέξει, σύμφωνα με έναν κυβερνητικό αξιωματούχο, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί επειδή οι συζητήσεις για τον προϋπολογισμό βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη. Αυτό σημαίνει ότι ο συντελεστής φορολογίας εταιρειών του Ηνωμένου Βασιλείου θα αυξηθεί στο 25%, τον υψηλότερο εδώ και μια δεκαετία, από 19%, με ελάχιστα αντισταθμιστικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις να επενδύσουν.

Ο Χαντ είναι πιθανό να υποσχεθεί απορρύθμιση, συμπεριλαμβανομένης της μεταρρύθμισης των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, για να προωθήσει τη μακροπρόθεσμη παραγωγή, αλλά δεν θα υπάρξουν χρήματα για επενδύσεις τώρα, ούτε θα υπάρξει πολιτική υποστήριξη για μεγαλύτερη μετανάστευση για την αντιμετώπιση των χρόνιων ελλείψεων εργατικού δυναμικού στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σύμφωνα με το Γραφείο Ευθύνης του Προϋπολογισμού, η αύξηση της καθαρής μετανάστευσης κατά 75.000 άτομα ετησίως θα αύξανε τη μακροπρόθεσμη τάση ανάπτυξης από 1,4% σε 1,6%, που εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερη από τα επίπεδα που επικρατούσαν τις προηγούμενες δεκαετίες.

Ο Σούνκα δήλωσε ότι “έγιναν λάθη” υπό την Τρας, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να πρέπει τώρα να λάβει “δύσκολες αποφάσεις” σχετικά με τη φορολογία και τις δαπάνες για να καλύψει την εναπομείνασα τρύπα.

Η Τράπεζα της Αγγλίας μπορεί να είναι σε θέση να προσφέρει λίγη βοήθεια. Η κεντρική τράπεζα την Πέμπτη αναμένεται από τους επενδυτές και τους οικονομολόγους να αυξήσει τα επιτόκια κατά τρία τέταρτα της ποσοστιαίας μονάδας στο 3% και να προβλέψει βαθύτερη ύφεση λόγω των “σημαντικά υψηλότερων” επιτοκίων από ό,τι προέβλεπε τον Αύγουστο, σύμφωνα με τον Ευρωπαίο οικονομολόγο της Nomura, Τζόρτζ Μπάκλεϋ.

Εάν οι προβλέψεις της δείξουν ότι ο πληθωρισμός θα πέσει κάτω από τον στόχο κατά τη διάρκεια της επερχόμενης ύφεσης, οι επενδυτές ενδέχεται να αντιδράσουν με μείωση των επιτοκίων της αγοράς. Αυτό θα μείωνε το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους και θα γλίτωνε την κυβέρνηση από κάποια λιτότητα.

Οι αξιωματούχοι της BOE έχουν ήδη σηματοδοτήσει κάποια άμβλυνση της “γερακίσιας” στάσης τους όσον αφορά τις αυξήσεις των επιτοκίων. Ο αναπληρωτής διοικητής Μπεν Μπροντμεντ νωρίτερα αυτό το μήνα αμφισβήτησε αν “τα επίσημα επιτόκια πρέπει να αυξηθούν τόσο πολύ όσο αποτιμάται σήμερα στις χρηματοπιστωτικές αγορές”. Αν προεκτείνουμε από τους υπολογισμούς του OBR για την πτώση των επιτοκίων της αγοράς από τότε, τα σχόλιά του και μόνο μπορούν να εξοικονομήσουν στο Δημόσιο 5 δισεκατομμύρια λίρες.

Ακόμα κι έτσι, δεν θα ξεφύγει κανείς από τις δύσκολες αποφάσεις. Μεταξύ των επιλογών σχετικά με τη φορολογία είναι:

-Επέκταση του έκτακτου φόρου για τους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου της Βόρειας Θάλασσας σε όλους τους παρόχους ενέργειας. Ο διευθύνων σύμβουλος της Shell Plc παραδέχτηκε αυτή την εβδομάδα ότι υπάρχει περίπτωση έκτακτης φορολογίας, καθώς τα τριμηνιαία κέρδη διπλασιάστηκαν σε 8 δισεκατομμύρια λίρες. Θα μπορούσε να συγκεντρώσει 5-10 δισεκατομμύρια λίρες

– Ένας τραπεζικός φόρος για την ανάκτηση των κερδών που αποκομίζουν οι δανειστές από το συνδυασμό των υψηλότερων επιτοκίων και του αποθέματος χρήματος που δημιουργήθηκε μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης. Θα μπορούσε να συγκεντρώσει £2-£5 δισεκατομμύρια.

Επαναφορά της εισφοράς για την υγεία και την κοινωνική φροντίδα το 2024, την οποία ανακοίνωσε νωρίτερα φέτος ο Sunak και η Truss κατήργησε. Πιθανότητα: 15 δισεκατομμύρια λίρες.

– Ένα ενιαίο ποσοστό φορολογικής ελάφρυνσης των συντάξεων ύψους 25%. Αυτό θα τιμωρούσε τους υψηλότερου συντελεστή εισοδήματος, οι οποίοι συγκέντρωσαν αποταμιεύσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας και απολαμβάνουν την ελάφρυνση 40%, αλλά θα ενθάρρυνε τους χαμηλότερου συντελεστή εισοδήματος με ελάφρυνση 20% να αποταμιεύσουν. Θα μπορούσε να συγκεντρώσει 5 δισεκατομμύρια λίρες.

– Αύξηση των φορολογικών συντελεστών για τα κεφαλαιακά κέρδη πιο κοντά στα επίπεδα που επιβάλλονται για το εισόδημα. Θα µπορούσε να συγκεντρώσει 3 έως 4 δισεκατοµµύρια λίρες.

Όσον αφορά τις δαπάνες, οι διαθέσιμες επιλογές περιλαμβάνουν:

-Μείωση των δημόσιων επενδυτικών σχεδίων στους προηγούμενους ετήσιους μέσους όρους του 2% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών, αυτό θα μπορούσε να εξοικονομήσει 14 δισεκατομμύρια λίρες.

– Πάγωμα του προϋπολογισμού για την εξωτερική βοήθεια στο 0,5% του ΑΕΠ αντί για την αύξησή του, όπως έχει προγραμματιστεί, στο 0,7% το 2024/25. Θα μπορούσε να εξοικονομήσει 5 δισεκατομμύρια λίρες.

– Τα επιδόματα βρίσκονται υπό έλεγχο παρά την κρίση του κόστους ζωής και τη δέσμευση του Χαντ να είναι “συμπονετικός”.

Η κυβέρνηση δεν έχει αποκλείσει την αναστολή του “τριπλού κλειδώματος” της κρατικής σύνταξης. Η αναβάθμιση τόσο της κρατικής σύνταξης όσο και των παροχών σε ηλικία εργασίας σύμφωνα με τις αποδοχές και όχι με τις τιμές θα εξοικονομούσε 13 δισεκατομμύρια λίρες. Η εξαίρεση των συντάξεων θα εξοικονομούσε ακόμα περίπου 7 δισεκατομμύρια λίρες.

Οι μη προστατευόμενες κυβερνητικές υπηρεσίες – εκτός της υγείας και της εκπαίδευσης – δέχονται πιέσεις για να βρουν εξοικονομήσεις. Αλλά ήδη πρέπει να περικόψουν μεταξύ 8% και 10% του προϋπολογισμού τους μόνο και μόνο για να τηρήσουν τα υφιστάμενα όρια δαπανών.

Τα σημερινά όρια για τις δαπάνες σε μετρητά τέθηκαν το 2021, πριν ο πληθωρισμός και οι μισθοί απογειωθούν και ανεβάσουν το καθημερινό κόστος. Η πραγματοποίηση βαθύτερων περικοπών θα κινδύνευε με επιδείνωση των δημόσιων υπηρεσιών που ήδη αγωνίζονται μετά από χρόνια λιτότητας.

Ο Χαντ μπορεί να καταφύγει σε λογιστικά τεχνάσματα. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να αποφασίσει να περιορίσει τις αυξήσεις των δαπανών των υπουργείων μετά τη λήξη της τρέχουσας περιόδου το 2024 στο 1% περισσότερο από τον πληθωρισμό. Αυτό θα ήταν κάτω από τη σύμβαση αύξησης των προϋπολογισμών σύμφωνα με το ΑΕΠ και θα μπορούσε να εξοικονομήσει έως και 10 δισεκατομμύρια λίρες.

Ομοίως, το τετραετές πάγωμα των ορίων φορολογίας εισοδήματος μπορεί να παραταθεί κατά δύο ακόμη έτη μετά το 2026. Κάτι τέτοιο θα εξοικονομούσε 2 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως, σύμφωνα με τον διευθυντή ερευνών του Resolution Foundation, Τζέημς Σμιθ. Ωστόσο, θα ήταν αντίθετο με τον διακηρυγμένο στόχο της κυβέρνησης να μειώσει τη μακροπρόθεσμη φορολογική επιβάρυνση του Ηνωμένου Βασιλείου.