Διαδηλώσεις Ιράν: Άνοιξε το κουτί της Πανδώρας

Συμπληρώνονται δύο μήνες από τη δολοφονία της 22χρονης Μαχσά Αμινί στο Ιράν και οι διαδηλώσεις, αντί να μειώνονται, ολοένα και διογκώνεται. Μάλιστα, έχουν επεκταθεί στο ιρανικό Κουρδιστάν και έχουν φθάσει έως τη νότια και νοτιοανατολική Τουρκία. Αυτό που ανοίγει τον ασκό του Αιόλου, ανάμεσα στα άλλα, είναι η εμπλοκή της νέας γενιάς, της γενιάς των zoomers, οι οποίοι είναι εξοικειωμένοι με το διαδίκτυο απολύτως και με τη χρήση των social media, γνώρισμα που τους επιτρέπει, παρά τις απαγορεύσεις να κρατούν τη φλόγα αναμμένη.

Αυτή η γενιά νέων ανθρώπων αρνείται να σιωπήσει απέναντι στη θεοκρατική και καταπιεστική κυβέρνηση του Ιράν. Μετά από ενάμιση μήνα διαμαρτυρίας και τη βάναυση αντίδραση των αρχών, παραμένουν αλύγιστοι.

Το σύνθημα «Γυναίκες, ζωή, ελευθερία» ηχεί, όπως αναφέρουν αρνητές και μέσα ενημέρωσης, παντού στο Ιράν: στους δρόμους, στις σχολικές τάξεις, στις πανεπιστημιουπόλεις.

Και ι διαδηλώσεις αλληλεγγύης έχουν εξαπλωθεί παντού στον κόσμο: από την Κωνσταντινούπολη έως την Ουάσιγκτον και το Σαντιάγο.

Protesters hold up a placard showing Kurdish Iranian woman Mahsa Amini who died while in the custody of Iran’s morality police, in a rally in support of the demonstrations in Iran, in Berlin, Germany on October 22, 2022. Nationwide protests have erupted in Iran after the death of Mahsa Amini, an Iranian woman of Kurdish origin, who was arrested by the country’s notorious “morality police” for an alleged breach of the Islamic republic’s strict dress code for women. She died three days after falling into a coma following her arrest on September 16. (Photo by John MACDOUGALL / AFP)

Η χρήση χιτζάμπ (ή μαντίλας), δεν παραπέμπει στην μπούργκα, αλλά είναι υποχρεωτική στο Ιράν από το 1983, δηλαδή τέσσερα χρόνια μετά την Ισλαμική Επανάσταση. Από τότε, όλες οι γυναίκες, ακόμη και μη μουσουλμάνες και αλλοδαπές, αναγκάζονται να φορούν χιτζάμπ δημοσίως.

Επιπλέον, δεν έχουν δικαίωμα να χωρίσουν, να έχουν την επιμέλεια των παιδιών ή να φύγουν από το Ιράν, χωρίς την άδεια του συζύγου.

Υπήρξαν αντιρρήσεις ή διαμαρτυρίες εναντίον αυτών των κανόνων κατά καιρούς στο Ιράν, μέχρι που κορυφώθηκαν με τις καύσεις χιτζάμπ που βλέπουμε σήμερα στις οθόνες μας, με εκκλήσεις για περισσότερη ελευθερία και για απομάκρυνση των μουλάδων από την εξουσία.

Οι εξεγέρσεις κατά του καθεστώτος δεν είναι πρωτόγνωρες στο Ιράν, αλλά κυρίως για άλλα θέματα, είτε πρόκειται για την εκλογική νοθεία, είτε για αυξήσεις των τιμών των καυσίμων, είτε για οικονομική κακοδιαχείριση.

Ωστόσο, μια ουσιαστική διαφορά μεταξύ του τρέχοντος κύματος διαμαρτυριών και των προηγούμενων είναι ο κύριος ρόλος που διαδραματίζει η λεγόμενη γενιά των «Zoomers» της χώρας. Τα μέλη αυτής της γενιάς γεννήθηκαν μεταξύ 1997 και 2010 και είναι πολύ ενεργά στα social media, όπως αναφέρεται από μελετητές της κινηματικής δράσης στην ευρύτερη περιοχή.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς των κινημάτων, η γενιά των Zoomers, σε αντίθεση με τους γονείς και τους παππούδες τους, έχει μεγαλύτερη πρόσβαση στις πληροφορίες και στον έξω κόσμο. Η ενεργή πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τούς έχει δώσει την επιδεξιότητα και την πλατφόρμα για να εκφράσουν τις ανησυχίες τους. Πρόκειται για μια διαφορά επικοινωνίας, άρα πολιτισμού.

Η ιρανική κυβέρνηση προσπάθησε να περιορίσει την ικανότητα συντονισμού των διαδηλωτών μπλοκάροντας ορισμένα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων, αλλά μέχρι στιγμής, δεν είχε επιτυχία.

Μάλιστα, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν αναφέρει εκατοντάδες διαδηλωτές σκοτώθηκαν και χιλιάδες συλλήψεις, αλλά τα στοιχεία έχουν απορριφθεί από το καθεστώς.

Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν έχουν χαρακτηρίσει τους διαδηλωτές με υποτιμητικούς όρους, όπως «αναρχικοί», «ανήθικοι», «απομονωμένοι». Οι διαδηλώσεις δεν αφορούν το χιτζάμπ, αναφέρει ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, αλλά υποκινήσεις από τον δυτικό κόσμο κατά βάση. Το καθεστώς απαντά με όξυνση της καταστολής, αλλά τούτο μπορεί και πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο προσεχούς θέματος.