Politico: Η Ρωσία θα χάσει τον ενεργειακό πόλεμο που ξεκίνησε ο Πούτιν

Η Ρωσία έχει μετατρέψει τον ενεργειακό εφοδιασμό σε οικονομικό όπλο. Η στρατηγική είναι προφανής στην Ουκρανία, όπου ρωσικά drones και πύραυλοι βομβαρδίζουν εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Αλλά είναι επίσης εμφανές στην Ευρώπη, όπου η Μόσχα έκλεισε τις  στρόφιγγες φυσικού αερίου και πιθανώς ανατίναξε έναν αγωγό φυσικού αερίου.

Ωστόσο, το γενικό σχέδιο του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν φαίνεται τώρα ότι θα αποτύχει.

Βραχυπρόθεσμα, ο Πούτιν θα προκαλέσει, πράγματι, οικονομική ζημιά στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης — είναι αναπόφευκτο. Αλλά μακροπρόθεσμα, η Ρωσία απλά δεν μπορεί να κερδίσει αυτόν τον ενεργειακό πόλεμο. Ο ελιγμός του Πούτιν θα επιταχύνει μόνο την κατάρρευση του ενεργειακού τομέα της χώρας του και θα επισπεύσει την απώλεια της πολυπόθητης θέσης του ως παγκόσμιας ενεργειακής υπερδύναμης.

Ο “οπλισμός” της ενέργειας από τη Ρωσία έχει τρεις στόχους. Ο πρώτος, ο οποίος ίσχυε όταν οι βρύσες αερίου ήταν ακόμη λίγο-πολύ ανοιχτές, ήταν να δημιουργήσει αβεβαιότητα και να αποτρέψει τις χώρες της ΕΕ από το να προετοιμαστούν για αυτό που επακολουθούσε.

Ο δεύτερος στόχος ήταν να αποδυναμωθούν οι ευρωπαϊκές οικονομίες. Και σε αυτό το μέτωπο, η στρατηγική της Ρωσίας λειτουργεί – η ευρωζώνη πιθανότατα θα σημειώσει ύφεση το επόμενο έτος.

Ο τρίτος στόχος του Πούτιν, εν τω μεταξύ, ήταν να τροφοδοτήσει τις πολιτικές διαιρέσεις στην Ευρώπη διαδίδοντας την ιδέα ότι οι κυρώσεις προκαλούν την ενεργειακή κρίση. Αυτό είναι, φυσικά, μια αντιστροφή αιτίας και συνέπειας – η απόφαση της Ρωσίας να εισβάλει στην Ουκρανία είναι αυτή που προκαλεί την κρίση. Ωστόσο, το αφήγημα έχει κερδίσει κάποια έλξη στην ΕΕ.

Βραχυπρόθεσμα, η Ευρώπη βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Μια οικονομική και κοινωνική κρίση εντείνεται, καθώς οι υψηλές τιμές της ενέργειας τροφοδοτούν τον πληθωρισμό και μια κρίση κόστους ζωής, η οποία μπορεί να διαρκέσει δύο ή τρία χρόνια. Επιπλέον, τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν πολύ χειρότερα από ό,τι είναι τώρα. Ένας ιδιαίτερα κρύος χειμώνας θα αυξήσει τη ζήτηση για ενέργεια, επιδεινώνοντας περαιτέρω τη συμπίεση.

Η κατάσταση θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο τρομερή τη χειμερινή περίοδο 2023-2024, καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες κατάφεραν να ξαναγεμίσουν την αποθήκη αερίου τους αυτό το καλοκαίρι, ενώ το ρωσικό αέριο λίγο-πολύ εξακολουθούσε να ρέει. Ωστόσο, ενδέχεται να μην το καταφέρουν πριν από τον επόμενο χειμώνα.

Σαφώς, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι καιροί είναι δύσκολοι για την ΕΕ, αλλά μπορεί να υπάρχει κάποια παρηγοριά στο γεγονός ότι η στρατηγική του Πούτιν είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει.

Ο εκβιασμός της Μόσχας έπεισε, μια για πάντα, τις χώρες της ΕΕ ότι η Μόσχα δεν είναι αξιόπιστος προμηθευτής ενέργειας. Και ως αποτέλεσμα, η Ευρώπη διπλασιάζει τις προσπάθειές της να αποβάλει την εξάρτησή της από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, με την υποδομή LNG να κατασκευάζεται με γρήγορο ρυθμό για να ενισχύσει τις εισαγωγές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αυστραλία και το Κατάρ. Ο πρώτος από τους πολλούς νέους τερματικούς σταθμούς LNG θα ανοίξει σύντομα και στην Εσθονία, τη Λετονία και τη Φινλανδία, ενώ διεξάγονται διαπραγματεύσεις για νέες συμβάσεις φυσικού αερίου για την ενίσχυση της προμήθειας — από την Αλγερία ή τη Νορβηγία, για παράδειγμα. Το μπλοκ επιταχύνει επίσης τα σχέδια για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ως εκ τούτου, αρχίζει να φαίνεται ότι, μέσα σε τρία περίπου χρόνια, η Ευρώπη δεν θα χρειάζεται πλέον ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Σε μόλις δύο μήνες από τώρα, το μπλοκ θα σταματήσει σχεδόν όλες τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, αφήνοντας τις ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες να χρειάζονται εναλλακτικούς αγοραστές για το ρωσικό αργό. Αυτό δεν θα πρέπει να είναι πολύ δύσκολο, καθώς η ζήτηση από την Κίνα, την Ινδία και πολλές άλλες αναδυόμενες χώρες εξακολουθεί να είναι υψηλή. Ωστόσο, αυτές οι χώρες δεν θα είναι ο τέλειος αντικαταστάτης της ευρωπαϊκής αγοράς —η οποία παλαιότερα ήταν ο μεγαλύτερος αγοραστής υδρογονανθράκων της Ρωσίας— καθώς τώρα θα αναμένουν μεγάλες εκπτώσεις στην τιμή του ρωσικού αργού.

Επιπλέον, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αρχίσουν να επιβάλλουν δευτερεύουσες κυρώσεις στις εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου – περιορίζοντας περαιτέρω τις πωλήσεις της Ρωσίας.

Εν τω μεταξύ, η θέση του Κρεμλίνου φαίνεται ακόμη χειρότερη όσον αφορά στο φυσικό αέριο. Η Ρωσία εξάγει το φυσικό της αέριο μέσω αγωγών, οι οποίοι σήμερα είναι τοποθετημένοι για να εξυπηρετούν την Ευρώπη. Και η κατασκευή νέων αγωγών στη θέση τους θα απαιτήσει χρόνο και χρήμα, τα οποία και τα δύο είναι σε έλλειψη.

Η εξαγωγή φυσικού αερίου μέσω αγωγού σημαίνει επίσης υπογραφή νέων συμβάσεων με πρόθυμους αγοραστές. Και εδώ, πάλι, τα πράγματα φαίνονται δύσκολα για τη Μόσχα, καθώς η Κίνα αυτή τη στιγμή είναι η μόνη χώρα που θα μπορούσε να απορροφήσει περισσότερο ρωσικό αέριο, αλλά το Πεκίνο δεν βιάζεται.

Αυτό δεν είναι έκπληξη. Η αύξηση της ζήτησης φυσικού αερίου της Κίνας έχει επιβραδυνθεί και η Ρωσία κατέστησε επίσης σαφές ότι δεν είναι αξιόπιστος προμηθευτής ενέργειας. Αυτό είναι κάτι που οι Κινέζοι ηγέτες δεν θα ξεχάσουν και φυσικά θα επιδιώξουν να αποφύγουν να εξαρτηθούν από το ρωσικό αέριο.

Δεδομένων όλων αυτών, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι τα πράγματα φαίνονται τραγικά για τον ρωσικό ενεργειακό τομέα, ο οποίος αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο της οικονομίας της χώρας, περίπου το ήμισυ των δημοσιονομικών εσόδων και περίπου τα δύο τρίτα των εξαγωγών του. Οι πιο πρόσφατες προβλέψεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) υποθέτουν τώρα ότι οι ετήσιες εισπράξεις της Ρωσίας από τις εξαγωγές ενέργειας θα μειωθούν κατά περισσότερο από το ήμισυ έως το 2030, σε 30 δισεκατομμύρια δολάρια από 75 δισεκατομμύρια δολάρια πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο ΔΟΕ πιστεύει επίσης ότι έως το 2030, το μερίδιο της Ρωσίας στο παγκόσμιο εμπόριο φυσικού αερίου θα έχει μειωθεί μόνο στο 15 τοις εκατό — σε σύγκριση με 30 τοις εκατό το 2021. Το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο για τη Μόσχα: Την επόμενη δεκαετία, θα χάσει το καθεστώς της ως παγκόσμιου ενεργειακή υπερδύναμη — και τα προβλήματα του Κρεμλίνου δεν θα τελειώσουν εκεί.

Λόγω των κυρώσεων, οι ρωσικές ενεργειακές εταιρείες δεν έχουν πλέον πρόσβαση στη δυτική χρηματοδότηση και τεχνολογία. Για το Κρεμλίνο, αυτή είναι μια υπαρξιακή απειλή. Τα αποθέματα των σημερινών ενεργειακών τους πεδίων εξαντλούνται σταδιακά, και παρόλο που έχουν νέα πεδία στην Αρκτική, η ανάπτυξή τους θα απαιτήσει τεράστια χρηματικά ποσά και κορυφαία δυτική τεχνολογία. Χωρίς πρόσβαση σε κανένα από τα δύο, η παραγωγή ενέργειας της Ρωσίας θα μειωθεί αργά τις επόμενες δεκαετίες.

Σε συνδυασμό με τη μείωση της ζήτησης για ορυκτά καύσιμα καθώς ο κόσμος μεταβαίνει προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αυτό σημαίνει ότι ο ενεργειακός πόλεμος που ξεκίνησε ο ίδιος ο Πούτιν μπορεί να τελειώσει μόνο άσχημα για τη Ρωσία.

πηγή:Politico/Η Agathe Demarais είναι η παγκόσμια διευθύντρια προβλέψεων στο Economist Intelligence Unit