Η Γερμανία, η Ευρώπη και η Δημοκρατία του Σόιμπλε

Ο 80χρονος πλέον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θεωρείται ως ο κατεξοχήν γερόλυκος της γερμανικής πολιτικής. Με τις συνεντεύξεις που παραχωρεί, σε κομβικής πάντα σημασίας στιγμές, ιχνογραφεί τον οδοδείκτη, περιγράφει το τις αδρές γραμμές της γερμανικής πολιτικής εξουσίας για το προσεχές διάστημα. Στη συνένεντευξη που παραχώρησε στην Handelsblatt, είναι σαφής: το μέλλον της Γερμανίας επιφυλάσσει πολύ κρύο για τους Γερμανούς και, τρόπον τινά, τους Ευρωπαίους πολίτες, οριακές ευρωπαϊκές δεσμεύσεις και λιγότερη δημοκρατία.

Ως αυθεντικός προπομπός της γερμανικής εξουσίας, είχε απευθυνθεί, την επαύριον της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, στον γερμανικό λαό, αλλά και στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, επικοινωνώντας τις πρωταρχικές στοχεύσεις της Γερμανίας στο νέο πολεμικό περιβάλλον. Το πράττει λοιπόν και τώρα, σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή για το Βερολίνο, αρχίζοντας από την πρώην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, την οποία αρνείται να συμπεριλάβει ανάμεσα στη χορεία των μεγάλων Γερμανών πολιτικών ηγετών. Δεν την συμπεριλαμβάνει, προς το παρόν τουλάχιστον.

Πράγματι το χριστιανοδημοκρατικό ζεύγος στερείτο του αποφασιστικότερου γνωρίσματος που οφείλει να έχει ένας πολιτικός ηγέτης: όραμα. Η Μέρκελ δεν ήταν οραματίστρια για τη Γερμανία και, συνολικότερα, την Ευρώπη. Επέδειξε, όπως και ο Σόιμπλε, δεινές διαχειριστικές ικανότητες, υπηρετώντας τα εθνικά συμφέροντα της χώρας της. Η καγκελάριος του excel ήταν, όχι των μεγάλων χειρόγραφων σημειώσεων. Οι διοικητικές δεξιότητες είναι απολύτως απαραίτητες, ιδίως για να τεθεί σε λειτουργία και σε εφαρμογή ένα γενικότερο όραμα. Ευρωπαϊκή οραματίστρια θα ήταν εξαιρετικά παρακινδυνευμένο να θεωρηθεί ότι ήταν.

Εντούτοις, η ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν ήταν, ούτε θα μπορούσε να μεταλλαχθεί ποτέ σε μία διαδικασία. Η Ε.Ε., άλλωστε, είχε ένα σαφή οραματικό προσανατολισμό από την ίδρυσή της: την εμβάθυνση της ειρήνης και τη δημοκρατία. Χωρίς τις αναφορές σε αυτά τα δύο ιδεώδη – της Ειρήνης και της Δημοκρατίας –, η Ένωση μπορεί να εξελιχθεί σε ένα υπερσυγκεντρωτικό και ανεξίτηλα αυταρχικό γραφειοκρατικό στρώμα.

Επί τη βάσει αυτών των δύο θεμελιακών αξιακών αναφορών, η ευρωπαϊκή ιδέα άρχισε να λαμβάνει σάρκα και οστά. Υπήρχε η διάθεση των ευρωπαϊκών κρατών να συνεργαστούν. Υπήρχαν γερμανικές πολιτικές ηγεσίες, τις οποίες ο πολύπειρος Σόιμπλε κατονομάζει, που πρωτοστάτησαν στη δημιουργία μας κοινότητας απεριόριστης διάρκειας με δικά της θεσμικά όργανα, με δική της νομική προσωπικότητα και με ίδιες ικανότητες διαρκούς εκπροσώπησης.

Για τον Σόιμπλε όμως, το γερμανικό κύρος επλήγη μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Διευκρινίζει, στην ίδια συνέντευξη και με τον δικό του συναισθηματικά αποστασιοποιημένο τρόπο, ότι το γερμανικό κύρος, το οποίο επλήγη, αναφέρεται στο φυσικό αέριο. Και καμία αναφορά στην ευρωπαϊκή προοπτική της ιστορικής χώρας δεν πρόκειται να βρει ο αναγνώστης στη συνέντευξη ως προς τους τρόπους αποκατάστασης του πληγέντος γερμανικού γοήτρου, δηλαδή του φυσικού αερίου. Καμία δέσμευση σε άλλες αξίες, καμία άλλη αναφορά σε ένα άλλο αξιακό πλέγμα.

Στην εύλογη ερώτηση του δημοσιογράφου της Handelsbatt σχετικά με το πώς θα μπορούσε να αποκατασταθεί το πληγέν γόητρο – το φυσικό αέριο ως αυταξία – ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θυμώνει ολοφάνερα, και γερμανικώ τω τρόπω.

Υπεύθυνη για αυτήν την δραματική τροπή του γερμανικού συλλογικού βίου δεν είναι η Άνγκελα Μέρκελ, αλλά όλοι. Όλοι οι Γερμανοί πολίτες, διότι αυτοί υπερψήφισαν την πρώην καγκελάριο μα και τον ίδιο μαζί. Το φθηνό φυσικό αέριο της Ρωσίας έπαψε να είναι οικονομικά επωφελές. Λογικά, ο αναλυτής θα περίμενε την αναφορά στην ολότητα, σε όλους τους Γερμανούς πολίτες που ψηφίζουν. Εκεί υπεισέρχεται ο γερμανικός, πατενταρισμένος κυνισμός, που τον συνοψίζει πυκνά ο συνεντευξιαζόμενος: «Η δημοκρατία δεν είναι πανηγύρι για ευκαιρίες».

Η δημοκρατία είναι, όμως, ένα από τα πιο ζωτικά ζητούμενα για την Ευρωπαϊκή Ένωση των υπολοίπων 26 χωρών μελών, των πολιτών και των δημοκρατικά εκλεγμένων πολιτών τους. Που δεν βλέπουν υποχρεωτικά τη δημοκρατία σαν πανηγύρι.