FT: Οι χώρες του Κόλπου κάνουν πάρτι όσο ακόμα μπορούν

Αν θέλετε να ξεφύγετε από την παγκόσμια κατήφεια, απλώς πάρτε μια πτήση από το επίκεντρό της, το Λονδίνο, προς οποιαδήποτε κορυφαία πρωτεύουσα των χωρών του Κόλπου, τη μοναδική περιοχή στον κόσμο όπου οι προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη αυξάνονται. Ως οικοδεσπότης του Παγκοσμίου Κυπέλλου της FIFA, η Ντόχα βρίθει από προσμονή, όπως και οι γείτονές της, οι οποίοι υποδέχονται όσους τους παραπάνω επισκέπτες από τα ξενοδοχεία του Κατάρ. Το Ντουμπάι απολαμβάνει άλλη μια άνθηση της αγοράς ακινήτων. Τοπικές πόλεις-ανταγωνιστές όπως το Ριάντ αγωνίζονται να γίνουν το επόμενο Ντουμπάι, διοχετεύοντας τα κέρδη από το πετρέλαιο σε μεγάλα έργα ακινήτων.

Πολλοί ηγέτες του Κόλπου αναγνωρίζουν ότι ένα ράλι που βασίζεται στις υψηλές τιμές του πετρελαίου και των ακινήτων είναι απίθανο να αντέξει, αλλά αυτό το πανάρχαιο πρόβλημα μπορεί να περιμένει μέχρι να επιλυθεί. Παρά τις ανησυχίες στη Δύση για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ολόκληρη την περιοχή, το πάρτι αυτό τώρα πραγματοποιείται.

Με 28 κτίρια ύψους άνω των 300 μέτρων, τα περισσότερα χτισμένα τα τελευταία 10 χρόνια, το Ντουμπάι είναι εύκολα η πόλη με τα πιο ψηλά ακίνητα στον κόσμο, κάνοντας ακόμη και το Μανχάταν και το Σενζέν στην Κίνα να φαίνονται –συγκριτικά- ως επίπεδες πόλεις. Με το να βρίσκεται τώρα στην τρίτη και πιο μεγάλη έκρηξη ακινήτων της τελευταίας δεκαετίας, το Ντουμπάι σημειώνει ρεκόρ όσον αφορά τον αριθμό και την αξία των κτιρίων που πωλούνται, με τις τιμές πώλησης να αυξάνονται ταχύτερα στο ανώτερο άκρο της αγοράς. Οι συζητήσεις στα τραπέζια σε πολλά διάσημα εστιατόρια του Ντουμπάι, από το Armani έως το Zuma, περιστρέφονται γύρω από το ποιος δισεκατομμυριούχος πλήρωσε πόσα για να αγοράσει πολυτελή βίλα.

Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία περιλαμβάνουν το Ντουμπάι και το Άμπου Ντάμπι, αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 75%  της οικονομίας του Κόλπου και φιλοξενούν τα χρηματοπιστωτικά του κέντρα. Μπορεί τα έσοδα από τις αρχικές δημόσιες προσφορές να μειώνονται στο ελάχιστο σε μεγάλο μέρος του κόσμου μέχρι στιγμής φέτος – καταρρέοντας κατά 95% στη Νέα Υόρκη καθώς ανέρχονται σε μόλις 7 δισεκατομμύρια δολάρια – αλλά έχουν τριπλασιαστεί στο Ριάντ. Επίσης πενταπλασιάστηκαν στο Άμπου Ντάμπι και έχουν εκτιναχθεί στο Ντουμπάι από το μηδέν στα 7 δισ. δολάρια.

Η έκρηξη της οικονομίας του Κόλπου ξεκίνησε αργά, με βοήθεια τις μεταρρυθμίσεις μετά την κρίση της περασμένης δεκαετίας. Στη συνέχεια η οικονομία αυτή απογειώθηκε όταν οι τιμές του πετρελαίου άρχισαν να ανεβαίνουν στις αρχές του 2020. Μετά την παγκόσμια κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου το 2014, η οποία προκάλεσε κατάρρευση σε ακίνητα του Ντουμπάι, το εμιράτο διευκόλυνε ακόμη περισσότερο τη μετακίνηση εκεί προσφέροντας μηδενικούς φόρους. Τώρα η πόλη προσελκύει ολοένα ευρύτερο φάσμα ξένων αγοραστών, από μεγάλα hedge funds μέχρι Ρώσους μεγιστάνες που αναζητούν καταφύγιο από κυρώσεις που σχετίζονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Οι Σαουδάραβες από την πλευρά τους απάντησαν στο σοκ της τιμής του πετρελαίου του 2014 με ακόμη πιο σαρωτικές μεταρρυθμίσεις, εξορθολογίζοντας το κράτος, χαλάρωσαν τους θρησκευτικούς περιορισμούς, διευκολύνοντας τις γυναίκες να εργάζονται και τους ξένους να επενδύουν. Οι περικοπές στους μισθούς του δημόσιου τομέα βοήθησαν τη Σαουδική Αραβία να καλύψει τον προϋπολογισμό της με τιμές πετρελαίου κάτω των 70 δολαρίων το βαρέλι, από περίπου 100 δολάρια που ήταν το 2015.

Το μερίδιο των γυναικών της Σαουδικής Αραβίας που κατέχουν θέσεις εργασίας έχει διπλασιαστεί σε μόλις πέντε χρόνια, σε 35%. Οι μακροχρόνιοι επισκέπτες στη χώρα μένουν τώρα έκπληκτοι που τους υποδέχονται γυναίκες συνοριοφύλακες και βλέπουν να υπάρχουν ρέιβ, ραντεβού σε καφέ και αποκριάτικα πάρτι σε μια χώρα που μόλις πριν από μια δεκαετία απαγόρευε οποιαδήποτε δημόσια επαφή των φύλων.

Ωστόσο, οι παλιές συνήθειες δεν έχουν εξαφανιστεί εντελώς. Η θρησκευτική αστυνομία δεν επιβάλλει πλέον το χιτζάμπ, αλλά οι περισσότερες γυναίκες εξακολουθούν να το φορούν. Ζητείται επίσης από τους ξένους επισκέπτες να μην δείχνουν τα γόνατά τους. Ωστόσο, οι Σαουδάραβες κινούνται προς μια πιο ανοικτή κοινωνία σε μια εποχή που πολλές χώρες στρέφονται προς μια πιο κλειστή. Το Ριάντ φαίνεται να έχει πάρει στα σοβαρά την προσπάθεια να αμφισβητήσει το Ντουμπάι ως το εμπορικό σταυροδρόμι – ή ακόμη και ως το Λας Βέγκας – του Κόλπου.

Για να φτιάξουν κάτι ψηλότερο από το Burj Khalifa του Ντουμπάι, το ψηλότερο κτίριο στον κόσμο με διαφορά, οι Σαουδάραβες άρχισαν να εργάζονται τον περασμένο μήνα πάνω στο The Line, μια «γραμμική πόλη» μήκους 105 μιλίων (1,7 χλμ περίπου) που περιλαμβάνει δύο παράλληλους ουρανοξύστες. Αυτά φιλοδοξούν να είναι μακράν τα μεγαλύτερα και μακρύτερα κτίρια στον κόσμο, εάν το έργο ολοκληρωθεί. Η ιδέα είναι παρμένη κατευθείαν από το Ντουμπάι: χτίστε κάτι εντυπωσιακά μεγάλο και αυτοί — οι παγκόσμιες διασημότητες, οι χρηματοδότες — θα καταφτάσουν. Οι αξιωματούχοι του Κόλπου μιλούν επίσης συνεχώς τώρα για την προσέλκυση και επιχειρηματιών τεχνολογίας στο πάρτι της οικονομίας.

Η τεχνολογία είναι σημαντικός μοχλός αύξησης της παραγωγικότητας. Καμία περιοχή δεν κατέχει χειρότερο ρεκόρ από τον Κόλπο ως προς αυτή την άποψη. Κατά μέσο όρο, η βασική παραγωγικότητα έχει συρρικνωθεί περισσότερο από 2% ετησίως στις έξι οικονομίες του Κόλπου, από τότε που άρχισαν να καταγράφονται τα στοιχεία το 1980, σύμφωνα με την έρευνα της Citi. Η έρευνα συνδέει αυτή την αποτυχία με αναποτελεσματικές κυβερνήσεις που, κυρίως, δυσκολεύτηκαν να δημιουργήσουν κανονιστικά πλαίσια και να παρέχουν πρόσβαση σε πιστώσεις. Η αρνητική αύξηση της παραγωγικότητας εξηγεί γιατί σε ένα πετρελαϊκό κράτος όπως η Σαουδική Αραβία το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξάνεται προς τα επίπεδα του ανεπτυγμένου κόσμου μόνο όταν οι τιμές του πετρελαίου αυξάνονται και μετά υποχωρεί όταν πέφτουν.

Οι ηγέτες του Κόλπου αναγνωρίζουν το καθήκον που αντιμετωπίζουν: να κατευθύνουν περισσότερες επενδύσεις στην τεχνολογία και τη μεταποίηση προκειμένου να απελευθερώσουν τις οικονομίες τους από τους οικονομικούς κύκλους του πετρελαίου και των ακινήτων. Χωρίς τέτοιες αλλαγές, η μοίρα τους θα είναι περιοδικά μόνο πάρτι, όχι διαρκής πρόοδος.

Πηγή: FT/ Ruchir Sharma – Πρόεδρος της Rockefeller International