Μητσοτάκης και η Μπέττυ Φρίνταν

Ακολουθώντας κανείς μια διαδεδομένη παραποίηση του φεμινισμού, αυτός βλέπει ουσιαστικά το φως της ημέρας στον απόηχο του «Δεύτερου φύλου» της Σιμόν ντε Μποβουάρ και ολοκληρώνεται με το «Ετεροφυλικό συμβόλαιο» της Μονίκ Βίτιγκ και τις θεωρητικές καταθέσεις της Αντρέα Ντβόρκιν. Η πρόσφατη τηλεοπτική παρέμβαση του Κυριάκου Μητσοτάκη για τα θύματα έμφυλης βίας έρχεται να λειτουργήσει σαν ζωντανή υπόμνηση της επικαιρότητας της Μπέττυ Φρίνταν.

Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό και πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας, είναι απαραίτητο τα θύματα να εμπιστευθούν περισσότερο το κράτος, που λειτουργεί πλέον μέσα από τη στελέχωση κέντρων ενδοοικογενειακής βίας στα αστυνομικά κέντρα της χώρας. «Είναι αστυνομικά κέντρα πολύ πιο φιλικά και πολύ πιο ανθρώπινα, σχεδόν αποκλειστικά στελεχωμένα από γυναίκες αστυνομικούς, ειδικά εκπαιδευμένες».

Αυτό όμως δεν συνέβη ακολουθώντας την πεπατημένη που μας άγει κατευθείαν στο κράτος πατερούλη του αριστερού ριζοσπαστισμού. Η πρωθυπουργική πρωτοβουλία είναι ξεκάθαρη. Η τεχνολογία μετατρέπεται σε σύμμαχη δύναμη της κακοποιημένης γυναίκας, σε ένα μέσο στη διάθεση της βούλησής της: «Οι γυναίκες έχουν το θάρρος και την δύναμη να καταγγέλλουν (κακοποιητικές συμπεριφορές)», διευκρινίζει ο Κ. Μητσοτάκης.

Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο είναι ακόμη πιο φανερή η φιλελεύθερη τροπή του πρωθυπουργικού επιχειρήματος, που δεν διολισθαίνει στον – λανθάνοντα ή ρητό – κρατισμό του ριζοσπαστικού φεμινισμού αλλά αφήνει το σχετικό περιθώριο στο ίδιο το θύμα, που διατηρεί ακόμη την ελευθερία να θέσει σε ισχύ το σύστημα σιωπηλού συναγερμού που είναι ενσωματωμένο στο κινητό του.

Στο επίκεντρο της παρέμβασης αυτής του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν βρίσκεται, βέβαια, κάποια «χαρούμενη παραίτηση» ενός «ροζ φεμινισμού», όπως περιφρονητικά αποκαλείται η σύγχρονη φιλελεύθερη παράδοση στο εσωτερικό του φεμινιστικού κινήματος. Η σύνδεση – συνειδητή ή ασυνείδητη, δεν έχει τόσο κεντρική σημασία – με την φεμινιστική σκέψη της Μπέττυ Φρίνταν είναι σαφής.

Στο ιδρυτικής σημασίας δοκίμιό της «Γυναικείο μυστικό» (1963) καταγράφει μεθοδικά την τάση που αρχίζει να διαφαίνεται στους κόλπους της δυτικής κοινωνίας προς έναν υψηλότερο βαθμό ανεξαρτησίας των γυναικών, του «άλλου μισού του ουρανού».

Η ατομοκεντρική αυτή τροπή στο φεμινιστικό υπόδειγμα της Φρίνταν δεν οδηγεί βέβαια σε ιδεολογική τύφλωση. Οι πατριαρχικές δομές της κοινωνίας εξακολουθούν να υφίστανται αλλά δεν οδηγούμαστε, λέει η Φρίνταν, προς τη γενικευμένη συνενοχή των μεγάλων ταξικών ανισοτήτων και την διόγκωση της κρατικής οντότητας αλλά, απεναντίας, προς την εξασθένιση παλαιών ταξικών δομών και τη σύστοιχη απομείωση της κρατικής παρέμβασης στα ιδιωτικά και τα δημόσια.

Αυτό, βέβαια, δεν μεταφράζεται σε αδιαφορία της δημοκρατικά οργανωμένης πολιτικής κοινότητας απέναντι σε κρούσματα κακοποιητικής συμπεριφοράς. Αντίθετα, οι γυναίκες – θύματα της έμφυλης βίας έχουν ανάγκη από τη δημόσια συνδρομή, ιδίως σε περιόδους αυξημένης ανεξαρτητοποίησης από το ανδρικό φύλο. Αυτή η δημόσια συνδρομή δεν έχει όμως το χαρακτήρα της κάθετης κρατικής παρέμβασης αλλά της δυνατότητας, της δυνητικής δέσμευσης. Κι αυτό έπραξε ο πρωθυπουργός μέσα από τη δημόσια παρέμβασή του, απευθυνόμενος, όχι τυχαία, σε μία γυναίκα.