Φυσικό αέριο: Εισαγωγές ρεκόρ ρωσικού LNG στην Ευρώπη

Σε επίπεδα-ρεκόρ έχουν φτάσει οι ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου που φτάνουν στην Ευρώπη διά θαλάσσης, τη στιγμή που η ΕΕ έχει διακηρύξει την πρόθεσή της να απαλλαγεί πλήρως από την εξάρτησή της σε αέριο από τη Μόσχα κατ’ εφαρμογήν των κυρώσεων για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι απ’ τον Ιανουάριο ως τον Οκτώβριο η αύξηση ρωσικού LNG, που διακινείται μέσω μεγάλων τάνκερ, έχει αυξηθεί κατά 40% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο το 2021

Γεγονός που αναδεικνύει το πόσο δύσκολο είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση να απαλλαγεί από την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.

Συνολικά κατά τη συγκεκριμένη περίοδο εφέτος οι ποσότητες LNG με προέλευση τη Ρωσία αποτελούσαν το 16% των συνολικών ποσοτήτων που εισάγει διά θαλάσσης η ΕΕ. Αν και, με συνολικό όγκο 17,8 bcm, οι ποσότητες ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου είναι μικρές συγκριτικά με τα 62,1 bcm αερίου που φτάνει από τη Ρωσία στην ΕΕ μέσω αγωγών, εντούτοις, όπως υπογραμμίζουν οι Financial Times, είναι αρκετές για να εργαλειοποιηθούν στα χέρια του Βλάντιμιρ Πούτιν ως ένα όπλο ενεργειακής πίεσης προς την Ευρώπη.

«Μία μέρα, ο Πούτιν μπορεί να ξυπνήσει και να πει ‘ θα πάψουμε να στέλνουμε LNG στην Ευρώπη’, αναγκάζοντας την ΕΕ να το αγοράζει από την ακόμη πιο ακριβή αγορά spot», όπως δηλώνει στην αμερικανική εφημερίδα η Anne-Sophie Corbeau, global research scholar στο Κέντρο Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.

Μάλιστα, προσθέτει ότι η Ρωσία θα μπορούσε, επίσης, να εκτρέψει τα φορτία LNG σε αγορές που «διψούν» για το συγκεκριμένο καύσιμο, όπως το Μπανγκλαντές και το Πακιστάν, σε χαμηλές τιμές, ώστε να «επιτύχει πολιτικά κέρδη» και να «ασκήσει πίεση στους Ευρωπαίους». Όπως τονίζει η κ. Corbeau, «είναι πολύ σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι πολλές χώρες υποφέρουν, επειδή δεν μπορούν να αντέξουν το κόστος του LNG».

Εκτός κυρώσεων το ρωσικό αέριο

Πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν ότι η ΕΕ δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στο ρωσικό φυσικό αέριο λόγω της σημασίας του για την ενεργειακή ασφάλεια κάποιων ευρωπαϊκών κρατών. Όπως υπογραμμίζουν οι FT, το Κρεμλίνο, εκμεταλλευόμενο το γεγονός αυτό, έχει μειώσει σταδιακά την ροή μέσω αγωγών μετά την εισβολή στην Ουκρανία, εκτοξεύοντας τις τιμές αλλά και το κόστος ζωής στην Γηραιά Ήπειρο.

Οι ροές φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Γιαμάλ, που διασχίζει την Πολωνία, έχουν διακοπεί από τον Μάιο, ενώ η Ρωσία έχει διακόψει, από το καλοκαίρι, και τη ροή αερίου προς τη Γερμανία μέσω του Nord Stream 1. Στη συνέχεια, υπήρξαν οι εκρήξεις στους δύο αγωγούς Nord Stream, στο βυθό της Βαλτικής, πράξη που γέννησε εκατέρωθεν κατηγορίες για σαμποτάζ.

Εξάλλου, πρόσφατα η Μόσχα απείλησε με μείωση προμηθειών αερίου προς τη Δυτική Ευρώπη μέσω του μοναδικού αγωγού που ακόμη τροφοδοτεί την περιοχή μέσω Ουκρανίας. Υπενθυμίζεται ότι οι εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω αγωγών έχουν μειωθεί κατά περίπου 80% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, όπως δείχνουν τα δεδομένη που δημοσιεύει το Ινστιτούτο Bruegel.

Σε μία προσπάθεια να καλύψει το κενό, η Ευρώπη, που πέρυσι εισήγαγε 155 bcm ρωσικού φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένου και LNG, έχει στραφεί προς τη διεθνή αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου. Μάλιστα, όπως δείχνουν τα στοιχεία από το Refinitiv, μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου έχει εισαγάγει την ποσότητα-ρεκόρ των 111 bcm, αύξηση σχεδόν 70% σε σχέση με ένα χρόνο πριν.

Οι εισαγωγές από τη Ρωσία κατά την συγκεκριμένη περίοδο ανήλθαν σε 17,8 bcm, σημειώνοντας αύξηση 42% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2021, με τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ισπανία και την Ολλανδία να καταλαμβάνουν σχεδόν όλους τους όγκους.

Το μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού LNG προέρχεται από την κοινοπραξία Yamal LNG, η οποία ανήκει κατά πλειοψηφία στη ρωσική Novatek, ενώ άλλα μερίδια κατέχουν η γαλλική Total, η κινεζική CNPC και ένα κινεζικό κρατικό ταμείο.

Ελαφρώς λιγότερο από το 10 τοις εκατό των μετοχών της Novatek ανήκει στη ρωσική κρατική Gazprom.

Ενδεικτικό των ενεργειακών δεσμών της Ευρώπης με τη Ρωσία, είναι και το παρακάτω περιστατικό που αναφέρουν οι FT: ένα μεγάλο πλοίο που μετέφερε LNG από τις εγκαταστάσεις Portovaya κοντά στα νότια σύνορα της Ρωσίας με τη Φινλανδία έφτασε στην Ελλάδα τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με την εταιρεία ανάλυσης δεδομένων δορυφόρου QuantCube. Αυτό θα σήμαινε την πρώτη αποστολή από το έργο Portovaya, το οποίο ξεκίνησε να λειτουργεί νωρίτερα φέτος.

Από το 2017, η Ρωσία είναι η κορυφαία πηγή για την Ευρώπη, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 20 τοις εκατό των συνολικών εισαγωγών της τα τελευταία τρία χρόνια. Η Ρωσία ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή φέτος, σύμφωνα με τη Refinitiv, αλλά το μερίδιό της έχει πέσει στο 16 τοις εκατό παρά τις εισαγωγές ρεκόρ, καθώς η Ευρώπη έχει λάβει αυξημένες ποσότητες LNG από τις ΗΠΑ, που, πλέον, αποτελεί το 42 τοις εκατό των εισαγωγών. Το Κατάρ ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος προμηθευτής LNG στην Ευρώπη, αντιπροσωπεύοντας το 13,7%.

«Η κάπως κυνική μου άποψη είναι ότι αν αγοράζουμε LNG από τη Ρωσία, αυτό είναι εντάξει. Επειδή παίρνουμε από τους Ρώσους αυτό που διαφορετικά θα είχε σταλεί [κάπου αλλού]», σημειώνει, μιλώντας στους Financial Times, ο Georg Zachmann, ανώτερος συνεργάτης στο Bruegel.

«Αυτό που χρειάζεται επειγόντως η Ευρώπη είναι ένας μηχανισμός προστασίας από το γεγονός ότι η Ρωσία στέλνει επιλεκτικά αέριο σε μεμονωμένους αγοραστές στην Ευρώπη για ναεξαγοράσει πολιτικά οφέλη» ώστε να διαταράξει την ενότητα της Ευρώπης, πρόσθεσε.

Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δοκιμάζεται ήδη με ένα ρήγμα που αναπτύσσεται μεταξύ χωρών όπως η Ισπανία και η Ελλάδα υπέρ ενός ανώτατου ορίου στις τιμές του φυσικού αερίου, ενώ η Γερμανία, η Δανία και η Ολλανδία παραμένουν δύσπιστες για μια τέτοια κίνηση. Η Ουγγαρία, εν τω μεταξύ, υπέγραψε νέα συμφωνία φυσικού αερίου με την Gazprom τον Αύγουστο. Εάν σπάσει η αλληλεγγύη στην ΕΕ, «τότε μπορεί να έλθουμε αντιμέτωποι με τον κίνδυνο κι άλλες χώρες, πέραν της Ουγγαρίας, να είναι πρόθυμες να δεχτούν εύκολα το ρωσικό αέριο και αυτό θα ήταν τεράστιο ζήτημα», είπε ο Zachmann.

Με πληροφορίες ft