Η τρέχουσα κρίση στις σχέσεις Τουρκίας – Δύσης και η Ελλάδα

Η προ των πυλών χερσαία εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στην Συρία έχει ενεργοποιήσει τη ολότητα του δυτικού κόσμου, με τη μία δυτική πρωτεύουσα να απευθύνει έκκληση στην Τουρκία να μην προβεί στο ακραίο διάβημα. Είναι πρόδηλο ότι η Άγκυρα και το καθεστώς Ερντογάν κινούνται σε μια τροχιά σαφούς απόκλισης από τον δυτικό κόσμο και αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «δυτική προβληματική» στις διεθνείς σχέσεις.

Ως δυτική προβληματική θα μπορούσε να εννοηθεί η συναίνεση γύρω από έναν σκληρό πυρήνα κανόνων διεθνούς νομιμότητας και διεθνοπολιτικών πρακτικών. Στο εσωτερικό του διεθνούς κόσμου, έχει επικρατήσει, ορθά, μία αποδοχή θεμελιακών κανόνων διεθνούς δικαίου και πρακτικές, που συγκροτούν τον πυρήνα του modus vivendi της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η πιθανολογούμενη χερσαία στρατιωτική εισβολή της γείτονος στην Τουρκία κινητοποιεί τον δυτικό κόσμο, ο οποίος ανησυχεί για την εξέλιξη σε αυτό το κρίσιμο μέτωπο.

Το Παρίσι, η Ουάσιγκτον, οι Βρυξέλλες «προειδοποιούν την Άγκυρα ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα προκαλούσε ακόμη μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση στην περιοχή», όπως πληροφορεί το ευρωπαϊκό ενημερωτικό δίκτυο Euronews.

Όλες αυτές οι προειδοποιήσεις και οι εκκλήσεις δεν σημαίνουν ότι η Τουρκία τίθεται οριστικά εκτός δυτικού πλαισίου, εκτός «δυτικής προβληματικής». Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαική Ένωση και η χώρα μας έχουν συμφέρον και προσβλέπουν, παρά τις δυσχέρειες και τα προσκόμματα, σε μία άλλη πορεία της Άγκυρας.

Πιο αναλυτικά, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζο Μπάιντεν ασκεί κριτική στον Τούρκο ομόλογό του σε ένα εύρος θεμάτων, που κινούνται από την προμήθεια των ρωσικών πυραύλων S – 400 έως τον πληρέστερο σεβασμό δημοκρατικών ελευθεριών και ατομικών δικαιωμάτων. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν δείχνουν αποφασισμένες να εγκαταλείψουν την Τουρκία στην αντιδυτική προοπτική.

Αντίστοιχα, οι Βρυξέλλες αντιμετωπίζουν την Άγκυρα σαν ένα ιδιότυπο, πλην μόνιμο γείτονα. Οι Ευρωπαίοι είναι πεπεισμένοι ότι η Τουρκία συνεχίζει να είναι περιφερειακή δύναμη, με αξιοπρόσεκτο λόγο στο γίγνεσθαι της περιοχής. Διαπιστώνουν την αντιευρωπαική πορεία της, αλλά αυτή η διαπίστωση δεν σημαίνει ότι δεν επιθυμούν να χτίσουν μια ουσιαστική σχέση μαζί της, γεγονός που θα τους επιτρέψει να επιβλέπει κατά κάποιο τρόπο τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις και την διεθνή συμπεριφορά της.

Στην Ελλάδα, ορισμένες φωνές συνεχίζουν από εκεί όπου είχαν σταματήσει, δηλαδή εξακολουθούν να οραματίζονται τον δυτικό «αποκλεισμό» της γείτονος, χωρίς να σκέπτονται το ενδεχόμενο της δημιουργίας ενός νέου δικτύου σχέσεων με την Τουρκία. Είναι εύκολο να ωθείται η Τουρκία εκτός (δυτικού) νυμφώνος, αλλά είναι πνευματικά και πολιτικά επώδυνο να σκεφτούμε ότι η ολοκληρωτική ένταξή της σε ένα πλέγμα αποτελούμενο από τη Ρωσία και, ενδεχομένως, την Κίνα θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ρευστότητα από αυτήν που υπάρχει σήμερα στα ανατολικά της χώρας μας.

Πράγματι, η Τουρκία είναι ένα κράτος προβληματικό, από πολλές απόψεις, εσωτερικές και διεθνείς, αλλά η απόρριψη του συλλογικού αυτοπροσδιορισμού της και η απόρριψη της ταυτότητάς της οδηγούν κατ’ ευθείαν στο ακριβώς αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα: σε έναν φαύλο κύκλο αντιπαράθεσης, που θα εμφανίζει την πατρίδα μας ως υπαίτια της ενδεχόμενης δυσμενούς εξέλιξης.