DW: Aegean Sea – 30 χρόνια από τον περιβαλλοντικό όλεθρο

Στην πόλη Λα Κορούνια οι μνήμες είναι ακόμη νωπές κι ας έχουν περάσει τόσα χρόνια. Το ισπανικό λιμάνι και οι μακρές ακτές της Γαλικίας “δέχθηκαν” μια ανθρώπινη και περιβαλλοντική τραγωδία. Ορισμένοι υποφέρουν ακόμη από το σοκ. Οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν ότι ανά πάσα στιγμή, σε αυτήν την κύρια θαλάσσια αρτηρία για τις μεταφορές μπορεί να γίνει μια νέα τραγωδία. “Ήταν σαν να ήρθε η κόλαση στη γη, στη σκέψη και μόνο τρέμω, μερικές φορές έχω ακόμη κι εφιάλτες”. Ο Αντόνιο θυμάται αυτές τις ημέρες σαν να ήταν χθες, αν και έχουν περάσει 30 χρόνια. Το δεξαμενόπλοιο Aegean Sea με ελληνική σημαία ήταν αγκυροβολημένο στον κόλπο Άρες στο λιμάνι Λα Κορούνια.

“Η πιο μαύρη μέρα της Κορούνια”

Τα ξημερώματα της 3ης Δεκεμβρίου 1992 ο Έλληνας καπετάνιος σήκωσε την άγκυρα ελπίζοντας να φτάσει στο ασφαλές λιμάνι πριν ξεσπάσει η καταιγίδα που είχε ανακοινωθεί. Ο άνεμος έπνεε με ταχύτητα 90 χιλιομέτρων την ώρα, το πλοίο πάλεψε με τα κύματα 9 μέτρων, αλλά λίγο πριν μπει στο λιμάνι χτυπημένο από τον δυνατό αέρα έπεσε στα βράχια κοντά στην ακτή. Οι ναύτες διασώθηκαν, όχι όμως το πλοίο. Λίγη ώρα αργότερα το ελληνικό τάνκερ κόπηκε στα δύο, ακούστηκε μια εκκωφαντική έκρηξη, το πλοίο τυλίχτηκε στις φλόγες και κόπηκε στα δύο. Η ημέρα έγινε νύχτα. Ο μαύρος πυκνός καπνός κάλυψε την πόλη. “Η πιο μαύρη μέρα της Κορούνια” ήταν ο τίτλος της ομώνυμης τοπικής εφημερίδας. Ο Αντόνιο, που δεν θέλησε να δει δημοσιευμένο το πλήρες όνομά του, αλλά είναι γνωστό στο Γερμανικό Ειδησεογραφικό Πρακτορείο dpa, βγάζει πολλές φορές τα μαύρα γυαλιά που φορά για να σκουπίσει τα δάκρυά του. Ο Αντόνιο παρακολούθησε την καταστροφή από το διαμέρισμά του που βρίσκεται στον παραλιακό δρόμο της πόλης. “Όλα ήταν μαύρα, ο ουρανός, ο ορίζοντας” θυμάται ο 80χρονος σήμερα Ισπανός. Το ατύχημα στο δεξαμενόπλοιο, μήκους 260 μέτρων και 40 πλάτους, συνέβη υπό ακραίες καιρικές συνθήκες μόλις 100 μέτρα από τον Πύργο του Ηρακλή, ένα ρωμαϊκό φάρο 2000 χρόνων, σύμβολο της πόλης. Αμέσως οι 3.000 κάτοικοι και εκατοντάδες τουρίστες που διέμεναν κοντά στην ακτή, μεταφέρθηκαν σε ασφαλές μέρος. Το 30μελές πλήρωμα από την Ελλάδα και τις Φιλιππίνες πήδηξε στην φουρτουνιασμένη θάλασσα για να σωθεί.

Ο Αντόνιο δεν ήταν βέβαια ο μόνος που υπέστη σοκ. Ακόμη κι άνθρωποι σε θέσεις ευθύνης παραδέχθηκαν ότι είχαν φοβηθεί πολύ. Ο πρώην δήμαρχος Φρανσίσκο Βάσκες δήλωσε στην εφημερίδα La Opinion ότι ο νους του πήγε αμέσως στα χειρότερα λόγω του τοξικού καπνού. “Είχαμε σχέδια να εκκενώσουμε όλη την πόλη” είπε. Ο Ραφαέλ Λομπέτο Λόμπο, τότε επικεφαλής του ισπανικού εμπορικού ναυτικού, πήγε στην πόλη λίγες ώρες αργότερα. “Όταν έφτασα, ήθελα να ξαναφύγω”, εκμυστηρεύτηκε στην εφημερίδα. Οι πυροσβέστες κατάφεραν να σβήσουν τη φωτιά μετά από 30 ώρες. Κανείς δεν έχασε τη ζωή του, αλλά οι συνέπειες για το περιβάλλον και για χιλιάδες ανθρώπους ήταν καταστροφικές. Το μεγαλύτερο μέρος του φορτίου των 80.000 τόνων αργού πετρελαίου έπεσε στη θάλασσα. Σχεδόν το διπλάσιο από αυτό του αμερικανικού τάνκερ Exxon Valdez, που συνετρίβη στα ανοιχτά της Αλάσκας.

Σχεδόν 10 χρόνια αργότερα το Prestige

Δημιουργήθηκε πετρελαιοκηλίδα 50 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όσο 7.000 γήπεδα ποδοσφαίρου μαζί. Το πετρέλαιο “απλώθηκε” στις ακτές της Γαλικίας μήκους 300 χιλιομέτρων. Τουλάχιστον 26.000 ζώα, κυρίως θαλασσοπούλια και ψάρια, πέθαναν σύμφωνα με οικολογικές οργανώσεις. Περίπου 4.000 ψαράδες και συλλέκτες οστράκων έχασαν τη δουλειά τους για μεγάλο διάστημα. Μια ανθρώπινη και οικολογική τραγωδία στον ύψιστο βαθμό. Η δικαστική πτυχή κρίθηκε, υπό αυτές τις συνθήκες, δευτερεύουσας σημασίας, γιατί η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα πολύπλοκη. Ξεκίνησε ένα μπαλάκι ευθυνών. Ο Έλληνας καπετάνιος έριξε την ευθύνη στον υπεύθυνο πλοηγό του λιμανιού, και ο υπεύθυνος πλοηγός του λιμανιού στον Έλληνα καπετάνιο. Το μόνο ξεκάθαρο ήταν ότι το Aegean Sea έμπαινε στο λιμάνι χωρίς την καθοδήγηση του πλοηγού. Τελικά, το αρμόδιο δικαστήριο, και μετά από χρόνια, επέβαλε και στους δύο πρόστιμο 2.000 πεσέτες, περίπου 2.000 ευρώ στον καθένα. Και το ισπανικό δημόσιο, μετά από μακρά και επίπονη διαδικασία, κατέβαλε στους πληγέντες, μεταξύ αυτών την εφοπλιστική εταιρεία, τον έμπορο πετρελαίου και τους ψαράδες, αποζημίωση πάνω από 125 εκ. ευρώ, κι αυτό επίσης μετά από δέκα χρόνια. Σύμφωνα με την αιτιολογία της απόφασης, ο καπετάνιος χωρίς πλοηγό δεν έπρεπε να ξεκινήσει. Και ο πλοηγός δεν έπρεπε να δώσει στον καπετάνιο το πράσινοι φως για να μπει μόνος του χωρίς βοήθεια στο λιμάνι. Μια ανθρώπινη αποτυχία σε όλα τα επίπεδα.

Η τύχη ήθελε 10 χρόνια αργότερα παρά μερικές εβδομάδες, μέσα Νοεμβρίου του 2002, άλλο ένα τάνκερ, το ελληνικής ιδιοκτησίας Prestige, με καπετάνιο και πλήρωμα Έλληνες, να προκαλέσει τεράστια οικολογική καταστροφή στις βορειοδυτικές ακτές της Ισπανίας. Το πλοίο συνάντησε κακοκαιρία, έχασε την ευστάθειά του και κόπηκε στα δύο, αφού έμεινε ακυβέρνητο. Πιθανολογείται ότι προκάλεσε τη μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή που έχει προκληθεί μέχρι τώρα στον κόσμο, με θύματα και πάλι κυρίως τους ψαράδες και τον θαλάσσιο οικολογικό πλούτο της Costa de Morte της Λα Κορούνια, αλλά και των γαλλικών ακτών. Ο 78χρονος καπετάνιος, Απόστολος Μαγκούρας, και το πλήρωμα συνελήφθησαν. Σύμφωνα με τις τότε μαρτυρίες και τα γραφόμενα στον τύπο, ιδιαίτερα ο καπετάνιος αντιμετωπίστηκε ως εγκληματίας και κρατήθηκε σε ισπανική φυλακή υψίστης ασφαλείας. Σε επιστολή του από τη φυλακή ο Μαγκούρας περιέγραψε πώς έγινε το ατύχημα και τις ευθύνες των ισπανικών αρχών. Τελικά, μετά από ταλαιπωρία δύο ετών και τις συνεχείς πιέσεις των ελληνικών αρχών, του δόθηκε άδεια τριών μηνών και επέστρεψε στην Ελλάδα με τη δέσμευση να είναι παρών στη δική. Και για την ιστορία 13 χρόνια αργότερα οι δύο βασικοί κατηγορούμενοι, ο καπετάνιος και ο πρώτος μηχανικός, αθωώθηκαν για την οικολογική καταστροφή. Ο Μαγκούρας καταδικάστηκε για το αδίκημα της “ανυπακοής”. Αλλά λόγω ηλικίας δεν φυλακίστηκε βάσει ισπανικού νόμου.