Το ισπανικό οικονομικό παράδοξο: λιγότερη δουλειά, περισσότερη παραγωγικότητα

Η κυβέρνηση της Ισπανίας υιοθέτησε την πρόταση ενός μικρού αριστερού κόμματος για μείωση των ωρών εργασίας και ταυτόχρονη αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων. Πράγματι, η πρόταση ακούγεται αντιφατική στους ίδιους τους όρους της, αλλά το πρόβλημα είναι πολύ παλιό και απασχολεί επιχειρηματίες, οικονομολόγους, εργαζομένους.

Συγκεκριμένα, η ισπανική κυβέρνηση αποδέχθηκε πρόταση του αριστερού κόμματος Más País να πειραματιστεί με τη μείωση του χρόνου εργασίας σε μεγάλη κλίμακα. Αντί για πενθήμερη εργασία πρόκειται να εφαρμοστεί η τετραήμερη. Από 40 ώρες ο χρόνος εργασίας μειώνεται σε 32 ώρες με τον ίδιο μισθό.

Το πείραμα θα ξεκινήσει σε λίγους μήνες και θα αφορά περίπου 200 εταιρείες και από 3.000 έως 6.000 εργαζομένους. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να επενδύσει περισσότερα από 50 εκατομμύρια ευρώ σε μια περίοδο τριών ετών, για να επιτρέψει στις εταιρείες να δοκιμάσουν αυτή τη νέα οργάνωση εργασίας.

Το πρόσθετο κόστος που σχετίζεται με τη μείωση του χρόνου εργασίας θα επιβαρύνει την κυβέρνηση για το πρώτο έτος κατά 100% και με φθίνουσα μόδα για τα επόμενα δύο χρόνια.

Το εύλογο ερώτημα είναι πώς μπορεί μια οικονομία να παράγει τα ίδια ή και περισσότερα με λιγότερες ώρες εργασίας.

Οι οικονομολόγοι προσάπτουν συχνά στους εργοδότες και τους εργαζομένους έλλειψη φαντασίας και σοβαρού προβληματισμού.

Το πρώτο δεδομένο είναι ότι, όσο περνάει ο ημερήσιος χρόνος εργασίας, τόσο αυξάνει η κόπωση για τους εργαζομένους και, κατά συνέπεια, αυξάνεται η παραγωγικότητα. Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος παράγει περισσότερο κατά το πρώτο τετράωρο της εργασίας του. Κι αυτό είναι ένα δεδομένο που οι επιχειρηματίες, πρώτοι, κατέγραψαν. Πολλοί από αυτούς άλλωστε είναι πρώην εργαζόμενοι υπάλληλοι και συνεχίζουν να είναι εργαζόμενοι ως ιδιοκτήτες και διευθυντές των επιχειρήσεών τους.

Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι, από τη Βιομηχανική Επανάσταση του 19^ου αιώνα και μετά, ο αριθμός των ωρών εργασίας μειώνεται. Ιδιαίτερα, από το 1919, οι ώρες εργασίας μειώνονται και σταθεροποιούνται στις 48 ώρες εργασίας κατά μέσο όρο.

Το τρίτο στοιχείο είναι η ηρεμία των εργαζομένων (εργοδοτών και υπαλλήλων). Όσο λιγότερο αγχωμένοι είναι, τόσο περισσότερο αυξάνει η παραγωγικότητα. Μια ισορροπημένη ζωή είναι προϋπόθεση μιας επιτυχούς εργασίας. Οικονομολόγοι μάλλον φιλελεύθερης παρά μαρξιστικής απόχρωσης επισημαίνουν ότι οι πιο ευφυείς από τους επιχειρηματίες προτιμούν να έχουν απώλειες βραχυπρόθεσμα, παρά εξαντλημένους εργαζόμενους και μειωμένα κέρδη μακροπρόθεσμα.

Ακόμη, παρόμοιους προβληματισμούς και πειράματα συναντούμε περισσότερο στις ευρωπαϊκές χώρες παρά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το εργασιακό υπόδειγμα Μασκ ευδοκιμεί στην Αμερική της περιορισμένης κρατικής παρέμβασης και της κουλτούρας της σκληρής εργασίας.

Σε κάθε περίπτωση, το ερώτημα παραμένει ανοιχτό, από αρκετές απόψεις, και για τον κόσμου του επιχειρείν και για τον κόσμο της εργασίας.