Ο (ενδιαφέρων) επιχειρηματικός λαϊκισμός του Μασκ

Ο πασίγνωστος εκκεντρικός επιχειρηματίας αναστέλλει τους λογαριασμούς Αμερικανών δημοσιογράφων. Η κίνηση αυτή κρίνεται από τον ΟΗΕ ως «αυθαίρετη», σύμφωνα με όλα τα δημοσιεύματα. Ο Μασκ επανορθώνει το λάθος, το οποίο δεν είναι όμως το πρώτο από τα ανάλογα λάθη που διαπράττει. Το πρόβλημα του Μασκ είναι ο κανόνας και, συνεπώς, πώς θα τον παρακάμψει στην προσπάθειά του να προωθήσει το επιχειρηματικό του υπόδειγμα. Ένα πρόβλημα κατ’ εξοχήν λαϊκιστικό.

Ίσως, δεν υπάρχει πιο αμφιλεγόμενη έννοια, με όρους σύγχρονης πολιτικής θεωρίας, από αυτήν του λαϊκισμού. Η δημόσια χρήση της έχει γίνει τόσο ευρεία, τόσο διαδεδομένη, που διατρέχουμε πλέον τον κίνδυνο να ξεχάσουμε τα βασικά ειδοποιά γνωρίσματά της, τα φυσιογνωμικά της χαρακτηριστικά.

Η συμφωνία είναι ευρύτατη ως προς τους θεσμούς, τα πλαίσια, αυτό που θα μπορούσε να αποκαλεστεί «κανόνας». Ο λαϊκιστής, είτε είναι δεξιός είτε είναι αριστερός, αποστρέφεται τον κανόνα και επιζητεί την άμεση επικοινωνία του μηνύματός του.

Ο Μασκ παρακάμπτει τον κανόνα – αρχικά στην Ευρώπη, όπου έχουμε μια πλούσια παράδοση θέσπισης κανονιστικών πλαισίων και, στη συνέχεια, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η στάση του είναι εξ ορισμού λαϊκιστική. Την εκφράζει απέναντι στο ενωσιακό δίκαιο, γεγονός που εγείρει τις αντιδράσεις του λεπτολόγου Ευρωπαίου Επιτρόπου για την εσωτερική αγορά. Την συγκεκριμενοποιεί και στις Ηνωμένες Πολιτείες, γεγονός που προκαλεί την αντίταξη των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία, διά του Στεφάν Ντουζαρίτς, δηλώνουν ότι η κίνηση του επιχειρηματία να αναστείλει τους λογαριασμούς Αμερικανών δημοσιογράφων «δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο σε μια εποχή που δημοσιογράφοι σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν λογοκρισία, σωματικές απειλές και ακόμη χειρότερα».

Ο μάλλον ιδιότροπος Μασκ αναδιπλώνεται, για μία ακόμη φορά, αλλά, εκτός απροόπτου, θα επανέλθει με νέα παραβίαση κάποιου κανόνα. Στόχος του δεν είναι το ευρωπαϊκό μοντέλο εργασίας και επιχειρηματικότητας, το οκτάωρο και η διαβόητη «υγιής επιχειρηματικότητα», δηλαδή μια επιχειρηματικότητα που πρέπει να γνωρίζει όρια και κανόνες. Στόχος του διαπρεπούς επιχειρηματία είναι η πλήρης ανταγωνιστικότητα, ο καθολικός ανταγωνισμός ανάμεσα σε πανίσχυρους οικονομικούς παίκτες.

Στην καθ΄ ημάς Δύση, την ευρωπαϊκή, αυτό το επιχειρηματικό υπόδειγμα δεν είναι ιδιαίτερα οικείο, γιατί είμαστε περισσότερο συνηθισμένοι σε πιο εξευγενισμένους τρόπους συμπεριφοράς, σε «κανονισμένες» συμπεριφορές. Αυτό το μοντέλο φαίνεται ότι θα αποτελέσει μάλλον παρελθόν, συμπαρασύροντας ισπανικά πειράματα μείωσης των ωρών εργασίας και «ευρωπαϊκά κεκτημένα». Κι είναι αυτό που το κάνει πιο ενδιαφέρον για περαιτέρω εξέταση.