Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς καταστέλλει την αντιπολίτευση και τα μέσα ενημέρωσης

Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς καταστέλλει την αντιπολίτευση και τα μέσα ενημέρωσης και επιδιώκει την εγγύτητα με το ρωσικό καθεστώς – όπως και η Ουγγαρία. Ωστόσο, η χώρα του θεωρείται σημαντικός υποψήφιος για ένταξη στην ΕΕ, σημειώνει η Welt και αναρωτιέται γιαοι Βρυξέλλες είναι τόσο επιεικείς.

Το ίδιο δημοσίευμα επισημαίνει πως στις πύλες της ΕΕ περιμένει ένας άνθρωπος που έχει τα χαρακτηριστικά ενός δεύτερου Βίκτορ Όρμπαν. Όπως και ο Ούγγρος πρωθυπουργός, καταπνίγει τις επικριτικές φωνές και επιδιώκει την εγγύτητα με το ρωσικό καθεστώς. Ξέρει πώς να χρησιμοποιεί τους πολιτικούς μοχλούς κατά των Βρυξελλών – και, όπως και ο Όρμπαν, ξεφεύγει με θέσεις που είναι αντίθετες με τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Πρόκειται για τον Αλεξάνταρ Βούτσιτς, 52 ετών, πρόεδρο της Σερβίας.

Ο Βούτσιτς κυβερνά τη μεγαλύτερη και πολιτικά σημαντικότερη χώρα των Δυτικών Βαλκανίων και, σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις των Βρυξελλών, την πιο ελπιδοφόρα υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ.

Αλλά οι ειδικοί και οι φιλελεύθερες φωνές στη χώρα το βλέπουν διαφορετικά. Κατηγορούν τους Ευρωπαίους πολιτικούς για κατευνασμό, για μια πολιτική κατευνασμού προς τον Σέρβο πρόεδρο.

Οι Βρυξέλλες δεν θέλουν να αποξενώσουν τον Βούτσιτς, για να κρατήσουν τη στρατηγικής σημασίας Σερβία – παράγοντα σταθερότητας αλλά και αποσταθεροποίησης στην περιοχή – στην Ομάδα της Ευρώπης. Το κατά πόσον η στρατηγική αυτή θα αποδώσει καρπούς είναι ένα θέμα μεγάλης αμφιβολίας στην ίδια τη χώρα.

Ένα τηλεοπτικό στούντιο στην πρωτεύουσα της Σερβίας, το Βελιγράδι. Ο N1 είναι ένας από τους τελευταίους εναπομείναντες αντικυβερνητικούς τηλεοπτικούς σταθμούς στη Σερβία και ο τοπικός συνεργάτης του CNN International. Ο Ντούσαν Μιλατζένοβιτς βρίσκεται μπροστά από την κάμερα, με θέμα το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου στο Κατάρ. Ως παρουσιαστής και συντάκτης, είναι υπεύθυνος για τις διεθνείς ειδήσεις εδώ και αρκετό καιρό.

Είναι πολύ καλύτερο από το να ασχολείσαι με την εσωτερική πολιτική της Σερβίας, λέει ο Μιλατζένοβιτς καθώς βγαίνει από το στούντιο και σηκώνει το μικρόφωνο στο πέτο του. “Γιατί εκεί βρίσκεσαι στην πρώτη γραμμή”, λέει ο 40χρονος.

“Κάθε μέρα μας αποκαλούν προδότες, ξένους μισθοφόρους και πράκτορες της CIA, ακόμη και μέλη του κυβερνώντος κόμματος στο κοινοβούλιο”. Ο ίδιος είχε ήδη πέσει θύμα καταδίωξης σε ανοιχτό δρόμο, δύο φορές μάλιστα όταν περπατούσε με το παιδί του, όπως είπε.

Λίγες ώρες νωρίτερα, ο N1, μαζί με έναν άλλο ανεξάρτητο σταθμό, μετέδιδε μόνο μαύρη οθόνη για μια ημέρα. “Χωρίς ελεύθερα μέσα ενημέρωσης, βασιλεύει το σκοτάδι”, αναγραφόταν στις οθόνες.

Οι εκλογές είναι ελεύθερες, αλλά όχι δίκαιες

Είναι δύσκολο για τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση να λάβουν άδεια καλωδιακής τηλεόρασης στη Σερβία. Η ενέργεια αυτή είχε σκοπό να προειδοποιήσει το κοινό για ένα ζοφερό σενάριο στο οποίο η ανεξάρτητη πληροφόρηση συμπιέζεται από τα τηλεοπτικά προγράμματα.

Δεν είναι μόνο ο ελεύθερος Τύπος που δέχεται πιέσεις στη Σερβία. Η κυβέρνηση εκφοβίζει επίσης την κοινωνία των πολιτών και την αντιπολίτευση, όπως περιγράφεται σε έκθεση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Freedom House. Η Σερβία δεν χαρακτηρίζεται πλέον ως δημοκρατία, αλλά ως “υβριδικό καθεστώς”.

Οι εκλογές στη χώρα είναι ελεύθερες, αλλά όχι δίκαιες. Η έκθεση περιγράφει την “κυριαρχία των κυβερνώντων κομμάτων στα μέσα ενημέρωσης, την πίεση στους ψηφοφόρους και άλλες παρατυπίες”. Σύμφωνα με την έκθεση, ο πρόεδρος Βούτσιτς κυριαρχεί στο πολιτικό σύστημα.

“Στην κυβέρνηση δεν αρέσουν οι επικριτικές φωνές”, λέει ο Mladjenovic. “Αλλά αυτή είναι η δουλειά μας. Και όχι για να κάνω δημόσιες σχέσεις για την κυβέρνηση”. Ο ίδιος και οι συναγωνιστές του λαμβάνουν ελάχιστη υποστήριξη από τις Βρυξέλλες στο θέμα αυτό. Κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αποφεύγουν να επικρίνουν πολύ έντονα τον Βούτσιτς και την κυβέρνησή του.

Στα τέλη Οκτωβρίου, για παράδειγμα, η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν έγραψε στο Twitter: “Η Σερβία έχει σημειώσει καλή πρόοδο στην πορεία της προς την ΕΕ. Η πρόοδος πρέπει να συνεχιστεί”.

Ένα χρόνο νωρίτερα είχε γράψει: “Χαιρετίζω τα βήματα που έχουν γίνει μέχρι στιγμής για τις μεταρρυθμίσεις και το κράτος δικαίου”. Οι φόβοι για ρωσική επιρροή και συγκρούσεις στα Δυτικά Βαλκάνια έχουν κάνει την ΕΕ να υιοθετήσει ήπιους τόνους απέναντι στον Βούτσιτς.

Εξαρτάται από τη συνεργασία με τους απολυταρχικούς

Ο δημοσιογράφος Μιλατζένοβιτς λέει ότι ο τηλεοπτικός σταθμός βρίσκεται σε ενεργή ανταλλαγή απόψεων με τους Ευρωπαίους εκπροσώπους στη Σερβία. Η ελευθερία του Τύπου πρέπει να βελτιωθεί, του λένε πάντα. Αλλά τίποτα δεν συμβαίνει. “Για κάποιο λόγο αποστρέφουν το βλέμμα τους”.

Πρόκειται για το ίδιο πρόβλημα με την Ουγγαρία: οι Βρυξέλλες βρίσκονται να βασίζονται στη συνεργασία με αυτοκράτορες που παραβιάζουν τους κανόνες του παιχνιδιού. Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν και ο Βούτσιτς χρησιμοποιούν το πολιτικό τους βάρος για να αποσπάσουν παραχωρήσεις. Η διαφορά: σε αντίθεση με τη Σερβία, η Ουγγαρία είναι μέλος της ΕΕ. Και ως εκ τούτου, έχει δικαίωμα βέτο.

Για την εξωτερική πολιτική, στην ΕΕ ισχύει η αρχή της ομοφωνίας. Ως αποτέλεσμα, ο Όρμπαν εκβιάζει επανειλημμένα την κοινότητα προκειμένου να προωθήσει τα συμφέροντά του. Πρόσφατα, η Βουδαπέστη μπλόκαρε τη βοήθεια για την Ουκρανία. Το καλοκαίρι αμβλύνθηκαν επίσης τα τιμωρητικά μέτρα κατά της Μόσχας.

Το παράδειγμα πρέπει να δείξει ότι η ένταξη στην ΕΕ δεν αποτελεί πανάκεια για την έλλειψη δημοκρατικού ελέγχου και τον αυταρχισμό. Αλλά στην ευρωπαϊκή βαλκανική πολιτική αυτό δεν έχει σχεδόν καμία συνέπεια: Η υποτιθέμενη σταθερότητα κερδίζει.

Ο Όρμπαν καθώς και ο Βούτσιτς έχουν εισαγάγει την “ανελεύθερη δημοκρατία” στις χώρες τους. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που ο Όρμπαν και ο άνθρωπός του στις Βρυξέλλες – ο Επίτροπος Διεύρυνσης της ΕΕ Όλιβερ Βαρχέλι – πιέζουν για την ένταξη της Σερβίας στο ευρωπαϊκό κλαμπ. Αυτό θα ενίσχυε το στρατόπεδο γύρω από τη Βουδαπέστη, το οποίο υποστηρίζει την οικονομική συνεργασία αλλά αντιτίθεται στις φιλελεύθερες δυτικές αξίες. Ο Βούτσιτς τάσσεται επίσης αυστηρά κατά των κυρώσεων κατά της Ρωσίας – παρόλο που ως υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα είναι υποχρεωμένη να ευθυγραμμίσει τη δική της εξωτερική πολιτική με την ευρωπαϊκή γραμμή.