Ζει ο Πούτιν;

Δεν είναι η πρώτη φορά που το, κάπως μακάβριο, ερώτημα επανέρχεται στη δυτική δημόσια σφαίρα. Πριν από τον Β. Ζελένσκι, το ίδιο ερώτημα είχε απασχολήσει, και πάλι, δημοσιογράφους και αναλυτές. Ίδιες ή ανάλογες ερωτήσεις τίθενται κατά καιρούς για πολιτικά πρόσωπα της πρώτης γραμμής, των οποίων η ίδια η ύπαρξη αμφισβητείται, όπως συμβαίνει στην τρέχουσα επικαιρότητα με τον Β. Πούτιν, ή η πνευματική υγεία είναι αμφιλεγόμενη ή, ακόμη, βασικά, φυσιογνωμικά ταλέντα τους δεν είναι αναμφίλεκτα.

Στο τρέχον παράδειγμα που τροφοδοτεί η επικαιρότητα, ο Ζελένσκι διερωτάται δημοσίως για το εάν ο αντίπαλος Πούτιν είναι ακόμη εν ζωή ή αν, αντίθετα, έχει εκμετρήσει το ζην. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας εμφανίζεται μέσω βιντεοκλήσης στις οθόνες του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρου και, σε αντίθεση με όλη την δημόσια παρουσία του έως τώρα, θέτει έμμεσα το «υπαρξιακό» ερώτημα στους εμβρόντητους δισεκατομμυριούχους: «Δεν καταλαβαίνω ακριβώς σε ποιον να μιλήσω και για ποιο θέμα. Δεν είμαι σίγουρος ότι ο πρόεδρος της Ρωσίας, ο οποίος μερικές φορές εμφανίζεται με φόντο ”chroma key” είναι πραγματικά αυτός».

Είναι πιθανόν, βέβαια, να πρόκειται για την αυθόρμητη εξωτερίκευση μιας μύχιας, ειλικρινούς αμφιβολίας ή για κάποια διπλωματική – πολιτική κίνηση από την πλευρά του Ουκρανού προέδρου, με δεδομένο ότι αυτός εκφράζει τις επιφυλάξεις του, όταν καλείται να τοποθετηθεί για τις πιθανές ειρηνευτικές διαδικασίες. Είναι, ωστόσο, βέβαιο ότι ο Ζελένσκι διαθέτει πια την απαιτούμενη διπλωματική εμπειρία, την κερδισμένη κυριολεκτικά διά πυρός και σιδήρου, για να διακρίνει την πολιτικά πρόσφορη στιγμή, τον πολιτικά κατάλληλο χρόνο. Ο Ζελένσκι αναρωτιέται, λοιπόν, για το εάν ο Πούτιν είναι ζωντανός και ο Ουκρανός πρόεδρος αμφιβάλλει πολύ.

Στην ίδια πορεία σκέψης, πριν από περίπου μια εβδομάδα, κύκλοι από την ηγεσία του ΚΚ Κίνας διέρρεαν την γνώμη, ότι ο Πούτιν είναι τρελός, ότι έχει απωλέσει το λογικό του.

Αν αθροίσουμε καλοπροαίρετα τις κρίσεις, μέσα σε μία εβδομάδα ο Πούτιν έχασε αρχικά τα λογικά του και, σε συνέχεια, αποχαιρέτησε την ματαιότητα του κόσμου αυτού. Τίποτε δεν αποκλείει ο πρόεδρος Πούτιν να «τρελάθηκε» και να μην είναι πια ανάμεσά μας. Βέβαια, επειδή τυγχάνει να είμαι ανάμεσα στους χαρακτηρισμένους υποστηρικτές της διεθνούς νομιμότητας, θα με «συνέφερε» ενδεχομένως πολιτικά να προσχωρήσω στις προαναφερόμενες κρίσεις. Άλλωστε, και από την «αντίθετη πλευρά», έχει ακουστεί ότι ο Ζελένσκι δεν είναι παρά μια χρυσή μετριότητα της υποκριτικής ή ότι δεν κατοικεί καν στο Κίεβο.

Κοινός παρονομαστής σε αυτά τα ακραία ενδεχόμενα είναι η πρόδηλη παραφθορά του αντικειμενικού, η παραποίηση της πραγματικότητας, η οποία βρίσκει σοβαρό αριθμό υποστηρικτών. Κατά πάσα πιθανότητα, ο Βλαδίμηρος (ο όποιος Βλαδίμηρος) δεν τρελάθηκε, ούτε απεβίωσε. Η παραποίηση μπορεί να είναι ελαφρώς πιο ήπια, ένα προσωρινό «σάλεμα του νου», ή πιο βαριά, ο αποβιώσας Πούτιν.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει, όμως, ένας κοινός παρονομαστής, που δεν είναι άλλος από την έντονη καχυποψία, η οποία υπερβαίνει κατά πολύ την μάλλον συνήθη φιλυποψία. Η καχυποψία στρέφεται εναντίον του αντιπάλου, ο οποίος δαιμονοποιείται, αποκτά ακραία γνωρίσματα, όπως αυτά ακριβώς που προαναφέρθηκαν. Φερόμαστε καχύποπτα, δηλαδή, απέναντι στον άλλον που κινείται στο αντίπαλο στρατόπεδο, που κινείται «έξωθεν» της δικής μας κοινότητας. Στο σημείο αυτό αρχίζει να εξυφαίνεται και όλο το συνωμοσιολογικό σχέδιο – λιγότερο συνειδητά, περισσότερο ασυνείδητα. Το αντίπαλο στρατόπεδο ψεύδεται, μας αφηγείται ψεύδη, τα οποία φθάνουν μέχρι την σκόπιμη συσκότιση της «τρέλας» του αρχηγού και, αλοίμονο, της απώλειας της ζωής του. Η αντίπαλη προς την δική μας κοινότητα είναι αυτή που ψεύδεται, η αλλότρια προς την εξ ορισμού υπεράνω υποψίας ημέτερη κοινότητα.

Το να παρασυρθεί, λοιπόν, κάποιος πολιτικός ηγέτης, με καταγεγραμμένη και αδήριτη την ορθολογική του συμπεριφορά όπως ο Β. Ζελένσκι, σε συνωμοσιολογικές ακρότητες περί θανάτου του απολυταρχικού Πούτιν και συγκάλυψης της εκδημίας του με φόντο «chroma key» δεν είναι χωρίς συνέπειες για την διεθνή εικόνα του. Προκειμένου για την ενσάρκωση του σύγχρονου κόκκινου ολοκληρωτισμού, πρόεδρο Σι, ή για τον εκφραστή της ιμπεριαλιστικής απολυταρχίας, πρόεδρο Πούτιν, το διπλωματικό κόστος δεν είναι υψηλό. Όταν όμως πρόκειται για τον πρόεδρο της Ουκρανίας, τα μέτρα και τα σταθμά αλλάζουν και η δικαιολογημένη προσδοκία δεν μπορεί παρά να είναι η αποφυγή της επανάληψης ανάλογων αστοχιών.