Βαρύ κλίμα στην Άγκυρα: «Μαύρος καπνός» για τα F16 – Τα 7 αγκάθια στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας

«Ούτε φίλος ούτε εχθρός» («neither friend nor foe»): O Στίβεν Α. Κουκ είχε επιχειρήσει με αυτήν τη φράση, πριν από χρόνια, τον Νοέμβριο του 2018, να βάλει σε πλαίσιο «το μέλλον των αμερικανοτουρκικών σχέσεων». Η απόφανση περί μιας Τουρκίας που δεν θα είναι για τις ΗΠΑ «ούτε φίλος ούτε εχθρός» ήταν ο τίτλος πολυσέλιδης ανάλυσης που είχε δημοσιεύσει τότε ο Κουκ στον ιστοχώρο του Council on Foreign Relations όπως γράφει ο Γιώργος Σκαφιδάς.

Για να δικαιολογήσει την εκτίμησή του εκείνη, ο Κουκ επικαλείτο σειρά από στοιχεία: την πρόθεση της Τουρκίας να αγοράσει συστήματα αεράμυνας από τη Ρωσία, τις τουρκικές επιθέσεις κατά των -υποστηριζόμενων από τις αμερικανικές δυνάμεις- Κούρδων της Συρίας, τις ολοένα αυταρχικότερες τάσεις της ηγεσίας Ερντογάν εντός των τουρκικών συνόρων, τις τουρκικές διευκολύνσεις (βλ. Halkbank) ιρανικών σχεδίων παράκαμψης των κυρώσεων που είχαν επιβληθεί από τις ΗΠΑ στην Τεχεράνη κ.ά.

Τα 7 αγκάθια στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας

Ολα εκείνα τα αμερικανοτουρκικά αγκάθια όχι μόνο παραμένουν, αλλά και έχουν, εν τω μεταξύ, οξυνθεί.

Η πρόθεση της Τουρκίας να αποκτήσει ρωσικούς S-400 έγινε πράξη, οδηγώντας στη συνακόλουθη έξωση των Τούρκων από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35.

Οι διώξεις κατά των πολιτικών αντιπάλων του Ερντογάν στο εσωτερικό συνεχίστηκαν, βάζοντας στο στόχαστρο όχι μόνο Κούρδους ή φιλοκούρδους του HDP, αλλά ακόμη και προβεβλημένους πολιτικούς της τουρκικής αξιωματικής αντιπολίτευσης (βλ. Ιμάμογλου, Καφταντσίογλου).

Μια νέα, η κατά σειρά τρίτη, μεγάλη τουρκική στρατιωτική επιχείρηση κατά των Κούρδων της Συρίας έλαβε χώρα το 2019 (Operation Peace Spring) και, εάν επιβεβαιωθούν όσα δήλωσε προ ημερών στο Al-Monitor ο στρατιωτικός ηγέτης των Κούρδων της Συρίας, Μαζλούμ Αμπντί Κομπάνι, τότε η επόμενη, τέταρτη, τουρκική επιχείρηση εντός της Συρίας μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα στον μήνα Φεβρουάριο.

Η εκδίκαση της υπόθεσης Halkbank συνεχίζεται στις ΗΠΑ, με την τουρκική πλευρά να «χάνει» το 2021 την έφεση που είχε ασκήσει στην αρχική καταδικαστική απόφαση του 2019 και το θέμα να έχει φτάσει πια στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο καλείται όμως να κρίνει όχι εάν η κρατική τουρκική τράπεζα συνέβαλε στην ιρανική παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων, αλλά εάν τα δικαστήρια των ΗΠΑ έχουν ή δεν έχουν, στο πλαίσιο του Foreign Sovereign Immunities Act, τη δικαιοδοσία να στέλνουν στο εδώλιο βραχίονες της τουρκικής κυβέρνησης.

Πέρα από τη Halkbank, ωστόσο, το τελευταίο διάστημα έχουν προστεθεί και άλλες δύο υποθέσεις Τούρκων που διώκονται στις ΗΠΑ: εκείνες του Σεζγκίν Μπαράν Κορκμάζ (που εκδόθηκε πέρυσι από την Αυστρία στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου δικάζεται για ξέπλυμα, απάτες) και του Σιτκί Αγιάν (στον οποίο επιβλήθηκαν κυρώσεις με την κατηγορία ότι συνέβαλε ώστε να εισπράξουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια οι ιρανικές δυνάμεις Qods από πωλήσεις πετρελαίου, παρακάμπτοντας τις αμερικανικές κυρώσεις).

Η τουρκική πλευρά επιμένει να τορπιλίζει μονομερώς, κατά τρόπο αναθεωρητικό, τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, επενδύοντας στα τουρκολιβυκά μνημόνια των ετών 2019 και 2022, επιχειρώντας νέες προκλήσεις στο Κυπριακό, κατά παράβαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (ρητορική δύο κρατών, μονομερές άνοιγμα Βαρωσίων), εργαλειοποιώντας το μεταναστευτικό, ανεβάζοντας κατακόρυφα το επίπεδο των προκλήσεων κατά της ΝΑΤΟϊκής Ελλάδας στο Αιγαίο, μετατρέποντας την Αγία Σοφία σε τέμενος κ.ά.

Αλλά και σε επίπεδο ΝΑΤΟ, με φόντο πια τον πόλεμο στην Ουκρανία, η πλευρά Ερντογάν -που δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία όπως η ΝΑΤΟϊκή Δύση- επιλέγει, μόνη εκείνη μαζί με την Ουγγαρία, να μπλοκάρει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στη Συμμαχία…

Τα πολλά αγκάθια, που παραμένουν στον αμερικανοτουρκικό άξονα, πολύ δύσκολα θα χαθούν το προσεχές -προεκλογικό για την Τουρκία- διάστημα