Οι προελάσεις της Τουρκίας στα ολοένα και πιο ερημωμένα σύνορα του ιρακινού Κουρδιστάν προσελκύουν ελάχιστα βλέμματα σε σύγκριση με τις εισβολές της Άγκυρας στη Συρία ή τις επιθέσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους. Ωστόσο, η τουρκική κλιμάκωση ενέχει τον κίνδυνο περαιτέρω αποσταθεροποίησης σε μια περιοχή όπου οι ξένες δυνάμεις έχουν παρέμβει εκτεταμένα.
Η Τουρκία θα μπορούσε να εμπλακεί περαιτέρω, αν οι δυνάμεις της στο Ιράκ δέχονταν νέες επιθέσεις, ενώ η αυξανόμενη παρουσία της θα μπορούσε επίσης να ενθαρρύνει το Ιράν στο να επεκτείνει τη δική του στρατιωτική δράση στη χώρα για να επιτεθεί σε ομάδες που κατηγορεί ότι υποδαυλίζουν αναταραχές στο εσωτερικό του.
Ο πρώην γενικός γραμματέας των δυνάμεων Πεσμεργκά του Κουρδιστάν, Τζαμπάρ Μαντά, δήλωσε ότι η Τουρκία διατηρούσε 29 φυλάκια στο Ιράκ μέχρι το 2019, αλλά ο αριθμός τους έχει πολλαπλασιαστεί, καθώς η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι προσπαθεί να σταματήσει το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) από το να εξαπολύει επιθέσεις στο έδαφός της.
«Χρόνο με τον χρόνο τα φυλάκια αυξάνονται μετά την κλιμάκωση των μαχών μεταξύ των τουρκικών δυνάμεων και του PKK», είπε, υπολογίζοντας τον τρέχοντα αριθμό τους σε 87, κυρίως στη λωρίδα συνοριακού εδάφους μήκους περίπου 150 χιλιομέτρων και βάθους 30 χιλιομέτρων.
Άδειοι οικισμοί
Κούρδος αξιωματούχος, ο οποίος δεν θέλησε να κατονομαστεί, δήλωσε επίσης ότι η Τουρκία έχει τώρα περίπου 80 φυλάκια στο Ιράκ. Άλλος Κούρδος αξιωματούχος είπε ότι τουλάχιστον 50 έχουν κατασκευαστεί τα τελευταία δύο χρόνια και ότι η παρουσία της Τουρκίας γίνεται όλο και πιο μόνιμη.
Κληθέν να σχολιάσει τις βάσεις στο Ιράκ, το υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας ανακοίνωσε ότι οι επιχειρήσεις του εκεί είναι σύμφωνες με το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο δίνει στα κράτη μέλη το δικαίωμα αυτοάμυνας σε περίπτωση επιθέσεων.
«Ο αγώνας μας κατά της τρομοκρατίας στο βόρειο Ιράκ διεξάγεται σε συντονισμό και στενή συνεργασία με τις ιρακινές αρχές», ανέφερε το υπουργείο σε ανακοίνωσή του, η οποία πάντως δεν έδωσε απαντήσεις σχετικά με τα στοιχεία που επικαλούνται Κούρδοι αξιωματούχοι.
Η παρουσία της Τουρκίας στο βόρειο Ιράκ, το οποίο βρίσκεται εδώ και καιρό εκτός του άμεσου ελέγχου της κυβέρνησης της Βαγδάτης, χρονολογείται από τη δεκαετία του 1990, όταν ο πρώην ηγέτης του Ιράκ Σαντάμ Χουσεΐν επέτρεψε στις τουρκικές δυνάμεις να προελάσουν 5 χιλιόμετρα στο εσωτερικό της χώρας για να πολεμήσουν το PKK.
Έκτοτε, η Τουρκία έχει αναπτύξει σημαντική παρουσία, δημιουργώντας, μεταξύ άλλων, βάση στην Μπασίκα, 80 χλμ. από τα σύνορα, όπου, όπως λέει, τα τουρκικά στρατεύματα, στο πλαίσιο διεθνούς αποστολής, έχει στόχο την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ιρακινών δυνάμεων με σκοπό την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους.
Η Τουρκία ανακοίνωσε ακόμα ότι εργάστηκε για την αποφυγή απωλειών μεταξύ αμάχων μέσω του συντονισμού της με τις ιρακινές αρχές.
Έκθεση που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο από τη ΜΚΟ, End Cross-Border Bombing, ανέφερε πάντως, ότι τουλάχιστον 98 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους μεταξύ 2015 και 2021. Η Διεθνής Ομάδα Κρίσης, η οποία έδωσε αντίστοιχο αριθμό θυμάτων μεταξύ των αμάχων, ανακοίνωσε ακόμα ότι 1.180 μαχητές του PKK σκοτώθηκαν μεταξύ 2015 και 2023.
Σύμφωνα με αξιωματούχο της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν (KRG) του Ιράκ, η σύγκρουση έχει επίσης αδειάσει τουλάχιστον 800 χωριά από το 2015, μετά την «κατάρρευση» της εκεχειρίας μεταξύ της Τουρκίας και του PKK, που οδήγησε στην απομάκρυνση χιλιάδων ανρθώπων από τα σπίτια τους.
Νέοι στόχοι
Πέρα από τον ανθρωπιστικό αντίκτυπο, η εισβολή της Τουρκίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε διεύρυνση της σύγκρουσης δίνοντας το έναυσμα στον περιφερειακό αντίπαλο, Ιράν, να εντείνει τις επιχειρήσεις στο εσωτερικό του Ιράκ και να αναλάβει τη δική του στρατιωτική δράση, όπως υποστηρίζουν Κούρδοι αξιωματούχοι.
Η Τεχεράνη έχει ήδη εκτοξεύσει πυραύλους ενάντια σε κουρδικές εγκαταστάσεις, καθώς κατηγορεί κουρδικές ομάδες για εμπλοκή στις διαδηλώσεις κατά των περιορισμών που επιβάλλει στις γυναίκες. Η τακτική αυτή έχει οδηγήσει στον εκτοπισμό και στον θάνατο εκατοντάδων Ιρανών Κούρδων.
Σύμφωνα με έκθεση του Ινστιτούτου της Ουάσινγκτον, οι επιθέσεις εναντίον τουρκικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο Ιράκ αυξήθηκαν από 1,5 κατά μέσο όρο χτυπήματα ανά μήνα στις αρχές του 2022 σε επτά τον Απρίλιο.
Αν οι ομάδες, οι οποίες είναι βαθιά εχθρικές προς την Ουάσινγκτον, εντείνουν τις επιχειρήσεις τους, θα υπονομεύσουν την επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών και των 2.000 στρατιωτών τους στο Ιράκ, δήλωσε ο Μουσταφά Γκουρμπούζ, μη μόνιμος συνεργάτης του Αραβικού Κέντρου της Ουάσινγκτον.
Βαρύ τίμημα
Η κατακερματισμένη πολιτική στο Βόρειο Ιράκ έχει ως αποτέλεσμα το ότι προς το παρόν, σε τοπικό επίπεδο, κανείς δεν είναι σε θέση να αμφισβητήσει την παρουσία της Τουρκίας.
Η κυβέρνηση της Βαγδάτης έχει διαμαρτυρηθεί για τις επιδρομές της Άγκυρας, αλλά έχει μικρή εξουσία στον κυρίως κουρδικό βορρά, ενώ το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (KDP) δεν έχει τη δύναμη πυρός για να αμφισβητήσει το PKK, παρά το ότι το βλέπει ως ισχυρό και λαϊκιστικό αντίπαλο.
Το KDP έχει συνεργαστεί ιστορικά με την Τουρκία, αλλά έχει περιορισμένη επιρροή σε έναν γείτονα που ασκεί πολύ μεγαλύτερη στρατιωτική και οικονομική επιρροή.
«Ζητάμε από όλες τις ξένες στρατιωτικές ομάδες -συμπεριλαμβανομένου του PKK- να μην παρασύρουν την περιοχή του Κουρδιστάν σε οποιουδήποτε είδους συγκρούσεις ή εντάσεις», δήλωσε ο εκπρόσωπος του KRG Τζοτιάρ Αντίλ.
«Το PKK είναι ο κύριος λόγος που ώθησε την Τουρκία να εισέλθει στα εδάφη μας στην περιοχή του Κουρδιστάν. Ως εκ τούτου, πιστεύουμε ότι το PKK πρέπει να φύγει», δήλωσε ο ίδιος.
Ο Ιρακινός Κούρδος πρωθυπουργός Μασρούρ Μπαρζανί δήλωσε στο Reuters ότι η σύγκρουση μεταξύ της Τουρκίας και του PKK είναι ένα ζήτημα που προκαλεί ανησυχία, ωστόσο, παραμένει λιγότερο πιεστικό από την απειλή του Ισλαμικού Κράτους.
Ο Χαριάμ Μαχμούντ, ηγετικό στέλεχος του Απελευθερωτικού Κινήματος του Κουρδιστάν, ομάδας της πολιτικής αντιπολίτευσης στο Ιράκ που επηρεάζεται από τις ιδέες του φυλακισμένου ηγέτη του PKK Αμπντουλάχ Οτσαλάν, δήλωσε ότι όσο και αν η Τουρκία τους πιέζει, θα συνεχίσουν να αντιστέκονται.
«Κατά τη γνώμη μας, πρόκειται για κατοχή και η αγωνιστική αντίσταση συνιστά νόμιμο δικαίωμα», δήλωσε ο Μαχμούντ, ο οποίος ζει στην περιοχή Γκαρμιγιάν νότια της Σουλαϊμανίγια.
Οι άμαχοι, εν τω μεταξύ, συνεχίζουν να πληρώνουν βαρύ τίμημα.