Τα επόμενα βήματα στις σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ

Η νίκη Νετανιάχου στις εκλογές του Νοεμβρίου 2022 οδήγησε τον αρχιτέκτονα της ισραηλινοελληνικής φιλίας πίσω στην αρχηγία της κυβέρνησης. Όντας πρωθυπουργός το 2010, ο Νετανιάχου υπήρξε ο πρώτος που υποστήριξε τη φιλία αυτή, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε μια διαδικασία υψηλού βαθμού ανθεκτικότητας, παρά τις μεταβαλλόμενες γεωπολιτικές συνθήκες και τις πολιτικές εξελίξεις. Από το 2010 και μετά, ελληνικές κυβερνήσεις διαφορετικών πολιτικών ιδεολογιών, από την Κεντροδεξιά μέχρι την Κεντροαριστερά και την Αριστερά, θεωρούσαν το Ισραήλ σημαντικό εταίρο κι οραματίζονταν στενότερους δεσμούς με το εβραϊκό κράτος. Από πλευράς της, η κυβέρνηση Μπένετ-Λαπίντ, παρότι σύντομης διάρκειας, εργάστηκε τα έτη 2021- 2022 για την προώθηση της διμερούς εταιρικής σχέσης.

Η Ελλάδα θα μπορούσε να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της θετικής δυναμικής στις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Ε.Ε. Η επίσκεψη Δένδια στα Ιεροσόλυμα πραγματοποιήθηκε λίγες μόνον ημέρες, αφότου ο ισραηλινός Πρόεδρος Herzog είχε συναντηθεί στις Βρυξέλλες με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen. Η σημασία του Ισραήλ για την Ευρώπη αυξάνεται, δεδομένου του πολέμου στην Ουκρανία. Στην προσπάθειά της να μειώσει την ενεργειακή εξάρτησή της από τη Ρωσία, η Ε.Ε. υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με το Ισραήλ (και με την Αίγυπτο) τον Ιούνιο του 2022, ώστε να εξασφαλίσει σταθερές εισαγωγές φυσικού αερίου. Οι συνομιλίες Ισραήλ-Ευρώπης καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεματολογίας που συνδέεται, μεταξύ άλλων, με το εμπόριο, τη γεωργία, την έρευνα και ανάπτυξη, τον τουρισμό, την καταπολέμηση του αντισημιτισμού, εκπαιδευτικά προγράμματα κ.ά.

Οι σχέσεις Ισραήλ- Ε.Ε. χαρακτηρίζονται ορισμένες φορές από διαφωνίες. Τα Ιεροσόλυμα διαφέρουν από τις Βρυξέλλες, π.χ. στον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να ερμηνεύονται οι κινήσεις του Ιράν. Σε άρθρο του ιστοτόπου Politico, ο ισραηλινός Πρόεδρος Χέρτζογκ χαιρέτισε την ψηφοφορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με την οποία χαρακτηρίστηκαν ως τρομοκρατική οργάνωση οι Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν.

Σε διμερές επίπεδο, οι διμερείς οικονομικές σχέσεις βρίσκονται σε άνθιση. Οι ισραηλινές εξαγωγές στην Ελλάδα αυξήθηκαν από 442,6 εκατ. δολάρια το 2019 σε 670,3 εκατ. δολάρια το 2022, ενώ οι εισαγωγές από την Ελλάδα αυξήθηκαν από 321,2 εκατ. δολάρια το 2019 σε 587 εκατ. δολάρια το 2022. Οι επενδυτικές ευκαιρίες αυξάνονται επίσης. Το Ισραήλ είναι κορυφαίος επενδυτής στον κλάδο του ελληνικού τουρισμού και των ακινήτων. Μόλις στα τέλη Ιανουαρίου, η Tikkun Europe, θυγατρική της Tikkun Olam με έδρα το Ισραήλ, εγκαινίασε μονάδα επεξεργασίας φαρμακευτικής κάνναβης στην Κόρινθο.

Πρόοδο εμφανίζει και η αμυντική συνεργασία. Οι υπουργοί Άμυνας των δύο χωρών πραγματοποιούν τακτικές συναντήσεις, με πιο πρόσφατη αυτή των Ιεροσολύμων του Νοεμβρίου 2022. Στην ημερήσια διάταξη βρίσκονται και οι οπλικές συμφωνίες. Το καλοκαίρι του 2022, το περιοδικό Forbes ανέφερε ότι η Ελλάδα είχε αναπτύξει ισραηλινά συστήματα για να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει τουρκικά drones, ενώ η χώρα μοιάζει επίσης να δείχνει ενδιαφέρον και για την αγορά των ισραηλινών πυραύλων SPIKE/NLOS.

Από στρατηγικής άποψης, όσο η Ελλάδα προσπαθεί να αναθεωρήσει το δόγμα εθνικής ασφάλειας, μπορεί να διδαχθεί από το Ισραήλ ιδίως στους τομείς της κυβερνο-ασφάλειας, των υβριδικών απειλών και του διαστήματος. Η διμερής συνεργασία υπερβαίνει εξάλλου τον τομέα της άμυνας. Το καλοκαίρι του 2022, Ελλάδα και Ισραήλ υπέγραψαν μνημόνιο κατανόησης για συνεργασία στον τομέα της πολιτικής προστασίας.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο ισραηλινός πρέσβης στην Ελλάδα κ. Νόαμ Κατζ αναφέρθηκε στη συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου και στον πιθανό αντίκτυπό της και σε άλλες περιπτώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Θα είναι σίγουρα προς το συμφέρον της Ελλάδας να εξετάσει ενδελεχώς τη συμφωνία αυτή και να διερευνήσει την όποια πρακτική εφαρμογή της.

Η σωστή στιγμή, το σωστό timing, συνιστά πάντοτε κρίσιμο παράγοντα. Η Ελλάδα επιδιώκει να διευθετήσει τις διενέξεις της με την Τουρκία, την ώρα που απαντά στις απειλές της γειτονικής χώρας και προφυλάσσεται. Σε κάθε περίπτωση η ισραηλινή εμπειρία θα μπορούσε να αποβεί χρήσιμη και προς όφελός της.