ΕΕ: Βαθαίνει η διαμάχη για την πυρηνική ενέργεια

Διευρύνεται το «πυρηνικό χάσμα» στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με τους κανόνες για την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ κατά τη συνεδρίαση της Δευτέρας δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για την κλιματική διπλωματία, εξαιτίας της ευρύτερης διαμάχης για τον ρόλο της πυρηνικής ενέργειας στην πράσινη μετάβαση.

Η συνάντηση είχε ως στόχο την επίτευξη συμφωνίας που θα παρουσιαζόταν ως η ενοποιημένη πολιτική της ΕΕ στη σύνοδο κορυφής COP28 των Ηνωμένων Εθνών τον Δεκέμβριο.

Τα κράτη-μέλη της ΕΕ στο κείμενό τους μένουν στην διατύπωση προειδοποιήσεων για την αγορά και τη γεωπολιτική ευπάθεια που δημιουργείται από την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και ζητούν μια παγκόσμια σταδιακή κατάργηση του άνθρακα ως πρώτο κρίσιμο βήμα.

Γαλλογερμανικές διαφωνίες

Πρόκειται επί της ουσίας για το τελευταίο επεισόδιο σε μια διαμάχη μεταξύ της Γαλλίας και άλλων χωρών που επιθυμούν περισσότερες πολιτικές της ΕΕ για την προώθηση της συμβολής της πυρηνικής ενέργειας στον περιορισμό των εκπομπών CO2, και εκείνων όπως η Γερμανία και η Ισπανία που προειδοποιούν ότι κάτι τέτοιο θα κινδύνευε να αποσπάσει την προσοχή από τις προσπάθειες για μαζική επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Η συζήτηση – η οποία επικεντρώνεται στο υδρογόνο που παράγεται από πυρηνική ή ανανεώσιμη ενέργεια – έχει ήδη καθυστερήσει τις διαπραγματεύσεις για νέους στόχους της ΕΕ για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έχει θέσει εν αμφιβόλω έναν αγωγό υδρογόνου πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ.

Οι ανησυχίες

Ορισμένοι αξιωματούχοι της ΕΕ φοβούνται ότι θα μπορούσε να διαχυθεί σε άλλες πολιτικές πράσινης ενέργειας, καθυστερώντας πιθανώς τους νόμους που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα.

«Υπάρχουν εκκρεμή εμπόδια, αλλά θα επιλυθούν», δήλωσε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ, χωρίς ωστόσο να διευκρινίσει ποια είναι τα εμπόδια.

Μιλώντας μετά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, ο Μπορέλ είπε ότι αναμένει από τις χώρες να δώσουν γραπτή έγκριση σε ένα τελικό κείμενο εντός των ημερών.

Αξιωματούχοι της ΕΕ είπαν στο Reuters ότι η πλειοψηφία του κειμένου είχε εγκριθεί – συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων για υποστήριξη της παγκόσμιας δέσμευσης για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων ενόψει της συνόδου κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα τον Νοέμβριο.

Το υδρογόνο

Ωστόσο, οι χώρες διαφωνούν για το εάν στο κείμενο θα πρέπει να προωθείται ρητώς το υδρογόνο με χαμηλές εκπομπές άνθρακα – δηλαδή το υδρογόνο που παράγεται από πυρηνική ηλεκτρική ενέργεια – ή να επικεντρώνεται στο υδρογόνο που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

«Σχετικά με το ζήτημα του υδρογόνου… υπάρχουν διαφορετικές θέσεις γύρω από το τραπέζι», είπε ένας διπλωμάτης, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, ο οποίος είπε ότι οι αξιωματούχοι προσπαθούν να βρουν έναν συμβιβασμό γρήγορα.

Ένα προσχέδιο των συμπερασμάτων, το οποίο είδε το Reuters, ανέφερε: «Η ενεργειακή διπλωματία της ΕΕ θα προωθήσει την αυξανόμενη απορρόφηση και ενσωμάτωση στο σύστημα της ανανεώσιμης ενέργειας, του υδρογόνου και των παραγώγων της».

Το προσχέδιο τονίζει επίσης ότι η διπλωματία της ΕΕ θα προωθήσει «ασφαλείς και βιώσιμες τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα».

Η κλιμάκωση της χρήσης, η εγχώρια παραγωγή και οι εισαγωγές καυσίμου υδρογόνου χωρίς εκπομπές είναι κεντρικής σημασίας για τα σχέδια της Ευρώπης για απαλλαγή από τον άνθρακα βιομηχανιών όπως τα λιπάσματα και η χαλυβουργία.

Η Γαλλία, η οποία άντλησε ιστορικά το 70% της ισχύος της από πυρηνικούς αντιδραστήρες, και χώρες όπως η Ουγγαρία και η Τσεχική Δημοκρατία, θέλουν περισσότερη αναγνώριση της πυρηνικής ενέργειας από την ΕΕ και πιέζουν ώστε το πυρηνικό υδρογόνο να προσμετράται στους στόχους της ΕΕ για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Στην άλλη πλευρά βρίσκονται χώρες όπως η Γερμανία, η οποία καταργεί σταδιακά τους αντιδραστήρες της, και η Ισπανία. Λένε ότι αναγνωρίζουν τη συμβολή της πυρηνικής ενέργειας σε χαμηλές εκπομπές άνθρακα, αλλά ότι δεν πρέπει να τεθεί σε ισότιμη βάση με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως ο άνεμος και η ηλιακή ενέργεια.

«Αν και αναγνωρίζεται ένας μεταβατικός ρόλος για το φυσικό αέριο, η στροφή προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα απαιτήσει τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων σε παγκόσμιο επίπεδο», σημειώνει το κείμενο.

Ο ρόλος του Ηνωμένου Βασιλείου

Υπάρχει επίσης αυξανόμενη υποστήριξη για την πυρηνική ενέργεια στο Ηνωμένο Βασίλειο , με τον πρωθυπουργό Ρίσι Σούνακ να υπογράφει μια συμφωνία 840 εκατομμυρίων δολαρίων με την υποστηριζόμενη από το κράτος εταιρεία κοινής ωφελείας της Γαλλίας EDF για την κατασκευή πυρηνικού σταθμού 3,2 GW στην ακτή του Σάφολκ. Παρά την έλλειψη συμφωνίας τη Δευτέρα, η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας την τελευταία δεκαετία, με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να πλησιάζουν το μερίδιο αγοράς με τα ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2021. Το 2011, τα ορυκτά καύσιμα αντιπροσώπευαν το 49% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, σε σύγκριση με μόλις 18% για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μέχρι το 2021, τα ποσοστά αυτά ήταν 36% και 32%, αντίστοιχα.