Adam Tooze: Πώς η Πολωνία έγινε μια οικονομική δύναμη

Σε ομιλία του στη Βαρσοβία την Τρίτη, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν επαίνεσε τους Πολωνούς οικοδεσπότες του για την διορατικότητά τους σχετικά με την απειλή που θέτει η Ρωσία και τη συμβολή τους στην υπεράσπιση της Ουκρανίας. «Σας ευχαριστώ, σας ευχαριστώ, σας ευχαριστώ για αυτό που κάνετε», είπε ο Μπάιντεν. Αλλά η μετακομμουνιστική Πολωνία δεν ήταν επιτυχία μόνο σε θέματα διπλωματίας και ασφάλειας. Υπήρξε επίσης η πιο επιτυχημένη οικονομία στην Ευρώπη, σε σχετικούς όρους, από το 1989—πιο δυναμική όχι μόνο από άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αλλά και από τις μεγάλες βαριές χώρες της Ευρώπης τη Γαλλία και τη Γερμανία. Αυτή η οικονομική ιστορία είναι ένα κεντρικό μέρος της αυξανόμενης επιρροής της Πολωνίας στην ήπειρο και στον κόσμο ευρύτερα.

Πώς έχει διαμορφώσει η πολωνική ιστορία την οικονομική της ταυτότητα; Ποιοι παράγοντες έχουν τροφοδοτήσει την οικονομική της άνοδο; Και σε ποιο βαθμό η οικονομική της επιτυχία έχει βοηθηθεί ή παρεμποδιστεί από τις λαϊκιστικές κυβερνήσεις της; Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που προέκυψαν στην πρόσφατη συνομιλία μου με τον αρθρογράφο οικονομικών του FP Adam Tooze στο podcast που συνδιοργανώσαμε, Ones and Tooze. Αυτό που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα, επεξεργασμένο για έκταση και σαφήνεια.

Για την πλήρη συνομιλία, αναζητήστε το Ones και το Tooze όπου κι αν λαμβάνετε τα podcast σας.

Σε ομιλία του στη Βαρσοβία την Τρίτη, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν επαίνεσε τους Πολωνούς οικοδεσπότες του για την διορατικότητά τους σχετικά με την απειλή που θέτει η Ρωσία και τη συμβολή τους στην υπεράσπιση της Ουκρανίας. «Σας ευχαριστώ, σας ευχαριστώ, σας ευχαριστώ για αυτό που κάνετε», είπε ο Μπάιντεν. Αλλά η μετακομμουνιστική Πολωνία δεν ήταν επιτυχία μόνο σε θέματα διπλωματίας και ασφάλειας. Υπήρξε επίσης η πιο επιτυχημένη οικονομία στην Ευρώπη, σε σχετικούς όρους, από το 1989—πιο δυναμική όχι μόνο από άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αλλά και από τις μεγάλες βαριές χώρες της Ευρώπης τη Γαλλία και τη Γερμανία. Αυτή η οικονομική ιστορία είναι ένα κεντρικό μέρος της αυξανόμενης επιρροής της Πολωνίας στην ήπειρο και στον κόσμο ευρύτερα.

Πώς έχει διαμορφώσει η πολωνική ιστορία την οικονομική της ταυτότητα; Ποιοι παράγοντες έχουν τροφοδοτήσει την οικονομική της άνοδο; Και σε ποιο βαθμό η οικονομική της επιτυχία έχει βοηθηθεί ή παρεμποδιστεί από τις λαϊκιστικές κυβερνήσεις της; Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που προέκυψαν στην πρόσφατη συνομιλία μου με τον αρθρογράφο οικονομικών του FP Adam Tooze στο podcast που συνδιοργανώσαμε, Ones and Tooze. Αυτό που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα, επεξεργασμένο για έκταση και σαφήνεια.

Για την πλήρη συνομιλία, αναζητήστε το Ones και το Tooze όπου κι αν λαμβάνετε τα podcast σας.

Κάμερον Αμπάντι: Η Πολωνία έχει μια αξιοσημείωτη ιστορία. Εξαφανίστηκε από τον χάρτη τον 18ο αιώνα και εισέβαλε και από τις δύο κατευθύνσεις, από τη Γερμανία και τη Ρωσία, τον 20ο αιώνα. Πώς αυτή η μακροπρόθεσμη ιστορία έχει διαμορφώσει τη σημερινή πολιτική και οικονομική της ταυτότητα; Adam Tooze: Ναι, είναι μια πραγματικά συγκλονιστική ιστορία. Αν κοιτάξετε έναν πρώιμο σύγχρονο χάρτη – έναν χάρτη της Ευρώπης, ας πούμε, το 1600 – τότε η Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία ήταν στην πραγματικότητα η κυρίαρχη δύναμη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Όμως ο 18ος αιώνας είναι μια καταστροφή. Η Πολωνία καταλήγει να χωρίζεται μεταξύ μιας φιλόδοξης Πρωσίας, των Αψβούργων και των Ρώσων. Έτσι, για να αναδυθεί μια νέα Πολωνία, που είναι η ιστορία του 20ου αιώνα, χρειάζεται βασικά την ηγεμονική προστασία μιας από αυτές τις τρεις δυνάμεις ή χρειάζεται και οι τρεις για να νικηθούν, ένα είδος θαύματος.

Και αυτό ακριβώς είναι το θαύμα που συμβαίνει στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Και οι τρεις τους ηττούνται διαδοχικά. Πρώτα οι Ρώσοι, μετά οι Αψβούργοι και οι Πρώσοι μέσα σε λίγες μέρες ο ένας από τον άλλον. Και μέχρι τα τέλη του 1918, η Πολωνία καθιερώνεται ως εθνική μονάδα. Αλλά, όπως λέγατε, ξεπεράστηκε ξανά από την επιθετικότητα των γειτόνων της, συντρίφθηκε και διχάστηκε μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης το 1939. Και τότε έχετε μια νέα φάση οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης υπό τον κομμουνισμό, η οποία—καλά, Φυσικά, αυτό που γνωρίζουμε για τον κομμουνισμό μακροπρόθεσμα είναι ότι είναι μια οικονομική αποτυχία, αλλά δεν ήταν από την αρχή. Και καλώς και κακώς, ένα πράγμα που έκανε η σοβιετική κυριαρχία και η κοινή διακυβέρνηση του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος, εκβιομηχάνισε την Πολωνία, αστικοποίησε την Πολωνία και έθεσε ένα πολύ υψηλότερο πήχη για την πολωνική εκπαίδευση. Το ποσοστό των Πολωνών στο πανεπιστήμιο δεκαπλασιάστηκε μεταξύ της περιόδου του Μεσοπολέμου και της δεκαετίας του 1970. Έθεσε τις βάσεις για τη σύγχρονη πολωνική ιστορία επιτυχίας στην οποία εστιάζουμε, αυτή την απίστευτη περίοδο ανάπτυξης με την Πολωνία να ενσωματώνεται, αφενός, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και, από την άλλη, στο ΝΑΤΟ.

Αλλά τα σημάδια αυτής της ιστορίας παραμένουν. Και αυτό δημιουργεί στη συνέχεια αυτόν τον χώρο όχι μόνο για να συμβιβαστείτε με το πραγματικό τραύμα αλλά και την πολιτική του πολωνικού εθνικισμού, ο οποίος, ειδικά μετά την εκλογή του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη το 2015, κυριαρχεί πλέον στην πολωνική πολιτική σκηνή. Αυτός ο εθνικισμός άνοιξε μια ποικιλία ιστορικών κληρονομιών ταυτόχρονα: το ζήτημα των αποζημιώσεων με τη Γερμανία, όπου η Πολωνία απαιτεί πάνω από 1 τρισεκατομμύριο ευρώ ως αποζημιώσεις για τη ζημιά που προκλήθηκε στην Πολωνία κατά τη γερμανική κατοχή, αλλά και τώρα, φυσικά, η αντιπαράθεση με τη Ρωσία. για την επίθεσή της στην Ουκρανία. Ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι οι μακροχρόνιες, ιστορικές κληρονομιές έντασης μεταξύ Πολωνίας και Ουκρανίας —οι οποίες πολέμησαν μεταξύ τους στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στη φάση κατά την οποία και οι δύο αγωνίζονταν για ανεξαρτησία— έχουν χαρτοποιήθηκε και θάφτηκε έτσι ώστε η Ουκρανία και η Πολωνία να είναι πλέον στενά σύμμαχοι στον αγώνα ενάντια στη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν.

CA: Όταν μπαίνεις στις λεπτομέρειες της ανάπτυξης της Πολωνίας, φαίνεται να έχει βασιστεί πολύ στις άμεσες ξένες επενδύσεις—ξένες εταιρείες που δημιουργούν κόμβους παραγωγής σε όλη τη χώρα. Πόσο αυτή η επιτυχία έχει να κάνει με συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές που έχει κάνει η Πολωνία έναντι απλώς της καλής τύχης της γεωγραφικής γειτνίασης με το βαρύ οικονομικό της ΕΕ, δηλαδή τη Γερμανία;

Α.Τ.: Νομίζω ότι ο γεωγραφικός παράγοντας είναι αναμφίβολα πολύ σημαντικός γιατί δεν μπορεί να αγνοηθεί ότι σχεδόν όλα τα πρώην κομμουνιστικά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, τα οποία είναι όλα λίγο πολύ κοντά στη Γερμανία και την ΕΕ, έχουν κάνει αρκετά καλά. Έτσι, η Πολωνία είναι η ξεχωριστή περίπτωση με ρυθμό ανάπτυξης 179 τοις εκατό από το 1989. Αλλά πάρτε τη Λιθουανία ή τη Λετονία ή τη Σλοβακία, και όλοι πέτυχαν ανάπτυξη 125-130%. Η Ρουμανία πέτυχε διπλασιασμό της παραγωγής. Η Σλοβακία, η Τσετσενία, η Ουγγαρία -που ήταν πολύ καλύτερα από την Πολωνία το 1990- αυξήθηκαν κατά 70%. Έτσι, όλοι σε αυτή τη ζώνη έχουν επιτύχει μια σχετικά επιτυχημένη μετάβαση σε σύγκριση, για παράδειγμα, με τη Λευκορωσία ή την Ουκρανία ή ακόμη και με τη Ρωσία. Και ήταν όλοι, υπό αυτή την έννοια, σχετικά καλά τοποθετημένοι. Νομίζω ότι αυτό είναι σημαντικό. Νομίζω ότι είναι επίσης σημαντικό να είμαστε σαφές ότι η Γερμανία είναι ένα μεγάλο μέρος σε αυτό. Η Γερμανία αντιπροσωπεύει το 26 τοις εκατό των πολωνικών εξαγωγών, που είναι πέντε φορές περισσότερες από την επόμενη χώρα, η οποία θα ήταν η Τσεχική Δημοκρατία και στη συνέχεια το Ηνωμένο Βασίλειο με 5 έως 6 τοις εκατό η καθεμία.

Έτσι, η Γερμανία αποτελεί βασικό μέρος της ιστορίας επιτυχίας της Πολωνίας — αλλά μόνο στο πλαίσιο της Ευρώπης στο σύνολό της. Μιλήσατε λοιπόν για άμεσες ξένες επενδύσεις. Υπάρχουν περίπου 40 δισεκατομμύρια ευρώ άμεσες γερμανικές ξένες επενδύσεις στην Πολωνία, και αυτό είναι σε σύγκριση με τα 140 δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν διοχετευτεί στην Πολωνία από το 2004 από την ΕΕ συνολικά. Επομένως, η ΕΕ έχει μεγαλύτερη σημασία εδώ.

Αν ρωτήσετε με ποιους τρόπους το επηρέασαν αυτό οι ίδιες οι πολωνικές πολιτικές, η Πολωνία διχάζεται πικρά σχετικά με αυτό που μπορεί να πιστεύετε ότι θα ήταν μια ιστορία οικονομικής επιτυχίας. Και το σημερινό εθνικιστικό κόμμα είναι ένα κόμμα ιδεολογικού πολέμου. Έκαναν εκστρατεία με το σύνθημα, είτε το πιστεύετε είτε όχι, «Η Πολωνία στα ερείπια». Τι διακυβεύεται λοιπόν εδώ; Λοιπόν, οι υποστηρικτές της ιστορίας επιτυχίας της Πολωνίας λένε ότι αυτό που επέβαλε η Πολωνία μετά τον κομμουνισμό ήταν η θεραπεία σοκ – απελευθέρωσαν τις τιμές, άφησαν την αγορά να σκίσει, επέτρεψαν τη συνολική καταστροφή της οικονομικής ασφάλειας της κομμουνιστικής εποχής, μια τεράστια αύξηση της ανεργίας, τη χρεοκοπία μιας ολόκληρης δέσμης πολωνικών επιχειρήσεων — αλλά αυτό που ουσιαστικά δεν έκαναν ήταν να ιδιωτικοποιήσουν νωρίς. Έτσι απέφυγαν το σχηματισμό του άθλιου συστήματος των ολιγαρχών που είδαμε στη Ρωσία και σε πολλά από τα μετασοβιετικά κράτη: Ουκρανία, Λευκορωσία κ.λπ.

Αυτή είναι η ιστορία όπως την λένε οι ενισχυτές της ιστορίας επιτυχίας της Πολωνίας. Αλλά αυτό που δεν μπορεί να αγνοηθεί είναι ότι υπάρχει μια αντίθετη αφήγηση που βλέπει τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 – για όλη την φαινομενική επιτυχία της μετάβασης στον καπιταλισμό, στην Ευρώπη και στη δημοκρατία – ως στην πραγματικότητα ένα διεφθαρμένο ξεπούλημα, όχι στην κλίμακα του ρωσικού χάους στη δεκαετία του 1990, αλλά παρόλα αυτά μια ανατροπή της νέας πολωνικής τάξης από τους διεφθαρμένους κατόχους της κομμουνιστικής περιόδου. Και χωρίς να λάβετε υπόψη αυτή τη διαφορά αφηγήσεων σχετικά με αυτό που, με βάση τα μακροοικονομικά δεδομένα, μοιάζει με μια θεαματική ιστορία επιτυχίας, δεν μπορείτε να καταλάβετε πόσο άγρια ​​ήταν η πολωνική πολιτική τα τελευταία 15 χρόνια. Το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη έχει αυτό το όνομα γιατί πιστεύει ότι αυτά είναι τα πράγματα που διακυβεύονται. Θέλω να πω, στη Δύση, το θεωρούμε άδικο κόμμα που ανατρέπει το κράτος δικαίου. Αλλά με τους δικούς τους όρους, αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ότι φέρνουν μια νέα τάξη και τέλος στις διεφθαρμένες μακροπρόθεσμες κληρονομιές της κακής μετάβασης.

The post Adam Tooze: Πώς η Πολωνία έγινε οικονομική δύναμη εμφανίστηκε πρώτα στο Foreign Policy.