Ένας Ουκρανός βραβευμένος με Νόμπελ ειρήνης ζήτησε την ταχεία δημιουργία ενός ειδικού δικαστηρίου για να δικάσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τους συνεργάτες του για το έγκλημα της επίθεσης, υποστηρίζοντας ότι θα μπορούσε να έχει «ψυχρό αποτέλεσμα» στις φρικαλεότητες που διαπράττουν οι δυνάμεις εισβολής του Κρεμλίνου. Η Oleksandra Matviichuk, επικεφαλής του Κέντρου Πολιτικών Ελευθεριών, είπε επίσης ότι η ταχεία έναρξη των δίκες εγκλημάτων πολέμου εναντίον του Ρώσου προέδρου και των στρατιωτών θα μπορούσε να σώσει ζωές ανθρώπων αποτρέποντας τις ρωσικές δυνάμεις από τη διάπραξη περαιτέρω εγκλημάτων.
Η έναρξη νομικών διαδικασιών θα μπορούσε να έχει «ψυχρό αποτέλεσμα» στη βαρβαρότητα των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττουν καθημερινά τα ρωσικά στρατεύματα στην Ουκρανία, είπε σε συνέντευξή της στον Guardian.
Ορισμένα στρατεύματα, ίσως όχι όλα, θα συνειδητοποιούσαν ότι το αυταρχικό καθεστώς του Πούτιν είχε ημερομηνία λήξης, είπε ο Matviichuk, αν ήξεραν ότι θα λογοδοτούσαν. Η δυνατότητα της δικαιοσύνης θα τους βοηθούσε να συνειδητοποιήσουν ότι «δεν θα μπορέσω να κρυφτώ κάτω από τον αφηρημένο Πούτιν και ίσως θα πρέπει να είμαι υπεύθυνος για κάθε πράγμα που διαπράττω με τα ίδια μου τα χέρια», είπε. Το Κέντρο Πολιτικών Ελευθεριών (CCL) κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 2022, μαζί με τη ρωσική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Memorial και τον φυλακισμένο Λευκορώσο ακτιβιστή Ales Bialiatski. Το CCL, το οποίο ιδρύθηκε το 2007, έχει αγωνιστεί για δημοκρατική αλλαγή στην Ουκρανία. Από το 2014, έχει καταγράψει περισσότερα από 26.0000 εγκλήματα πολέμου στην προσαρτημένη από τη Ρωσία Κριμαία και δύο αυτοαποκαλούμενες δημοκρατίες στο Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ που διευθύνονται από Ρώσους πληρεξούσιους.
Με έδρα το Κίεβο, ο Matviichuk ταξιδεύει συχνά για να συγκεντρώσει υποστήριξη στις δυτικές πρωτεύουσες για να κλείσει «το χάσμα λογοδοσίας». Υποστηρίζει την πρόταση της ουκρανικής κυβέρνησης για ένα ειδικό δικαστήριο για να δικάσει τον Πούτιν και άλλους πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες για το έγκλημα της επίθεσης, το οποίο δεν μπορεί να διωχθεί στο διεθνές ποινικό δικαστήριο της Χάγης. Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας συζητούν την ιδέα, αλλά αξιωματούχοι λένε ότι οι συνομιλίες παραμένουν σε πρώιμο στάδιο. Νωρίτερα αυτό το μήνα, η ΕΕ υποσχέθηκε ότι από τον Ιούλιο θα λειτουργούσε ένα διεθνές κέντρο για τη δίωξη του εγκλήματος της επίθεσης με έδρα τη Χάγη, με σκοπό τη συλλογή και αποθήκευση αποδεικτικών στοιχείων, αλλά παραμένει ασαφές πού και πότε θα ακουστούν αυτά τα στοιχεία σύμφωνα με το the guardian.com και την Jennifer Rankin.
![](data:image/svg+xml;charset=utf-8,<svg height="744" width="1240" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" version="1.1"/>)
Ο Matviichuuk προέτρεψε επίσης τα δυτικά έθνη να αυξήσουν την εστίασή τους σε μια δεύτερη διάσταση του «κενού λογοδοσίας»: να βοηθήσουν τον υπερφορτωμένο εθνικό εισαγγελέα της Ουκρανίας να διερευνήσει δεκάδες χιλιάδες εγκλήματα πολέμου και φρικαλεότητες. Θα ήθελε να δει διεθνείς δικαστές και εισαγγελείς να συνεργάζονται με τους ομολόγους τους στην Ουκρανία, οι οποίοι παλεύουν με έναν τεράστιο και αυξανόμενο φόρτο υποθέσεων. Στις 17 Φεβρουαρίου, ο γενικός εισαγγελέας της Ουκρανίας, Andriy Kostin, είπε ότι το γραφείο του ερευνούσε 67.000 υποθέσεις εγκλημάτων πολέμου.
«Είναι πολύ προφανές ότι ακόμη και η καλύτερη εισαγγελία στον κόσμο δεν μπορούσε να διερευνήσει αποτελεσματικά έως και [τόσες] ποινικές διαδικασίες αποτελεσματικά, ειδικά κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το ερώτημα λοιπόν είναι ποιος θα το ερευνήσει;». είπε ο Matviichuk. Θα ήθελε και τα δύο στοιχεία –το ειδικό δικαστήριο και η υποστήριξη για τον εγχώριο εισαγγελέα της Ουκρανίας– να δημιουργηθούν το συντομότερο δυνατό, και όχι σε μια μακρινή στιγμή αφού σταματήσουν οι μάχες. Ο κόσμος εξακολουθεί να έχει την «προκατάληψη» να βλέπει τη διεθνή δικαιοσύνη μέσα από το πρίσμα των δίκων της Νυρεμβέργης, είπε, όταν οι εγκληματίες πολέμου δικάζονταν μόνο μετά την κατάρρευση του ναζιστικού καθεστώτος. «Είναι σημαντικό να δημιουργηθούν [αυτοί οι μηχανισμοί] τώρα γιατί όταν μίλησα με θύματα, μου είπαν ότι οι δράστες τους ένιωθαν πάντα πολύ σίγουροι ότι θα αποφύγουν την ευθύνη. Απολάμβαναν την ατιμωρησία», είπε.
Επικαλέστηκε έρευνα του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου το περασμένο καλοκαίρι, η οποία έδειξε ότι τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων (65,8%) δήλωσαν ότι η μεγαλύτερη απογοήτευσή τους στο τέλος του πολέμου θα ήταν η ρωσική ατιμωρησία για εγκλήματα πολέμου.