Welt: Η Γερμανία αναζητά νέους εταίρους – αλλά η Κίνα έχει τα ηνία στον Ινδο-Ειρηνικό

Εκτός από την Ινδία, η γερμανική κυβέρνηση ελπίζει επίσης σε νέους συμμάχους στον Ειρηνικό για να ανεξαρτητοποιηθεί περισσότερο από την Κίνα. Αλλά το Πεκίνο, από όλες τις χώρες, είναι ήδη πολύ καλύτερα συνδεδεμένο σε αυτή την περιοχή-κλειδί, αναφέρει η Welt.

Μέχρι τώρα, η Νέα Ζηλανδία δεν έχει παίξει ρόλο στον αγώνα των δυνάμεων για την παγκόσμια τάξη. Όμως το καλοκαίρι, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε σε τόνους ευφορίας μια εμπορική συμφωνία με το νησιωτικό κράτος. Σύντομα, πολλά αγαθά θα επιτρέπεται να εισέρχονται στην Ευρώπη χωρίς δασμούς και το αντίστροφο. Η φον ντερ Λάιεν χαρακτήρισε τη συμφωνία “ιστορική” και έκανε λόγο για μια “σημαντική γεωπολιτική στιγμή”.

Οι νέες συνεργασίες στην άλλη πλευρά του κόσμου είναι περιζήτητες. Αυτό φαίνεται και από το ταξίδι του Γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς στην Ινδία αυτό το Σαββατοκύριακο, ο οποίος διεκδίκησε στενές εμπορικές σχέσεις με το Νέο Δελχί. Η μικρή Νέα Ζηλανδία βρίσκεται επίσης στον Ινδο-Ειρηνικό, αυτός ο στρατηγικός όρος περιλαμβάνει το τμήμα του κόσμου που εκτείνεται από την Ιαπωνία μέσω της Ινδίας και της Νοτιοανατολικής Ασίας έως την Αυστραλία.

Χωρίς να υπολογίζονται οι γειτονικές υπερδυνάμεις Κίνα και ΗΠΑ, το1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού ζει εκεί, και πάνω από το 20% της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής παράγεται εκεί. Και η τάση αυτή αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Σε πολλές από τις χώρες, από την Ινδονησία έως το Βιετνάμ, η οικονομία και ο πληθυσμός αναπτύσσονται ταχύτερα από ό,τι σχεδόν σε οποιοδήποτε άλλο μέρος.

Η περιοχή έχει γίνει εδώ και καιρό το σκηνικό ενός αγώνα δρόμου. Ποιος θα έχει τη μεγαλύτερη επιρροή εκεί στο μέλλον: Η Κίνα ή η Δύση; Συχνά ακούγεται σαν υπόσχεση σωτηρίας όταν οι άνθρωποι μιλούν για ευκαιρίες στον Ειρηνικό. Νέες τοποθεσίες για παραγωγή, αγορές πωλήσεων και εμπορικούς εταίρους θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση της εξάρτησης από την Κίνα.

Η Κίνα είναι πολύ καλύτερα δικτυωμένη

Ακόμη και στο σχέδιο στρατηγικής της γερμανικής κυβέρνησης για την Κίνα, διαβάζει κανείς πολλά για εναλλακτικές τοποθεσίες παραγωγής στον Ινδο-Ειρηνικό. Η επίθεση του Πούτιν στην Ουκρανία και η ενεργειακή κρίση επιτάχυναν τις σκέψεις να βασιστεί η Κίνα στο εξωτερικό εμπόριο σε πολλές διαφορετικές και αξιόπιστες χώρες. Επιπλέον, εάν το Πεκίνο κάνει πράξη τις απειλές του και επιτεθεί στην Ταϊβάν, οι συναλλαγές με την Κίνα θα μπορούσαν επίσης να αποτύχουν.

Αλλά οι δυνατότητες είναι κάθε άλλο παρά απεριόριστες. Τον Νοέμβριο, για παράδειγμα, ο επικεφαλής εξωτερικού εμπορίου του Γερμανικού Βιομηχανικού και Εμπορικού Επιμελητηρίου, Φόλκερ Τράιερ, παραπονέθηκε μετά από ένα συνέδριο στη Σιγκαπούρη ότι η γερμανική κυβέρνηση προειδοποιούσε για τις δραστηριότητες στην Κίνα, αλλά δεν είχε παρουσιάσει μια “στρατηγική ενθάρρυνσης” για την οικοδόμηση “βιώσιμων οικονομικών σχέσεων” στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.

Αντιθέτως: η Κίνα, από όλα τα μέρη, είναι πολύ καλύτερα συνδεδεμένη οικονομικά στο έδαφος από ό,τι οι ΗΠΑ και η Ευρώπη. Από μια άποψη, η κατάσταση θυμίζει την Ευρώπη. Οι ΗΠΑ παρέχουν ασφάλεια, αλλά η Κίνα παρέχει ευημερία. Η πορεία έχει καθοριστεί εδώ και χρόνια.

Το 2017, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποσύρθηκε από τη σχεδιαζόμενη εμπορική συμφωνία του Ειρηνικού TTP την πρώτη κιόλας ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων του. Για να προστατεύσει την εθνική οικονομία των ΗΠΑ, όπως είπε τότε.

Η Κίνα άδραξε την ευκαιρία. Από το 2020, το Πεκίνο συμμετέχει στη μεγαλύτερη ζώνη ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο με τη συμφωνία RCEP, η οποία καλύπτει το 1/3 της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής και εκτείνεται από την Ιαπωνία έως τη Νέα Ζηλανδία. Ανάλογα με τη μορφή τους, οι εμπορικές συμφωνίες ρυθμίζουν όχι μόνο τους δασμούς, αλλά και την προστασία των επενδύσεων και της πνευματικής ιδιοκτησίας, καθώς και τα πρότυπα για τις συνθήκες παραγωγής.

Το Πεκίνο πραγματοποιεί εδώ και καιρό το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών του με τους γείτονές του στον Ειρηνικό. Στο εμπορικό ισοζύγιο της Κίνας, η περιοχή προηγείται κατά πολύ των ΗΠΑ (450 δισ.) και της ΕΕ (390 δισ.) με εξαγωγές ύψους 760 δισ. δολαρίων. Ομολογουμένως, τα στοιχεία αυτά από το 2021 μπορεί να έχουν μειωθεί κάπως, επειδή η πολιτική μηδενικού συμψηφισμού έχει αποδυναμώσει την οικονομία της Κίνας. Αλλά οι τάξεις μεγέθους εξακολουθούν να είναι τρέχουσες. Το προβάδισμα έναντι της Δύσης είναι τόσο μεγάλο που φαίνεται σχεδόν αδύνατο να το καλύψει. Συγκριτικά, η ΕΕ εξάγει αγαθά αξίας 264 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ στον Ειρηνικό.

Οι διαπραγματεύσεις της ΕΕ είναι αργές

“Θα είναι μια δοκιμασία για την ΕΕ αν μπορεί να εφαρμόσει μια γεωπολιτική εμπορική στρατηγική στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού”, λέει η Κόρα Φρανσέσκα Γιουνγκμπλουτ του Ιδρύματος Bertelsmann, στη Welt. Η ειδικός σε θέματα Ασίας-Ειρηνικού έχει αξιολογήσει λεπτομερώς τις εμπορικές συμφωνίες της περιοχής.

Η ΕΕ προσπαθεί τώρα να σφυρηλατήσει νέες εμπορικές συμφωνίες. Αυτό όμως γίνεται με αργούς ρυθμούς. Οι Βρυξέλλες έχουν επί του παρόντος εμπορικές συμφωνίες με την Ιαπωνία, το Βιετνάμ, τη Νότια Κορέα και την πόλη-κράτος της Σιγκαπούρης – πέραν της πρόσφατα συναφθείσας με τη Νέα Ζηλανδία.

Διαπραγματεύσεις, ορισμένες από τις οποίες διαρκούν περισσότερο από μια δεκαετία, βρίσκονται σε εξέλιξη με τη Μαλαισία, τις Φιλιππίνες, την Ταϊλάνδη και την Αυστραλία. Η ΕΕ θα προτιμούσε μάλλον να διαπραγματευτεί μια εμπορική ζώνη με τη συμμαχία ASEAN, η οποία συγκεντρώνει τα δέκα σημαντικότερα κράτη της περιοχής.

Τον Δεκέμβριο, σε σύνοδο κορυφής με εκπροσώπους της ASEAN, οι Βρυξέλλες έθεσαν την προοπτική να επενδύσουν δέκα δισεκατομμύρια ευρώ στον εκσυγχρονισμό χωρών όπως η Ταϊλάνδη και η Ινδονησία. Ο εκπρόσωπος της ΕΕ για τις εξωτερικές υποθέσεις, Zoζέπ Μπορέλ, μίλησε για μια “μάχη των προσφορών στη γεωπολιτική σκηνή” και δήλωσε ότι η Ευρώπη πρέπει να εμπλακεί περισσότερο. Πρόσφατα, ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ έγινε ο πρώτος αρχηγός γερμανικού κράτους που επισκέφθηκε τη δικτατορία της Καμπότζης και προώθησε στενές σχέσεις.

Οι διαπραγματεύσεις για στενότερες εμπορικές σχέσεις πιθανώς σέρνονται εν μέρει επειδή η Κίνα έχει πλεονέκτημα. “Το δίλημμα της ΕΕ είναι ότι θέτει υψηλά πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την οικολογία και τις συνθήκες παραγωγής”, λέει ο Γιουνγκμπλουτ. “Αλλά στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού υπάρχουν πολλές αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες που αυτό επιβαρύνει υπερβολικά”. Το σχέδιο στρατηγικής της γερμανικής κυβέρνησης για την Κίνα περιγράφει επίσης την “κατάλληλη εξέταση των οικολογικών-κοινωνικών προτύπων” ως κεντρική.

Στη Γερμανία, το FDP απαίτησε πρόσφατα σε ένα έγγραφο στρατηγικής να μειωθούν αυτές οι απαιτήσεις και να συναφθούν επίσης “κλιμακωτές” εμπορικές συμφωνίες στην περιοχή. Είναι αλήθεια ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να είναι διαπραγματεύσιμα. Αλλά συνεχίζει: “Δεν πρέπει να επιβαρύνουμε τους εμπορικούς μας εταίρους παγκοσμίως με υπερβολικές απαιτήσεις για τις οικονομικές και κοινωνικές τους δομές”. Η εμπειρογνώμονας Γιουνγκμπλουτ ξεκαθαρίζει επίσης: “Δεν είναι όλες οι χώρες του Ινδο-Ειρηνικού δημοκρατίες και συνεπώς πολύτιμοι εταίροι. Αυτό αποτελεί πρόκληση.

Η δύναμη μιας εμπορικής συμφωνίας για τον μακροπρόθεσμο γεωπολιτικό προσανατολισμό μιας χώρας φαίνεται και από το παράδειγμα της Νέας Ζηλανδίας. Οι κοινές αξίες δεν είναι το πρόβλημα, για να είμαστε σίγουροι. Η δημοκρατική χώρα είναι μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Αλλά κάποτε ήταν η εμπορική πολιτική της Ευρώπης που ανάγκασε τη χώρα να προσανατολιστεί περισσότερο προς την Κίνα και άλλους γείτονες.

Ελπίδα για έναν σταθερό εταίρο

Τη δεκαετία του 1980, όταν η Ευρώπη δημιούργησε έναν οικονομικό χώρο, η Νέα Ζηλανδία δεν μπορούσε πλέον να εξάγει κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα στη Βρετανία χωρίς δασμούς και το εξωτερικό εμπόριο κατέρρευσε. Το γεγονός ότι η Ευρώπη άνοιξε και πάλι την πόρτα για τη Νέα Ζηλανδία συνδέεται με την προσδοκία να έχει έναν σταθερό εταίρο στην περιοχή.

Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ αύξησαν περαιτέρω τις στρατιωτικές τους δαπάνες στον Ειρηνικό. Επειδή η Κίνα έχει τα πολεμικά της πλοία να περιπολούν και κύκλοι ασφαλείας πιστεύουν ότι μια επίθεση στην Ταϊβάν είναι πιθανή. Η Δύση επιδεικνύει τις αμυντικές της δυνατότητες με θεαματικούς ελιγμούς. Εκτός από τα αμερικανικά στρατεύματα, συμμετέχουν επίσης η Ινδία, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Αυστραλία, καθώς και η Γαλλία, η Βρετανία και η Γερμανία. Οι εντάσεις έχουν αυξηθεί.

Πρόσφατα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν εξέφρασε την υποψία ότι η Κίνα θα μπορούσε να παράσχει “θανατηφόρα υποστήριξη” στη Ρωσία με όπλα στο μέλλον. Το Πεκίνο το αρνείται, αλλά το θέμα δεν έχει φύγει από το τραπέζι. Πρόσφατα, το “Der Spiegel” ανέφερε ότι η Ρωσία πρόκειται να διαπραγματευτεί με την Κίνα την παράδοση μη επανδρωμένων αεροσκαφών καμικάζι.

Μια ισχυρότερη αντιπαράθεση των μπλοκ μεταξύ Ανατολής και Δύσης θα είχε τεράστιες συνέπειες στον Ειρηνικό. “Το ερώτημα είναι επίσης ποια πλευρά θα επέλεγαν ποιες χώρες σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης”, λέει η εμπειρογνώμονας Γιουνγκμπλουτ. “Μέχρι στιγμής, πολλά κράτη βλέπουν περισσότερα πλεονεκτήματα στο να μην κατατάσσονται σε ένα από τα στρατόπεδα”. Για την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, το θέμα φαίνεται ξεκάθαρο: βρίσκονται υπό την προστασία της πυρηνικής ομπρέλας των ΗΠΑ. Η Αυστραλία αμύνεται όλο και πιο επιθετικά απέναντι στις απειλές της Κίνας.

Στις Φιλιππίνες σταθμεύουν αμερικανικά στρατεύματα. Η Μαλαισία, στην οποία στηρίζονται εδώ και καιρό οι ελπίδες για δημοκρατική ανάπτυξη, έχει στενούς δεσμούς με την Ουάσιγκτον εδώ και δεκαετίες. Ακόμα και το Βιετνάμ, που κυβερνάται από τους κομμουνιστές, αισθάνεται να απειλείται από την εμφάνιση της Κίνας και βασίζεται επίσης όλο και περισσότερο σε μια καπιταλιστική οικονομική τάξη.

Θα απεμπλακούν όμως από την Κίνα αν το Πεκίνο αντιμετωπίσει ολοκληρωμένες κυρώσεις από τη Δύση; “Η απομάκρυνση από την Κίνα δεν αποτελεί ρεαλιστική επιλογή ούτε για τις χώρες της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού”, λέει η Γιουνγκμπλουτ.

Αλλά μια νέα πόρτα φαίνεται να ανοίγει: Ινδία. Η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου σε πληθυσμό θα μπορούσε να αντικαταστήσει την Κίνα ως βαριά δύναμη μακροπρόθεσμα – και να γίνει μαγνήτης στον Ειρηνικό για άλλες χώρες που θα μπορούσαν να ευθυγραμμιστούν μαζί της. Αλλά μέχρι στιγμής, το Νέο Δελχί έχει βασιστεί στη θωράκιση της οικονομίας του. Οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ για εμπορικές συμφωνίες είχαν ανασταλεί για χρόνια, αλλά τώρα έχουν ξαναρχίσει.

Όσο πιο επιθετική εμφανίζεται η Κίνα, τόσο πιο πρόθυμη φαίνεται να είναι η Ινδία για νέες συνεργασίες. Για τις γερμανικές εταιρείες, επίσης, αυτό θα ήταν μια ευκαιρία για μια ευνοϊκή τοποθεσία παραγωγής. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ ταξίδεψαν πρόσφατα στην Ινδία.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει υψηλή οικονομική ανάπτυξη της τάξης του έξι τοις εκατό για τη χώρα. “Ο κόσμος χρειάζεται έναν άλλο πάγκο εργασίας εκτός από την Κίνα”, λέει ο εμπειρογνώμονας Γιουνγκμπλουτ. “Η Ινδία έχει τις δυνατότητες”.