Μέση Ανατολή: Τιμολόγηση πετρελαίου σε κινεζικό γουάν; Όχι, ευχαριστώ

Toυ Javier Blas

Στη διπλωματία, εκείνο το οποίο μένει ανείπωτο έχει συχνά μεγαλύτερη σημασία από εκείνο που λέγεται. Μετά τη συνάντηση του προέδρου της Κίνας Σι Τζινπίνγκ με τον βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας τον Δεκέμβριο, και οι δύο χώρες εξέδωσαν εκτενείς ανακοινώσεις εκθειάζοντας την αναδυόμενη σινοσαουδαραβική σχέση σε “όλα τα πεδία”.

Σε περισσότερες από 5.000 λέξεις, ωστόσο, οι δηλώσεις δεν περιείχαν διόλου την πολυδιαφημισμένη ιδέα της χρήσης του γουάν για την τιμολόγηση του πετρελαίου. Οι ανακοινώσεις δεν έλεγαν απολύτως τίποτα σχετικά με τέτοιο θέμα. Μηδέν.

Πετρογουάν

Το αναπόφευκτο ενός πετρογουάν έχει γίνει μια δημοφιλής άποψη στην οικονομική μπλογκόσφαιρα: η Κίνα θέλει να δείξει τα δόντια της ως αναδυόμενη δύναμη, πλήττοντας ένα από τα πιο ορατά και διαρκή σημάδια της 75χρονης ηγεμονίας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.

Εάν πιστεύετε στις θεωρίες συνωμοσίας, η εισαγωγή ενός πετρογουάν και η επακόλουθη κατάρρευση του πετροδολαρίου, θα ήταν ένα πρώτο ντόμινο, το οποίο ενδεχομένως θα αποδυνάμωνε ολόκληρο το χρηματοοικονομικό σύστημα των ΗΠΑ. Πολύ σοβαρά πράγματα. Επανασχεδιασμός του παγκόσμιου οικονομικού χάρτη. Το σκηνικό υπόστρωμα κρίσεων και πολέμων.

Όσο εκπληκτικό κι αν ακούγεται, το αφήγημα αυτό είναι μια ψευδαίσθηση.

Ρωτήστε παρασκηνιακά κυβερνητικούς κύκλους στο Ριάντ, το Άμπου Ντάμπι, την πόλη του Κουβέιτ ή τη Ντόχα για το πετρογουάν και η απάντηση – ακόμα και τις εβδομάδες μετά την επίσκεψη του Σι στο Ριάντ – είναι ομόφωνη: το πετροδολάριο είναι εδώ για να μείνει.

Σε πρόσφατο ταξίδι στην περιοχή, δεν άκουσα ούτε έναν αξιωματούχο να μιλάει σοβαρά για προετοιμασία για την εισαγωγή ενός νέου νομίσματος στο μείγμα. Οι απαντήσεις ακούγονται κάπως έτσι: τι έχουμε να κερδίσουμε εμείς από αυτό; Το δολάριο είναι ελεύθερα μετατρέψιμο, το γιουάν όχι. Το δολάριο έχει ρευστότητα, το γιουάν όχι. Αυτή είναι η ευγενική εκδοχή. Οι πιο ειλικρινείς απαντήσεις ακούγονταν ακόμη πιο εμφατικές σχετικά με το παράλογο της στροφής σε ένα κρατικά διαχειριζόμενο νόμισμα το οποίο παράγεται από μια αδιαφανή και απρόβλεπτη χρηματοοικονομική μηχανή.

Ωστόσο, όπως σε κάθε συνωμοσία, υπάρχει ένας κόκκος αλήθειας στην ιστορία του πετρογουάν. Ο Σι πράγματι ενθάρρυνε την περιοχή να αγκαλιάσει το γιουάν όσον αφορά το εμπόριο πετρελαίου. Αντί να τιμολογούν το πετρέλαιο σε γιουάν, όπως πολλοί περίμεναν, ο Σι απλώς ζήτησε από τους παραγωγούς της Μέσης Ανατολής να δέχονται πληρωμές σε γιουάν.

Οι αξιωματούχοι της Μέσης Ανατολής αντέδρασαν στην καλύτερη περίπτωση χλιαρά. Δημόσια, είναι ανοικτοί να συζητήσουν τα πλεονεκτήματα, αλλά δεν πηγαίνουν πολύ πιο μακριά από εκεί. “Δεν υπάρχουν προβλήματα με τη συζήτηση για το πώς θα διευθετήσουμε τις εμπορικές μας ρυθμίσεις, είτε πρόκειται για δολάριο ΗΠΑ, είτε για ευρώ, είτε για ριάλ Σαουδικής Αραβίας”, δήλωνε ο υπουργός Οικονομικών της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Αλ Τζαντάν τον περασμένο μήνα. Ο Thani Al Zeyoudi, υπουργός Εμπορίου των Εμιράτων, δήλωσε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να συζητήσει τη διευθέτηση του εμπορίου σε διαφορετικά νομίσματα, αλλά μόνο για “μη πετρελαϊκές” συμφωνίες.

Κερκόπορτα

Στην περιοχή, το πετρογουάν θεωρείται επίσης ως μια “κερκοπόρτα” που, μόλις άνοιγε, θα προσέλκυε οπαδούς. Η Ινδία μπορεί να θέλει τότε μια πετρορουπία, λένε οι αξιωματούχοι. Η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν θα μπορούσαν να επιδιώξουν παρόμοιες ρυθμίσεις. Αν και η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος πελάτης πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, λαμβάνοντας περίπου το 26% των εξαγωγών πετρελαίου της, ο συνδυασμός Ιαπωνίας και Νότιας Κορέας ξεπερνά αυτό το μερίδιο, φτάνοντας το 28%. Προσθέστε την Ταϊβάν και η τριάδα αντιπροσωπεύει σχεδόν το ένα τρίτο των εξαγωγών πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας. Εάν πεις “ναι” στο πετρογιουάν, πώς μπορείς να αρνηθείς, για παράδειγμα, το πετρογιέν και το πετρογουόν;

Η υπέρβαση του διακανονισμού τιμολογίων εμπορίου πετρελαίου σε γιουάν είναι ακόμη πιο δύσκολη. Η όρεξη μεταξύ των παραγωγών του OPEC να τιμολογήσουν το πετρέλαιο σε γιουάν χρησιμοποιώντας ένα κινεζικό χρηματιστήριο είναι σχεδόν μηδενική. Οι εθνικές εταιρείες πετρελαίου της Μέσης Ανατολής παρακολουθούν στενά πώς το Πεκίνο προσπαθεί να χειραγωγήσει τις τιμές των τοπικών εμπορευμάτων όπως το σιδηρομετάλλευμα, το βαμβάκι, ο άνθρακας ή τα σιτηρά κάθε φορά που οι τιμές ανεβαίνουν πάνω από ένα όριο το οποίο του προκαλεί πόνο. Έχοντας ξοδέψει 60 χρόνια στο χτίσιμο ενός τρομερά επιτυχημένου καρτέλ, γιατί τα κράτη της Μέσης Ανατολής να εκχωρούσαν την ισχύ της τιμολόγησης στην Κίνα;

Πέρα από τους κινεζικούς ελέγχους κεφαλαίων, οι χώρες οι οποίες παράγουν πετρέλαιο στη Μέση Ανατολή έχουν κι άλλους λόγους να παραμείνουν προσηλωμένες στο δολάριο. Ένα κρίσιμο στοιχείο είναι ότι τα περισσότερα από τα νομίσματά τους είναι συνδεδεμένα με το δολάριο, απαιτώντας μια συνεχή εισροή δολαρίων για τη στήριξη της διμερούς ρύθμισης. Αυτές οι αποταμιεύσεις διατηρούνται σε λογαριασμούς σε δολάρια, επομένως οι χώρες της Μέσης Ανατολής έχουν συμφέρον να διατηρείται το δολάριο ισχυρό.

Το πετροδολάριο θα μείνει εδώ

Οι οπαδοί του πετρογουάν υποβαθμίζουν τη σημασία των δεσμών μεταξύ νομισμάτων. Έχουν ένα δίκιο, καθώς αυτές οι συνδέσεις μπορούν να εγκαταλειφθούν ή, τουλάχιστον, να τροποποιηθούν. Δεν έχω δει ωστόσο σημάδια ότι κάτι τέτοιο πρόκειται να συμβεί. Το άλλο επιχείρημα υπέρ του πετρογουάν είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν μετατρέψει το δολάριο σε όπλο μέσω πετρελαϊκών κυρώσεων στη Βενεζουέλα, τη Ρωσία και το Ιράν, καθιστώντας μια εναλλακτική πληρωμή όχι μόνο πιθανή, αλλά και απαραίτητη. Ίσως, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ επιβάλλουν κυρώσεις στο πεδίο του πετρελαίου και το δολάριο δεν έχει υποφέρει. Η Λιβύη ζήτησε – και πήρε – πληρωμές σε ευρωπαϊκά νομίσματα τη δεκαετία του 1990, ενώ το ίδιο έκανε και το Ιράκ.

Κατά ειρωνικό τρόπο, το μόνο νέο πετρονόμισμα το οποίο εμφανίστηκε τελευταία ήταν το ντιρχάμ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Η Ινδία το χρησιμοποιεί για να διευθετήσει ορισμένες πετρελαϊκές συναλλαγές με τη Ρωσία, παρακάμπτοντας τις αμερικανικές κυρώσεις. Τα τελευταία 25 χρόνια, ωστόσο, το ντιρχάμ είναι συνδεδεμένο με το δολάριο ΗΠΑ – άλλη μια ένδειξη ότι το πετροδολάριο παραμένει το μόνο πετρελαϊκό νόμισμα που έχει πραγματικά σημασία.