Bloomberg: Πού οφείλεται το δυστύχημα στα Τέμπη;

Στους συστημικούς παράγοντες που συνέβαλαν στο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη αναφέρεται το δημοσίευμα του Bloomberg. Η έλλειψη ενός προηγμένου συστήματος ελέγχου επισημαίνεται ως κεντρική παράμετρος.

Η αντίδραση μέχρι στιγμής ήταν ταχεία. Καθώς ξέσπασαν διαμαρτυρίες στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις, ο σταθμάρχης που ήταν υπεύθυνος για τη χειροκίνητη αλλαγή σημείου που θα είχε αποτρέψει τη συντριβή βρίσκεται τώρα υπό κράτηση για ανθρωποκτονία από αμέλεια, ενώ ο υπουργός Μεταφορών παραιτήθηκε. Η χώρα βαδίζει προς πρόωρες εθνικές εκλογές τους επόμενους μήνες, με τη σύγκρουση να έχει πλέον καθοριστικό ρόλο για τους ψηφοφόρους. Παρόλα αυτά, το συνολικό μήνυμα μέχρι στιγμής από τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ήταν ωστόσο ότι η αιτία της συντριβής δεν ήταν επίσημη αμέλεια αλλά «τραγικό ανθρώπινο λάθος».

Αν ισχύει αυτό, ήταν σίγουρα ένα ανθρώπινο λάθος που η κακή κατάσταση των σιδηροδρόμων της Ελλάδας έκανε όλο και πιο πιθανό. (Ο ίδιος ο Μητσοτάκης επεσήμανε επίσης τις «χρόνιες καθυστερήσεις» στην υλοποίηση σιδηροδρομικών έργων.) Το δίκτυο λειτουργεί με το υψηλότερο επίπεδο κινδύνου επιβατών στην Ευρώπη εδώ και αρκετό καιρό. Σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε στις 23 Φεβρουαρίου από το Βρετανικό Γραφείο Οδικών και Σιδηροδρόμων, οι σιδηρόδρομοι της Ελλάδας αποτελούσαν τον υψηλότερο κίνδυνο για τους επιβάτες με σημαντικό περιθώριο μεταξύ 2017 και 2021, τα πιο πρόσφατα έτη για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Συνολικά, οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι είχαν τα υψηλότερα ποσοστά κινδύνου για τους επιβάτες με τα διανυόμενα σιδηροδρομικά χιλιόμετρα καθώς και τον υψηλότερο κίνδυνο για τους εργαζόμενους και τους ανθρώπους που ταξιδεύουν πάνω από ισόπεδες σιδηροδρομικές διαβάσεις.

Μπορεί να φαίνεται μη ρεαλιστικό να συγκρίνουμε την Ελλάδα, μια χώρα με μικρό πληθυσμό και μια πρόσφατη οικονομική κρίση, με μια χώρα όπως η Γαλλία, η οποία φημίζεται για τις γενναιόδωρες επενδύσεις της στους σιδηροδρόμους. Οι σιδηρόδρομοι της Ελλάδας παρόλα αυτά αποτελούσαν μεγαλύτερο κίνδυνο για την ασφάλεια των επιβατών από οποιαδήποτε χώρα του πρώην Ανατολικού Μπλοκ της Ευρώπης, καθώς τα επίπεδα ολόκληρης της χώρας κινδυνεύουν να ξεπεράσουν αυτά της Σλοβενίας και της Τσεχικής Δημοκρατίας κατά περισσότερο από πέντε φορές.

Οι πιθανές αιτίες αυτών των χαμηλών προτύπων είναι ποικίλες. Ο ελληνικός σιδηροδρομικός φορέας, Hellenic Train, ιδιωτικοποιήθηκε το 2017, οδηγώντας σε μια ρήξη δομής στην οποία η εταιρεία σιδηροδρομικών υποδομών, που εξακολουθεί να βρίσκεται σε δημόσια χέρια, υπέφερε από υποχρηματοδότηση και παραμέληση. Οι σιδηρόδρομοι της Ελλάδας παραμένουν χωρίς ηλεκτρονικό σήμα ή το πρότυπο συστημάτων προστασίας και προειδοποίησης αμαξοστοιχιών αλλού στην Ευρώπη. Η εγκατάσταση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ελέγχου Τρένων, το οποίο υπολογίζει τις ασφαλείς μέγιστες ταχύτητες για τα τρένα και παρακάμπτει τον οδηγό σε περίπτωση υπέρβασης, επρόκειτο να εισαχθεί στην Ελλάδα. Ωστόσο, καθυστερεί διαρκώς, μια κατάσταση πραγμάτων που οδήγησε τον επικεφαλής της επιτροπής που ήταν αρμόδια για την εφαρμογή του να παραιτηθεί το 2022.

Ελλείψει τέτοιων εργαλείων, το σύστημα εκτελείται σε μεγάλο βαθμό χειροκίνητα ακόμη και όταν έγιναν βήματα προς την αυτοματοποίηση. Αυτή την εβδομάδα, ένας από τος επικεφαλής του συνδικάτου τρένων είπε στην «Καθημερινή» ότι στην περιοχή όπου σημειώθηκε η σύγκρουση, τα συστήματα αυτόματης λειτουργίας και σηματοδότησης σε αυτό το τμήμα της γραμμής απλώς δεν λειτουργούσαν. Το θέμα δεν ήταν καινούργιο: τα μέλη της Ένωσης διαμαρτύρονταν για την απουσία των συστημάτων από το 2016, ενώ μια επιστολή προειδοποιούσε για υψηλό κίνδυνο επιβατών μόλις στις αρχές Φεβρουαρίου.

Αυτά τα συστήματα, αν και πολύτιμα, δεν είναι ωστόσο ο μόνος σημαντικός παράγοντας για τη διατήρηση της σιδηροδρομικής ασφάλειας, λέει ο Vaibhav Puri, διευθυντής Τομεακής Στρατηγικής και Μετασχηματισμού στο Συμβούλιο Ασφάλειας και Ασφάλειας Σιδηροδρόμων της Βρετανίας.

«Υπάρχουν πολλά σιδηροδρομικά συστήματα που δεν είναι στο υψηλό επίπεδο της πολυπλοκότητας και λειτουργούν τέλεια, καθώς και συστήματα που έχουν αυτή την πολυπλοκότητα που μπορεί να αποτύχει». Εξίσου σημαντική, λέει, είναι η κρίσιμη επικοινωνία που διασφαλίζει ότι συλλέγονται, ανταλλάσσονται και εξετάζονται δεδομένα για ατυχήματα, κινδύνους και παρ’ ολίγον ατυχήματα. «Είναι ζωτικής σημασίας να εξετάζουμε όλες τις καταστάσεις όπου τα πράγματα δεν είναι απαραιτήτως βέλτιστες πρακτικές, ακόμα κι αν δεν συμβεί κάποιο περιστατικό».