Στη συνάντηση συμμετείχε και η υπουργός Μετανάστευσης της Σουηδίας, Μαρία Μάλμερ Στένεργκαρντ, η οποία προεδρεύει στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα, υπήρξε κοινή συνάντηση των υπουργών με τον νέο εκτελεστικό διευθυντή της Frontex, Χανς Λέιτενς.
Σημειώνεται, ότι οι συμμετέχοντες υπουργοί εξέφρασαν τα συλλυπητήριά τους προς την Ελλάδα για το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη.
Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, ο κ. Μηταράκης τόνισε ότι «είναι σημαντικό να προστατεύουμε τα εξωτερικά σύνορα. Ταυτόχρονα, είναι πολύ σημαντικό να προστατεύουμε την ανθρώπινη ζωή. Εδώ, στην ομάδα MED5, όλοι μοιραζόμαστε την ίδια άποψη ότι η καταπολέμηση των παράνομων επιχειρήσεων λαθροδιακίνησης είναι πολύ σημαντική. Η μετανάστευση στην Ευρώπη θα πρέπει να γίνεται μέσω νόμιμων οδών και όχι μέσω λαθροδιακινητών που θησαυρίζουν βάζοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές».
Επίσης, επεσήμανε ότι «είναι σημαντικό για την ομάδα των MED5 να επιτύχουμε μία δίκαιη και βιώσιμη ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης. Και αυτό πρέπει να γίνει τώρα μέρος του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο», προσθέτοντας πως «ο εθελοντικός μηχανισμός δεν παρήγαγε το αποτέλεσμα που χρειαζόμασταν. Λιγότερο από το 1% των αφίξεων του 2022 έχουν μετεγκατασταθεί από τα κράτη–μέλη πρώτης γραμμής σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ».
Κοινή Δήλωση της MED5
Εμείς, η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Μάλτα και η Ισπανία, με την ευκαιρία της πέμπτης Υπουργικής Συνόδου στη Μάλτα στις 3-4 Μαρτίου 2023, θα θέλαμε να επαναλάβουμε την αλληλεγγύη μας προς το λαό της Συρίας και της Τουρκίας, καθώς ανταποκρίνονται στους καταστροφικούς σεισμούς που σημειώθηκαν μεταξύ 5-6 Φεβρουαρίου 2023.
Υπογραμμίζουμε την ανάγκη να συνεχίσουμε στα συμπεράσματα του Ειδικού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 9ης Φεβρουαρίου 2023, και συμφωνήσαμε στα ακόλουθα σημεία και δράσεις σε σχέση με τη μετανάστευση και το άσυλο:
- Λυπούμαστε βαθιά για τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα στις ακτές της Καλαβρία. Πρέπει να αναβαθμίσουμε τις προσπάθειές μας προκειμένου να αποτρέψουμε την παράτυπη μετανάστευση, με απώτερο σκοπό να αποτρέψουμε την απώλεια ζωών στη θάλασσα καθώς επίσης και τον χειρισμό των μεταναστών από τους λαθροδιακινητές. Οι αποτρεπτικές ενέργειες πρέπει να γίνονται σε κλίμα συνεργασίας μεταξύ των χωρών προέλευσης και διακίνησης, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, εφαρμόζοντας την Κοινή δήλωση του 2016.
- Η ενισχυμένη επιτήρηση των συνόρων τόσο των θαλάσσιων όσο και των χερσαίων, μεταξύ άλλων μέσω της προ-συνοριακής εναέριας επιτήρησης, αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της καταπολέμησης της λαθραίας διακίνησης μεταναστών και παρόμοιων επιχειρήσεων από τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και της πρόληψης των παράνομων διελεύσεων των συνόρων, γεγονός που απαιτεί την υποστήριξη του FRONTEX προς τα κράτη μέλη στα εξωτερικά σύνορα. Θεωρούμε ότι ο FRONTEX θα πρέπει να διαθέσει περισσότερους πόρους για το έργο αυτό, συμπεριλαμβανομένης της επιτήρησης των διεθνών υδάτων. Γενικότερα, επαναλαμβάνουμε, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του έκτακτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 9ης Φεβρουαρίου 2023, ότι πρέπει να διατεθούν σημαντικά κονδύλια και μέσα της ΕΕ για τη στήριξη των κρατών μελών στην ενίσχυση των δυνατοτήτων και των υποδομών προστασίας των συνόρων, των μέσων επιτήρησης και του εξοπλισμού.
- Στην περίπτωση της Κύπρου, το ζήτημα της «Πράσινης Γραμμής» πρέπει να διευθετηθεί ολοκληρωτικά λόγω των ιδιαιτεροτήτων που ισχύουν παρά το γεγονός ότι η «Πράσινη Γραμμή» δεν αποτελεί εξωτερικό σύνορο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης εμπίπτουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα των Κρατών Μελών και θα πρέπει να διεξάγονται σε πλήρη συμμόρφωση με τις σχετικές διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου. Υπό αυτό το πρίσμα, θεωρούμε ότι πρέπει να ληφθούν επείγοντα μέτρα για την αντιμετώπιση της παράνομης ναυτιλιακής δραστηριότητας.
- Τονίζουμε ότι η παράτυπη μετανάστευση αποτελεί ευρωπαϊκή και διεθνή πρόκληση και πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τέτοια. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να ενισχύσουμε τη συνεργασία με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης για την εξάρθρωση των δικτύων λαθροδιακινητών και να βελτιώσουμε το διάλογό μας με τους αρμόδιους φορείς μεταφοράς, οι οποίοι με τον τρόπο λειτουργίας τους διευκολύνουν τα δίκτυα λαθροδιακινητών.
- Τονίζουμε τη σημασία των επιστροφών ως βασικού πυλώνα της μεταναστευτικής πολιτικής της Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό, επιβεβαιώνουμε την ανάγκη να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την επιστροφή αιτούντων άσυλο που απορρίφθηκε το αίτημα ασύλου τους και άλλων υπηκόων τρίτων χωρών που δεν έχουν νόμιμο δικαίωμα παραμονής στην Ένωση.
- Στο πλαίσιο των προσπαθειών μας για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της μετανάστευσης και για τη δημιουργία ολοκληρωμένων και μακροπρόθεσμων σχέσεων με τρίτες χώρες, θα πρέπει επίσης να ενισχύσουμε τις νόμιμες οδούς ως μέσο για τη μείωση της παράτυπης μετανάστευσης και την προώθηση τακτικών, ομαλών και ασφαλών οδών μετανάστευσης που ωφελούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
- Υπενθυμίζουμε τη σημασία της αντιμετώπισης όλων των μεταναστευτικών διαδρομών, συμπεριλαμβανομένων των νέων διαδρομών, στο πλαίσιο μιας συνολικής και ολοκληρωμένης προσέγγισης.
- Ζητούμε επίσης την ανάγκη παροχής υποστήριξης στους γείτονές μας στη Μεσόγειο στις προσπάθειές τους να αντιμετωπίσουν τις παράτυπες μεταναστευτικές ροές, μεταξύ άλλων μέσω της παροχής εξοπλισμού, κατάρτισης και άλλων μορφών συνεργασίας.
- Καλούμε επίσης την Επιτροπή να εξασφαλίσει το απαραίτητο επίπεδο χρηματοδότησης για τη Βόρεια Αφρική για το 2024 και μετά. Υπογραμμίζουμε την ανάγκη να παραμείνουμε επικεντρωμένοι στην Αφρική και στις γειτονικές χώρες του Νότου υπό το πρίσμα της στρατηγικής τους σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
- Επαναβεβαιώνουμε τη θέση μας σχετικά με την ανάγκη εξισορρόπησης μεταξύ των ευθυνών των κρατών μελών αφενός και της ανάγκης για αλληλεγγύη αφετέρου. Συνεπώς, η πρόοδος σε σχέση με τα σχετικά μέτρα θα πρέπει να επιδιωχθεί παράλληλα, με συνέπεια με τον κοινό χάρτη πορείας για το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (CEAS – Common European Asylum System) και το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο που συμφωνήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις εκ περιτροπής προεδρίες του Συμβουλίου στις 7 Σεπτεμβρίου 2022.
- Σημειώνουμε τις συνεχιζόμενες προσπάθειες της σουηδικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συζητήσει κατά την επόμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εσωτερικών Υποθέσεων την εφαρμογή του χάρτη πορείας του Δουβλίνου, λαμβάνοντας υπόψη τη συνολική κατάσταση της πίεσης στα κράτη μέλη πρώτης γραμμής, καθώς και την αποτελεσματική εμπλοκή της ΕΕ στα εξωτερικά σύνορα, μεταξύ άλλων στο θέμα των επιχειρήσεων ιδιωτικών σκαφών.
Η αλληλεγγύη, μεταξύ άλλων μέσω της προβλέψιμης μετεγκατάστασης εντός της ΕΕ, θα συμβάλει αποτελεσματικά στη διευκόλυνση και την κατανομή του βάρους στα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής, τα οποία επί του παρόντος υφίστανται δυσανάλογες πιέσεις. Ως εκ τούτου, καλούμε το Συμβούλιο να εντείνει τις προσπάθειες για τη δημιουργία ενός μόνιμου και υποχρεωτικού μηχανισμού αλληλεγγύης, ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη τις πραγματικές ανάγκες των κρατών μελών της πρώτης γραμμής και θα διασφαλίζει ότι οι ανάγκες αυτές θα καλύπτονται πλήρως μέσω των συνεισφορών αλληλεγγύης.
- Υπενθυμίζουμε ότι, βραχυπρόθεσμα, οι πρωτοβουλίες που θα προκύψουν από την εθελοντική δήλωση αλληλεγγύης του Ιουνίου 2022 θα πρέπει να ανανεωθούν και να βελτιωθούν, ώστε να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για τον εξορθολογισμό της διαδικασίας, ούτως ώστε να εκπληρωθούν εγκαίρως οι σχετικές δεσμεύσεις.
- Σημειώνουμε ότι τα θαλάσσια και τα χερσαία σύνορα θέτουν διαφορετικές προκλήσεις. Στο πλαίσιο αυτό επαναλαμβάνουμε τις επιφυλάξεις μας σε σχέση με την εισαγωγή υποχρεωτικών συνοριακών διαδικασιών. Τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν συνεχείς παράτυπες μεταναστευτικές πιέσεις, είτε στην ξηρά είτε στη θάλασσα, πρέπει να έχουν την ικανότητα να αποφασίζουν για την εφαρμογή των διαδικασιών αυτών, με γνώμονα την ικανότητά τους και την προοπτική των επιστροφών.
- Πρέπει να παραμείνουμε σε επαγρύπνηση έναντι των υβριδικών απειλών, όπως οι κυβερνοεπιθέσεις και η εργαλειοποίηση της μετανάστευσης, ενώ παράλληλα θα ενισχύουμε τη νομική και επιχειρησιακή μας εργαλειοθήκη.
- Με την ευκαιρία αυτή καλούμε επίσης τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ να συνεργαστούν μαζί μας για την επίτευξη αυτών των στόχων.
- Με αυτήν την προοπτική, οι MED5 προσβλέπουν στην επικείμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εσωτερικών Υποθέσεων στις 9 Μαρτίου 2023 ως ευκαιρία για την παρακολούθηση της εφαρμογής των συμπερασμάτων του Ειδικού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 9ης Φεβρουαρίου 2023.