Γιορτή της γυναίκας: Η πρόκληση της εργασιακής ανισότητας

Παραδοσιακά, η Ευρώπη ήταν η περιοχή που άκμασε το γυναικείο, το «έμφυλο», τόσο ως θεωρητικό διακύβευμα όσο και ως μέτωπο κοινωνικού και πολιτικού αγώνα. Η θεσμική ενηλικίωση της γηραιάς ηπείρου σε Ευρωπαϊκή Ένωση σηματοδότησε και σηματοδοτεί σπουδαία επιτεύγματα στο πεδίο της ισότητας και διανοίγει νέες, κεντρικές προβληματικές. Κυριότερη από αυτές είναι η εργασιακή ανισότητα που υπάρχει ακόμη έντονα στην Ευρώπη, άρα και στη χώρα μας.

Πράγματι, η ΕΕ δεν ανήκει σε εκείνη τη χορεία των γεωγραφικών χώρων όπου κυριαρχούν ακραίοι αναχρονισμοί, που παρατηρούνται σε άλλες, όχι τόσο μακρινές, περιοχές. Η υποχρεωτική χρήση ορισμένων ενδυμάτων, περιορισμοί στη μόρφωση και την εκπαιδευτική λειτουργία, ο υποχρεωτικός γάμος με το ένα ή το άλλο ανδρικό πρόσωπο, νομικά κατοχυρωμένες εργασιακές ανισότητες είναι μερικές από τις πρακτικές που δεν συναντά εύκολα κανείς στην Ευρώπη των 27.

Στην δική μας ήπειρο, είναι ρητές οι προβλέψεις της Συνθήκης της Λισαβόνας, που διέπει την ΕΕ, σχετικά με τη θεσμική κατοχύρωση της ισότητας των δύο φύλων. Και εκεί που κυρίως υστερεί η κοινωνική τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη είναι στη μισθολογική ισότητα. Οι θεσμικές εγγυήσεις δεν είναι επαρκείς για να εξασφαλίσουν στην πράξη την μισθολογική ισότητα ανάμεσα σε άνδρες και σε γυναίκες.

Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι θορυβημένη και διεξάγει σχετικές έρευνες, που δείχνουν ότι η μισθολογική απόσταση που χωρίζει τον ανδρικό από τον γυναικείο πληθυσμό εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα υψηλή. Ο ενωσιακός μέσος όρος της μισθολογικής διαφοράς, πάντοτε σε βάρος των γυναικών, κινείται στο 14%. Το Λουξεμβούργο είναι η χώρα μέλος, με βάση τις μελέτες της Eurostat, που παρουσιάζει τον μικρότερο βαθμό μισθολογικής διαφοροποίησης, ενώ η Γερμανία, η Αυστρία και η Λετονία εμφανίζονται να καταλαμβάνουν τις υψηλότερες βαθμίδες στην ιεραρχική κλίμακα της έμφυλης μισθολογικής διαφοράς στο επίπεδο των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αυτή η απόσταση μεταξύ νομικών επιταγών και κοινωνικής – οικονομικής πραγματικότητας ωθεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει θέση επί του ζητήματος και να δρομολογήσει το πρόγραμμα «Στρατηγική για την ισότητα των φύλων 2020 – 2025». Στο κείμενο γίνεται, μεταξύ πολλών άλλων, λόγος για την ανάγκη αποκατάστασης της μισθολογικής και ευρύτερης επαγγελματικής ισορροπίας ανάμεσα στον ανδρικό και τον γυναικείο πληθυσμών των εθνικών κρατών που συγκροτούν την Ε. Ε. (Το κείμενο είναι πλήρως προσβάσιμο διαδικτυακά: https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/policies/justice-and-fundamental-rights/gender-equality/gender-equality-strategy_el ).

Πιο ειδικά, με βάση την «Στρατηγική», η Επιτροπή της Ε.Ε. δεσμεύεται ότι «θα εξασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη θα μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο και θα εφαρμόσουν ορθά τις ευρωπαϊκές οδηγίες, ώστε οι άνδρες και οι γυναίκες να μπορούν να ακμάζουν εξίσου τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο, και καλεί τα κράτη μέλη να υπερβούν αυτά τα ελάχιστα πρότυπα κατά την επανεξέταση των πολιτικών τους».

Δεν είναι, εντούτοις, πάντοτε η κυρίαρχη περίπτωση στις ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Η μισθολογική ανισότητα, αυτή η διάκριση υπέρ των ανδρών, είναι η πιο συχνή περίπτωση ανισότητας, όπως τονίζεται και σε σημερινά μηνύματα για την Παγκόσμια Ημέρα ισότητας.

Η επιμονή αυτής της εκδοχής της ανισότητας επισημαίνεται από αρμόδιες ηγεσίες και φεμινιστικές οργανώσεις στην Ευρώπη. Η επιμονή αυτή της ανισότητας κάνει την Ευρωπαία επίτροπο για την ισότητα, Χέλενα Ντάλι, να τονίζει ότι η εργασιακή ανισότητα και η άσκηση βίας είναι οι δυο κυρίαρχες μορφές ανισότητας και την κάνει να σημειώνει σήμερα για τους χώρους δουλειάς: «Σκέφτομαι την αδικία και την αίσθηση απώλειας που βιώνουν πολλές γυναίκες όταν έρχονται αντιμέτωπες με την «επιλογή Χόμπσον»: να υποστούν τη βία ή να φύγουν χωρίς να γνωρίζουν πού θα τις οδηγήσει η ζωή».