«Ιστορική στιγμή» η Συνθήκη για την προστασία της ανοικτής θάλασσας

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρέτισε ως «ιστορική στιγμή» την πρώτη διεθνή συνθήκη για την προστασία της ανοικτής θάλασσας που συμφωνήθηκε από τα κράτη μέλη του ΟΗΕ.

Διαπραγματευτές από περισσότερες από 100 χώρες ολοκλήρωσαν το Σάββατο τη Συνθήκη του ΟΗΕ για την προστασία των ανοικτών θαλασσών, ένα πολυαναμενόμενο βήμα που, σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές ομάδες, θα συμβάλει στην αναστροφή των απωλειών της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και θα διασφαλίσει τη βιώσιμη ανάπτυξη σύμφωνα με το EURACTIV.com με  AFP and Reuters 

Το νομικά δεσμευτικό σύμφωνο για τη διατήρηση και τη διασφάλιση της βιώσιμης χρήσης της ωκεάνιας βιοποικιλότητας, που συζητούνταν επί 15 χρόνια, συμφωνήθηκε τελικά μετά από πέντε γύρους παρατεταμένων διαπραγματεύσεων υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, οι οποίες ολοκληρώθηκαν στη Νέα Υόρκη το Σάββατο, μια ημέρα μετά την αρχική προθεσμία.

«Το πλοίο έφτασε στην ακτή», δήλωσε η Πρόεδρος της διάσκεψης του ΟΗΕ, Ρένα Λι, μετά από μια τελευταία ημέρα μαραθώνιων συνομιλιών.

«Δεν θα υπάρξει επανέναρξη ή συζήτηση επί της ουσίας», είπε στους διαπραγματευτές.

Η συμφωνία θα εγκριθεί επίσημα σε μεταγενέστερη ημερομηνία, αφού ελεγχθεί από δικηγόρους και μεταφραστεί στις έξι επίσημες γλώσσες των Ηνωμένων Εθνών, ανακοίνωσε η ίδια.

Η συνθήκη θεωρείται κρίσιμη συνιστώσα των παγκόσμιων προσπαθειών για την προστασία του 30% της παγκόσμιας γης και θάλασσας μέχρι το τέλος της δεκαετίας, στόχος γνωστός ως «30 έως 30» που συμφωνήθηκε στο Μόντρεαλ τον Δεκέμβριο.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες επαίνεσε τους αντιπροσώπους, σύμφωνα με εκπρόσωπό του, ο οποίος δήλωσε ότι η συμφωνία αποτελεί «νίκη για την πολυμέρεια και για τις παγκόσμιες προσπάθειες να αντιμετωπιστούν οι καταστροφικές τάσεις που αντιμετωπίζει η υγεία των ωκεανών, τώρα και για τις επόμενες γενιές».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο εκτελεστικός βραχίονας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χαιρέτισε τη συμφωνία ως «ιστορική στιγμή» την Κυριακή (5 Μαρτίου).

«Με τη συμφωνία για τη Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για την Ανοικτή Θάλασσα, κάνουμε ένα κρίσιμο βήμα προς τα εμπρός για τη διατήρηση της θαλάσσιας ζωής και της βιοποικιλότητας που είναι απαραίτητες για εμάς και τις επόμενες γενιές», δήλωσε ο Βιρτζίνους Σινκεβίτσιους, ο Ευρωπαίος Επίτροπος για το περιβάλλον, τους ωκεανούς και την αλιεία.

«Η σημερινή ημέρα σηματοδοτεί το αποκορύφωμα μιας δεκαετίας και πλέον προπαρασκευαστικών εργασιών και διεθνών διαπραγματεύσεων στις οποίες η ΕΕ διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο», πρόσθεσε, λέγοντας ότι είναι «πολύ υπερήφανος για το αποτέλεσμά μας».

Θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές

Η ανοικτή θάλασσα αρχίζει στα σύνορα των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών των χωρών, οι οποίες εκτείνονται έως και 200 ναυτικά μίλια (370 χιλιόμετρα) από τις ακτές. Συνεπώς, δεν υπάγεται στη δικαιοδοσία καμίας χώρας.

Παρόλο που οι ανοικτές θάλασσες περιλαμβάνουν περισσότερο από το 60% των παγκόσμιων ωκεανών και σχεδόν τη μισή επιφάνεια του πλανήτη, έχουν επί μακρόν προσελκύσει πολύ λιγότερη προσοχή από ό,τι τα παράκτια ύδατα και μερικά εμβληματικά είδη.

Τα ωκεάνια οικοσυστήματα δημιουργούν το μισό οξυγόνο που αναπνέουν οι άνθρωποι και περιορίζουν την υπερθέρμανση του πλανήτη απορροφώντας μεγάλο μέρος του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Απειλούνται όμως από την κλιματική αλλαγή, τη ρύπανση και την υπεραλίευση.

Μόνο περίπου το 1% των ανοικτών θαλασσών προστατεύεται σήμερα.

Όταν η νέα Συνθήκη τεθεί σε ισχύ, θα επιτρέψει τη δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών σε αυτά τα διεθνή ύδατα.

«Οι θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές της ανοικτής θάλασσας μπορούν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην οικοδόμηση ανθεκτικότητας απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε η Λίζ Καραν του The Pew Charitable Trusts, η οποία χαρακτήρισε τη συμφωνία «σημαντικό επίτευγμα».

Η Συνθήκη θα υποχρεώνει επίσης τις χώρες να διενεργούν εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προτεινόμενων δραστηριοτήτων στην ανοικτή θάλασσα.

Μοιράζοντας τα λάφυρα

Τα οικονομικά συμφέροντα αποτέλεσαν σημαντικό σημείο εμπλοκής καθ’ όλη τη διάρκεια του τελευταίου γύρου διαπραγματεύσεων, ο οποίος ξεκίνησε στις 20 Φεβρουαρίου, με τις αναπτυσσόμενες χώρες να ζητούν μεγαλύτερο μερίδιο από τα λάφυρα της «γαλάζιας οικονομίας», συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς τεχνολογίας.

Η συμφωνία για τον επιμερισμό των οφελών από τους «θαλάσσιους γενετικούς πόρους» που χρησιμοποιούνται σε βιομηχανίες όπως η βιοτεχνολογία, τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα χημικά ή τα καλλυντικά παρέμεινε επίσης πεδίο διαφωνίας μέχρι τέλους, παρασύροντας τις συνομιλίες.

Όπως και σε άλλα διεθνή φόρουμ, ιδίως στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα, η συζήτηση κατέληξε να είναι ένα ζήτημα διασφάλισης της ισότητας μεταξύ του φτωχότερου παγκόσμιου Νότου και του πλουσιότερου Βορρά, σημείωσαν οι παρατηρητές.

Σε μια κίνηση που θεωρήθηκε ως προσπάθεια οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε στη Νέα Υόρκη να διαθέσει 40 εκατομμύρια ευρώ για να διευκολύνει την επικύρωση της συνθήκης και την έγκαιρη εφαρμογή της.

Η Greenpeace αναφέρει ότι 11 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα ωκεανών πρέπει να τίθενται υπό προστασία κάθε χρόνο μέχρι το 2030 για να επιτευχθεί ο στόχος.

«Οι χώρες πρέπει να εγκρίνουν επίσημα τη συνθήκη και να την επικυρώσουν το συντομότερο δυνατό για να τεθεί σε ισχύ και στη συνέχεια να παραδώσουν τα πλήρως προστατευμένα ωκεάνια καταφύγια που χρειάζεται ο πλανήτης μας», δήλωσε η Λάουρα Μέλερ, υπεύθυνη της εκστρατείας της Greenpeace για τους ωκεανούς που συμμετείχε στις συνομιλίες. «Ο χρόνος τρέχει ακόμα για να υλοποιήσουμε το 30 ως 30. Μας απομένει μισή δεκαετία και δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε».

Η Σουηδία, η οποία συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις ως κάτοχος της εκ περιτροπής Προεδρίας της ΕΕ, δήλωσε ότι η συμφωνία είναι η «σημαντικότερη διεθνής περιβαλλοντική συμφωνία» μετά τη συμφωνία του Παρισιού του 2015 για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής.

«Είναι επίσης μια νίκη για τα Ηνωμένα Έθνη και το παγκόσμιο σύστημα το γεγονός ότι καταφέραμε να επιτύχουμε μια τόσο σημαντική συμφωνία σε μια πολύ δύσκολη εποχή», ανέφερε σε γραπτή δήλωσή του ο Σουηδός υπουργός Εξωτερικών Τομπάιας Μπίλστρομ.