Πορτογαλία: Τερματίζει τη «χρυσή βίζα» για τους πλούσιους μη Ευρωπαίους

Πεντακόσιες χιλιάδες ευρώ για μια άδεια παραμονής στη ζώνη του Σένγκεν: αυτή ήταν η προσφορά της πορτογαλικής κυβέρνησης σε πλούσιους αλλοδαπούς από το 2012. Αξιοποιήθηκε από περίπου 12.000 επενδυτές που έδωσαν στον εαυτό τους και στα μέλη της οικογένειάς τους ένα εισιτήριο εισόδου στην Ευρώπη. Τώρα – λόγω και της πίεσης της ΕΕ – η Πορτογαλία θα πρέπει να τερματίσει το «Golden-Visa Program». Ο πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα ανακοίνωσε ότι θα λήξει στις 16 Μαρτίου.

«Είναι καλό ότι η χρυσή βίζα τελικά καταργείται, αλλά δεν θα έπρεπε ποτέ να έχει εισαχθεί», λέει η πρώην ευρωβουλευτής σοσιαλίστρια Άνα Γκόμες, η οποία αντιτάχθηκε στο πρόγραμμα εξαρχής. «Ήταν μια πρόσκληση για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και επέτρεψε σε εγκληματικές και τρομοκρατικές οργανώσεις να διεισδύσουν νόμιμα στη ζώνη του Σένγκεν».

Περισσότεροι από τους μισούς αιτούντες προέρχονταν από χώρες, στις οποίες ο κίνδυνος νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ήταν ιδιαίτερα υψηλός, και η Πορτογαλία δεν διερευνά ποτέ την προέλευση των κεφαλαίων αυτών.

«Χρυσές δουλειές για μεσίτες»

Κάτι που ανακοινώθηκε ως πρόγραμμα για την ενίσχυση της πορτογαλικής οικονομίας έχει αποδειχθεί κυρίως ως επιχείρηση για τον κλάδο των ακινήτων: αντί να δημιουργούν νέες εταιρείες και θέσεις εργασίας, κυρίως πλούσιοι Κινέζοι αγοράζουν ακίνητα στη Λισαβόνα και τα περίχωρα, ακολουθούμενοι από Βραζιλιάνους, Τούρκους, Νοτιοαφρικανούς και Ρώσους. Σχεδόν το 90 τοις εκατό των περίπου επτά δισεκατομμυρίων ευρώ που εισεπράχθησαν συνολικά πήγαν στην αγορά κατοικίας. Μόνο 22 χρυσές βίζες χορηγήθηκαν για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, όπως προκύπτει από στοιχεία της Αστυνομίας Αλλοδαπών SEF. Αποτέλεσμα: πενιχρές 280 νέες θέσεις εργασίας σε τουλάχιστον δέκα χρόνια.

Παρ’ όλα αυτά, ο Χούγκο Σάντος Φερέιρα, πρόεδρος της Πορτογαλικής Κτηματομεσιτικής Ένωσης, δείχνει απογοητευμένος από το επικείμενο τέλος της «χρυσής βίζας»: «Αυτή είναι μια επίθεση σε όλους τους ξένους επενδυτές που θέλουν να επενδύσουν τα χρήματά τους στην Πορτογαλία. Η αξιοπιστία και η καλή της φήμη ως φιλική προς τις επενδύσεις χώρα πλήττεται.» Ωστόσο, η Πορτογαλία χρειάζεται διεθνείς επενδυτές για να ενισχύσει την οικονομία της, δεν μπορεί να αδιαφορήσει για ένα σημαντικό μέσο που φέρνει πάνω από 600 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. «Επιπλέον, το πρόγραμμα έχει δημιουργήσει χιλιάδες θέσεις εργασίας στον τομέα των κατασκευών και των ακινήτων», λέει ο Σάντος Φερέιρα.

Στεγαστική κρίση και νομιμοποίηση εσόδων

Μόνο που το θέμα έχει μια άλλη όψη: τα τελευταία χρόνια, οι τιμές των ακινήτων στην Πορτογαλία, ειδικά στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της Λισαβόνας και του Πόρτο, έχουν εκτοξευθεί. Επίσης λόγω του προγράμματος «Golden Visa» και επειδή όλο και περισσότεροι πολίτες της ΕΕ αγοράζουν σπίτια και διαμερίσματα στην Πορτογαλία. Σε τιμές που οι Πορτογάλοι δεν μπορούν πλέον να πληρώσουν. «Ειδικά στο πολυτελές τμήμα της αγοράς, η χρυσή βίζα προκάλεσε ισχυρές αυξήσεις των τιμών των ακινήτων», τονίζει η πρώην ευρωβουλευτής Άνα Γκόμες.

Ένας άλλος λόγος τη διακοπή της προσφοράς προς ξένους είναι η συχνά αμφίβολη προέλευση των αιτούντων. Μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία έχει απαγορευτεί σε Ρώσους πολίτες να επενδύσουν στην Πορτογαλία. Αποκλείονται από τη χρυσή βίζα. Ωστόσο, σύμφωνα με τη Γκόμες, ούτε χώρες όπως η Κίνα ή το Βιετνάμ διαπρέπουν στη διαφάνεια. Ο Σάντος Φερέιρα, πρόεδρος της Πορτογαλικής Κτηματομεσιτικής Ένωσης, πιστεύει ότι όλες οι συναλλαγές στην Πορτογαλία ελέγχονται αυστηρά. Τα μαύρα πρόβατα υπάρχουν παντού, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως υπάρχει λόγος να καταργήσουμε τη χρυσή βίζα: «Κανείς δεν θέλει να κλείσει τις τράπεζες, αν και είναι γνωστό ότι μπορεί και εκεί να γίνει ξέπλυμα βρώμικου χρήματος».

Παρόλο που ο Σάντος Φερέιρα εξακολουθεί να ελπίζει ότι η κυβέρνηση θα πάρει πίσω την τροπολογία την τελευταία στιγμή, φαίνεται να έχει έρθει το τέλος των εισιτηρίων εισόδου των 500.000 ευρώ για τη ζώνη του Σένγκεν μέσω Πορτογαλίας. «Ήταν πολύ απλά αδιαφανές και επικίνδυνο», λέει η Άνα Γκόμες. Απομένει να δούμε τι θα συμβεί στους ιδιοκτήτες Golden Visa. Λέγεται ότι η άδεια παραμονής τους θα πρέπει να επεκταθεί μόνο εάν ζουν πραγματικά μόνιμα στην Πορτογαλία.