Ερντογάν: «Επιβάλλει» αποσύνδεση Φινλανδίας και Σουηδίας προς τους κόλπους του ΝΑΤΟ

Την αποσύνδεση της πορείας της Φινλανδίας και της Σουηδίας προς τους κόλπους του ΝΑΤΟ δείχνει να «επιβάλλει» στην πράξη ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ξεμπλοκάροντας μεν την ένταξη του Ελσίνκι ως ένδειξη «πίστης» και εκπλήρωσης δεσμεύσεων έναντι της Συμμαχίας, κρατώντας δε τη Στοκχόλμη σε καθεστώς «ομηρίας» ως διαπραγματευτικό χαρτί έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δύσης.

Σε μία ιστορική μεταστροφή, εν μέσω του γεωπολιτικού «σεισμού» που πυροδότησε ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Φινλανδία και η Σουηδία αποτίναξαν συντονισμένα το δόγμα της αμυντικής ουδετερότητας με τη δέσμευση να διανύσουν «χέρι-χέρι» τη διαδρομή που θα τις οδηγήσει υπό τη σκέπη του Άρθρου 5, ακρογωνιαίου λίθου της συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ.

Αμφότερες οι σκανδιναβικές χώρες είχαν δεχθεί συστηματικά απειλές από τη Ρωσία σε περίπτωση στροφής προς το ΝΑΤΟ, το οποίο αν και ο Βλαντιμίρ Πούτιν επιχείρησε να διασπάσει και να αποδυναμώσει, αντίθετα εδραίωσε μέσω της απρόκλητης εισβολής στο ουκρανικό έδαφος. Η ταυτόχρονη ένταξη στη Συμμαχία αποτέλεσε διακηρυγμένο στόχο Στοκχόλμης και Ελσίνκι, ωστόσο η κοινή πορεία τους παρεκκλίνει, γεγονός που οι ίδιες πλέον παραδέχονται και αποδέχονται.

Στην προεκλογική Τουρκία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται, άνευ απροόπτου, να ανάψει την Παρασκευή το «πράσινο φως» στην εισδοχή του Ελσίνκι στο ΝΑΤΟ παρουσία του Φινλανδού προέδρου, Σαούλι Νιινίστο, τον οποίο έχει προσκαλέσει στην Άγκυρα για επίσημες συνομιλίες -έχοντας εξασφαλίσει κατόπιν μακράς διαπραγμάτευσης δεσμεύσεις που περιλαμβάνουν την άρση του εμπάργκο όπλων που επιβλήθηκε μετά το 2019. Θετικές ανακοινώσεις έχουν προαναγγείλει αμφότεροι οι πρόεδροι των δύο χωρών, με τον Ερντογάν να αναφέρει πως «θα εκπληρώσουμε το καθήκον που μας αναλογεί και θα τηρήσουμε αυτό που υποσχεθήκαμε» στη Φινλανδία. Αλλά μέχρι εκεί…

Κόντρα στις ισχυρές πιέσεις που δέχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ερντογάν εξακολουθεί να αρνείται να ανοίξει το δρόμο στην ένταξη της Σουηδίας, ειδικά μετά και το περιστατικό με το κάψιμο του Κορανίου έξω από την τουρκική πρεσβεία στη Στοκχόλμη. Ουδεμία κίνηση προδιαγράφεται, τουλάχιστον μεσούσης της προεκλογικής περιόδου, με τον Ερντογάν να επιχειρεί στο γενικό πλαίσιο της διαπραγμάτευσης με την Ουάσινγκτον την αποσύνδεση της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ από το ζητήμα της αγοράς των F-16.

Το «χαρτί» της Σουηδίας (που επιδιώκει να χρησιμοποιήσει και όσον αφορά την αμερικανική στήριξη στους Κούρδους που μάχονται το Ισλαμικό Κράτος στη Συρία) δείχνει να φυλάσσεται για μετά τις προεδρικές εκλογές, εφόσον ο Τούρκος πρόεδρος επικρατήσει έναντι του κεμαλιστή Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου της Συμμαχίας των «Έξι».

Ως αποτέλεσμα των τουρκικών τακτικισμών, η Στοκχόλμη «μένει πίσω», και παρόλο που Δυτικοί αξιωματούχοι ελπίζουν πως η έγκριση μπορεί τελικά να έχει δοθεί έως τη ΝΑΤΟϊκή Σύνοδο Κορυφής στο Βίλνιους τον Ιούλιο, ο Σουηδός πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστενσεν αναγνώρισε για πρώτη φορά δημόσια εντός της εβδομάδας ότι είναι όλο και μεγαλύτερη πλέον η πιθανότητα οι δύο σκανδιναβικές χώρες να ενταχθούν σε διαφορετική χρονική στιγμή -«και αυτό είναι ένα ενδεχόμενο το οποίο η χώρα του θα μπορέσει να διαχειριστεί», δήλωσε.

Ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Σουηδίας στις διαπραγματεύσεις με τη Φινλανδία και την Τουρκία, που τελούν υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ, παραδέχθηκε από πλευράς του πως «υπάρχει ακόμη δρόμος» έως ότου βρεθεί κοινό έδαφος και εκπληρωθούν οι πρόνοιες του τριμερούς μνημονίου που υπεγράφη τον περασμένο Ιούνιο στο «παρά πέντε» της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη. Ήταν η «οδός» μέσω της οποίας ήρθη το βέτο που κράδαινε ο Ερντογάν και μπόρεσε η Συμμαχία να προσκαλέσει επίσημα τη Στοκχόλμη και το Ελσίνκι.

Στον πυρήνα των αιτημάτων της Τουρκίας έχει βρεθεί η διακοπή της δραστηριοποίησης κουρδικών οργανώσεων που η ίδια χαρακτηρίζει τρομοκρατικές στη Φινλανδία, και κυρίως τη Σουηδία (που φιλοξενεί σημαντική κουρδική διασπορά), η άρνηση χορήγησης ασύλου σε Κούρδους πολιτικούς πρόσφυγες και γκιουλενιστές, και η έκδοση προσώπων που η ίδια κατηγορεί για τρομοκρατική δράση. Επί του τελευταίου, η σουηδική Δικαιοσύνη έχει μπλοκάρει την έκδοση προσώπων της «λίστας» Ερντογάν, ενώ η ένταση έχει κλιμακωθεί μετά το κάψιμο του Κορανίου από ακροδεξιά στοιχεία στη Στοκχόλμη.

Η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας «περνά» από τα Κοινοβούλια και των 30 κρατών-μελών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Πέραν της Τουρκίας, ως εμπόδιο έχει προβάλλει και ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν από την οποία εξαρτάται ενεργειακά. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει σταθερά επιχειρήσει να υπονομεύσει το καθεστώς των κυρώσεων. Ο ίδιος, πάντως, έχει ανακοινώσει ότι προσεχώς τα πρωτόκολλα θα έλθουν ενώπιον της ουγγρικής Βουλής και δεν διαφαίνεται ζήτημα μη επικύρωσής τους.

Ωστόσο, είναι φανερό πως το σενάριο πάνω στο οποίο εργάζεται πλέον το ΝΑΤΟ είναι η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας με χρονική απόσταση, κόντρα στην επιθυμία των δύο σκανδιναβικών χωρών, της διακυβέρνησης Μπάιντεν και της ίδιας της Συμμαχίας -προς ικανοποίηση προφανώς της Ρωσίας. Προϊδεάζοντας για μία τέτοια εξέλιξη, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, είχε αναφέρει πρόσφατα -σε μία δήλωση που δεν πέρασε απαρατήρητη- πως είναι σημαντικότερο οι δύο χώρες να ενταχθούν στη Συμμαχία το συντομότερο δυνατόν, παρά ταυτόχρονα.

H τέως πρωθυπουργός της Σουηδίας Μαγκνταλένα Άντερσον -η οποία βρισκόταν στα ηνία όταν ελήφθη από κοινού με τη Φινλανδία η απόφαση να «κοιτάξουν» προς το ΝΑΤΟ- δεν θα κρύψει όμως την απογοήτευσή της, λέγοντας πως η τροπή αυτή δεν είναι καλή για τη χώρα της και επιπλέον συνιστά οπισθοδρόμηση για την πολιτική ανοιχτών θυρών του ΝΑΤΟ.