Πιοτρ Χοφμάνσκι: Ποιος είναι ο Πολωνός δικαστής που θέλει να συλλάβει τον Βλαντίμιρ Πούτιν

Μπορεί η πρώτη αντίδραση του Κρεμλίνου στην έκδοση εντάλματος σύλληψης του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν για τέλεση εγκλημάτων πολέμου να ήταν ο χλευασμός του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου όμως η εξέλιξη αυτή έχει σε κάθε περίπτωση προκαλέσει παγκόσμια αίσθηση. Αν και η Ρωσία είναι μεταξύ των χωρών, που δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, η ανακοίνωση του προέδρου του Πιοτρ Χοφμάνσκι περί ενεργοποίησης της διαδικασίας σύλληψης του Βλαντίμιρ Πούτιν για τα όσα έχει πράξει στην Ουκρανία έχει αναμφισβήτητα τεράστιο αντίκτυπο σε συμβολικό, τουλάχιστον, επίπεδο.

Ο Πολωνός δικαστής καταλογίζει στο Ρώσο πρόεδρο ότι είναι υπεύθυνος για το έγκλημα πολέμου της παράνομης απέλασης πληθυσμού (παιδιών) και της παράνομης μεταφοράς πληθυσμού (παιδιών) από τις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας στη Ρωσία. Τα εγκλήματα φέρεται να διαπράχθηκαν σε κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη τουλάχιστον από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 με το διεθνές δικαστήριο να αναφέρει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να πιστεύεται ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν φέρει ατομική ποινική ευθύνη για τα εγκλήματα αυτά ενώ ο ίδιος απέτυχε να ασκήσει σωστά τον έλεγχο σε πολιτικούς και στρατιωτικούς υφισταμένους του, οι οποίοι διέπραξαν τις πράξεις ή επέτρεψαν τη διάπραξη τους.

Κορυφαία στιγμή στην καριέρα του Χοφμάνσκι

Πρόκειται χωρίς αμφιβολία για την κορυφαία στιγμή της δικαστικής καριέρας του Πιότρ Χοφμάνσκι. Ο Πολωνός καθηγητής του Ποινικού Δικαίου είναι από το 2015 δικαστής του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και από το 2021 επικεφαλής του και πρώτος πρόεδρος του από την ομάδα των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Κατά την ανάληψη των καθηκόντων του δεσμεύτηκε ότι θα επικεντρωθεί στο να κάνει ό,τι μπορεί για να αποδοθεί δικαιοσύνη συμβάλλοντας στην αύξηση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού σώματος ώστε να μη μείνει ατιμώρητο κανένα έγκλημα.

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία επί της διάπραξης γενοκτονίας, της τέλεσης εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και εγκλημάτων πολέμου με τους δικαστές του να εξετάζουν καταγγελίες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων μεγάλης κλίμακας. Στο πλαίσιο αυτό, επικεντρώνουν την έρευνα τους στην ποινική ευθύνη ατόμων αναφορικά με πράξεις τους, που εμπίπτουν στο πεδίο της δικαιοδοσίας του δικαστηρίου, παρά στην ευθύνη των κρατών, ακόμη και όταν τέτοιες πράξεις αυτές αποσκοπούν στην εφαρμογή της κρατικής πολιτικής.

Ο Πιοτρ Χοφμάνσκι θεωρεί ότι μόνο η συλλογική πολύπλευρη δράση μπορεί να σταματήσει τις φρικαλεότητες, στόχος, που αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για τη διεθνή κοινότητα. Για το λόγο αυτό, έχει την άποψη ότι για να είναι αποτελεσματικά τα διεθνή δικαστήρια δε θα πρέπει να ενεργούν μεμονωμένα με την οικουμενική διάσταση της ποινικής δικαιοσύνης να είναι αναγκαία περισσότερο από ποτέ. Μπορεί το Καταστατικό της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου να υπογράφεται από 123 κράτη όμως, όπως λέει ο ίδιος, θα πρέπει να μην ξεχνάμε ότι πολλά άλλα κράτη, συμπεριλαμβανομένων των πιο ισχυρών του κόσμου, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία, δεν έχουν επικυρώσει το Καταστατικό της Ρώμης με αποτέλεσμα περισσότερο από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού να παραμένει εκτός της προστασίας του διεθνούς δικαστηρίου.

Αυτό είναι για τον Πολωνό πρόεδρο ένα εξαιρετικά σοβαρό και σύνθετο πρόβλημα. Από τη μία πλευρά, τα ισχυρά κράτη απομακρύνονται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, πιθανώς λόγω της περιορισμένης πολιτικής επιρροής τους στο έργο του, αλλά από την άλλη, είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η πολιτική ανεξαρτησία του, απαραίτητη συνθήκη για την ενίσχυση της διεθνούς αξιοπιστίας του, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων του ώστε τα πολύ σοβαρά εγκλήματα να μη μείνουν ατιμώρητα. Και εάν στην περίπτωση του Βλαντίμιρ Πούτιν δεν υφίσταται, εκ των πραγμάτων, συνεργασία του διεθνούς δικαστηρίου με τις ρωσικές δικαστικές αρχές, ο Πιοτρ Χοφμάνσκι αποδίδει πολύ μεγάλη σημασία στον εντοπισμό και την πάταξη τέτοιων εγκλημάτων σε εθνικό επίπεδο σε πρώτο στάδιο πριν την ετυμηγορία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στη συνέχεια.