Η «Άνοιξη» του Στέφανου Ρόκου, μια προσωπογραφία του συλλέκτη της ταινίας μέσα σε ένα όργιο

Ο Έλληνας εικαστικός μιλάει στην «Κ» για την «Άνοιξη» που φιλοτέχνησε για την ταινία του Βασίλη Κατσούπη «Inside» με πρωταγωνιστή τον παιδικό του ήρωα

Ο Γουίλεμ Νταφόε μπορεί να καταναλώσει μόνο τέχνη. Είναι ένας διαρρήκτης που έχει κλειδωθεί σε ένα πολυτελές loft στη Νέα Υόρκη όπου τα αμύθητης αξίας έργα τέχνης είναι πολλά, όμως το φαγητό και πόσο μάλλον το νερό, ελάχιστα έως μηδαμινά.

Το κλειστοφοβικό αυτό ταξίδι επιβίωσης, σε μορφή ταξικού σχολίου (τι να το κάνεις το «χρυσό κλουβί» όταν πεθαίνεις από την πείνα;) παρακολουθούμε στο «Inside», την πρώτη μεγάλου μήκους μυθοπλαστική ταινία του Βασίλη Κατσούπη, μια ελληνική ταινία διεθνούς χαρακτήρα, μιας και πρόκειται για μία παραγωγή που διανέμεται διεθνώς μέσω της Focus Features, γυρίστηκε στην Κολωνία και σε αυτήν στήνει ένα one-man show ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους Αμερικανούς ηθοποιούς των τελευταίων δεκαετιών. Η δε πρεμιέρα της ταινίας, που ταξιδεύει πλέον και στις ελληνικές αίθουσες, έγινε πριν λίγες εβδομάδες στην Μπερλινάλε.

Αν και η ταινία χτυπάει αναπόφευκτα τα καμπανάκια του lockdown που όλοι ζήσαμε πρόσφατα, πρόκειται για μια ιδέα που ο σκηνοθέτης της ζύμωνε ήδη από το 2010 και κατάφερε τελικά να υλοποιήσει πράγματι την περίοδο του κορωνοϊού, με το κινηματογραφικό επιτελείο να ταξιδεύει στη Γερμανία για τα γυρίσματα.

Στο «Inside» η τέχνη αποτελεί τη συμπρωταγωνίστρια του Γουίλεμ Νταφόε, είναι ουσιαστικά το μοναδικό πράγμα με το οποίο ο ήρωάς του, Νίμο, μπορεί να συνδιαλλαγεί. Γι’ αυτό και τα έργα που βλέπουμε σε αυτό -πίνακες, γλυπτά, μέχρι και βίντεο εγκαταστάσεις- αποτελούν μια προσεκτικά επιλεγμένη συλλογή ειδικά για τις ανάγκες της ταινίας, με επιμελητή τον Ιταλό Λεονάρντο Μπιγκάτζι.

Δεδομένου ότι πρόκειται για μια υποτιθέμενη ιδιωτική συλλογή, τα ήδη υπάρχοντα έργα που παραχωρήθηκαν στην ταινία πρόερχονταν με τη σειρά τους από ιδιωτικές συλλογές. Από εκεί και πέρα, υπήρξαν και κάποια που δημιουργήθηκαν ειδικά για την ταινία.

Ένα τέτοιο ήταν και η «Άνοιξη» του Στέφανου Ρόκου, μια προσωπογραφία του συλλέκτη της ταινίας μέσα σε ένα όργιο. Μάλιστα, ο πίνακας αποτελεί και το μοναδικό έργο Έλληνα εικαστικού που βρίσκουμε στο «Inside».

Το πρώτο draft του σεναρίου έφτασε στα χέρια του Στέφανου Ρόκου το 2019. «Μου είχε μιλήσει ο Γιώργος ο Καρναβάς (σ.σ. παραγωγός της Heretic) για αυτή την ταινία. Είχαμε συζητήσει πάνω στην προσωπικότητα του συλλέκτη και τι έργα θα είχε ένας τέτοιος άνθρωπος στη συλλογή του», λέει ο Έλληνας εικαστικός στην «Κ». «Αρχίσαμε να κάνουμε brainstorming και κάποια στιγμή βγήκε στην επιφάνεια ότι ήταν ένας χαρακτήρας με πολύ έντονη σεξουαλική ζωή, πολύ νάρκισσος, είχε το στυλ του παντοδύναμου επιβήτορα. Κι έτσι σκεφτήκαμε να κάνω το πορτραίτο του περιτριγυρισμένο από ακραία όργια». Ετσι γεννήθηκε η ιδέα για το έργο που βλέπουμε ήδη από την αρχή της ταινίας, μιας και σκοπός ήταν ήδη από τα πρώτα λεπτά να καταλάβουμε κάποια πράγματα για τον ιδιοκτήτη του σπιτιού που έγινε η φυλακή του Νίμο.

Ο εικαστικός μπήκε στην περίοδο της δημιουργίας στην πρώτη φάση εγκλεισμού της Covid, με τον ίδιο να ζωγραφίζει για δυόμιση μήνες ένα μεγάλο όργιο στην απομόνωση του εργαστηρίου του -αλλά και ολόκληρου του κόσμου. «Ε, δεν ήταν και το πιο εύκολο πράγμα του κόσμου», θα πει ο ίδιος γελώντας.

Στο αρχικό σενάριο, όπως αποκαλύπτει, υπήρχαν και φωτογραφίες του συλλέκτη σε έναν κλειστό χώρο μέσα στο πολυτελές loft του στο οποίο τον βλέπαμε να συμμετέχει σε διάφορα σαδομαζοχιστικά σκηνικά. Αυτά μπορεί να αποχώρησαν στην πορεία, όχι όμως και η «Άνοιξη» του Στέφανου Ρόκου που «επιβίωσε» στην τελική εκδοχή της ταινίας.

Μάλιστα, λίγο πριν ο ζωγράφος στείλει το έργο στην παραγωγή για την τελική έγκριση, είπε να το δείξει σε έναν καλό του φίλο που όλοι γνωρίζουμε: τον Νικ Κέιβ. Ο οποίος είχε να κάνει τη δική του «from down under» προσθήκη σε αυτό το σεξουαλικό «παλίμψηστο»: «Του είχα στείλει μια πρόχειρη φωτρογραφία του έργου από το κινητό μου. Ενθουσιάστηκε και μου είπε ότι αυτό που λείπει από το έργο είναι ένα κοάλα. Επειδή είναι Αυστραλός κι έχουμε τα δικά μας αστειάκια», θυμάται. Μετά από λίγες μέρες, ο Στέφανος Ρόκος του έστειλε την ανανεωμένη εκδοχή του έργου με δύο ακόμα «συμμετοχές» από δύο κοάλα, εν είδει «Where’s Waldo?».

Ο Έλληνας εικαστικός είχε ήδη παραδώσει τον κατά παραγγελία πίνακά του, όταν ο curator Λεονάρντο Μπιγκάτσι έγινε μέρος της ταινίας -μάλιστα, ο Ρόκος ήταν ο μόνος συμμετέχων στο πρότζεκτ που δεν επιλέχθηκε από τον Ιταλό επιμελητή.

Η «Άνοιξη», όπως ταιριαστά ονομάστηκε αυτή η εικαστική γιορτή της ζωής από τον Στέφανο Ρόκο, αποτελεί ένα μικρό «παράδοξο» μέσα στον εικαστικό κόσμο του «Inside», μιας και πέρα από ένα έργο που φιλοτεχνήθηκε «προ Μπιγκάτσι», είναι και ο μόνος πίνακας του έργου που αποτελεί προσωπογραφία του ήρωα-φάντασμα, ενώ δεν βρίσκεται στο σαλόνι μαζί με τα υπόλοιπα έργα, αλλά απέναντι από το κρεβάτι του. Ένα έργο πιο προσωπικό με κάθε έννοια για τον κινηματογραφικό συλλέκτη, αλλά και ένας πίνακας πιο αυτόνομος από τους υπόλοιπους που περνούν από την οθόνη.

Η ιστορία του «Inside» μπορεί να διαδραματίζεται μεν σε ένα πολυτελές διαμέρισμα στη Νέα Υόρκη, ωστόσο τα γυρίσματα έλαβαν χώρα στην Κολωνία (και για όσους το έχουν απορία, το νεοϋορκέζικο φόντο προστέθηκε μέσω συνεχόμενης βιντεοπροβολής) κατά την περίοδο του lockdown, κάνοντας το σκηνικό της ταινίας να μοιάζει με μια εγκυβωτισμένη διπλή καραντίνα.

Εκεί παρεβρέθηκε δύο φορές ο Στέφανος Ρόκος. Ενώ όλα έδειχναν να βρίσκονται στην τελική ευθεία για την «Άνοιξη» που ήταν έτοιμη να κρεμαστεί στο σετ, υπήρξε ένα… παρασκηνιακό plot twist. Ο Βέλγος ηθοποιός Ντιρκ Ρούφτχουφτ, που θα αναλάμβανε τον ρόλο του ιδιοκτήτη-συλλέκτη εγκατέλειψε τα γυρίσματα λόγω Covid. «Οπότε μου είπαν πως είτε θα μου στείλουν το έργο πίσω ώστε να αντικαταστήσω το πρόσωπό του με τον καινούργιο ηθοποιό που δεν είχε βρεθεί ακόμη ή θα πάω επί τόπου στην Κολωνία και θα κάνω εκεί την αλλαγή του πορτραίτου», εξηγεί ο ζωγράφος που βρέθηκε τελικά να παίρνει το πρώτο αεροπλάνο εν μέσω Covid για να βρεθεί στη γερμανική πόλη, για να ζωγραφίσει τελικά το πρόσωπο του Τζιν Μπέρβετς, μια τελείως διαφορετική φυσιογνωμία από αυτή του αρχικού ηθοποιού. Τρεις μέρες μετά, η τελική εκδοχή της «Άνοιξης» ήταν έτοιμη.

Στην Κολωνία βρέθηκε ξανά στο τέλος πια των γυρισμάτων για το wrap party της ταινίας, εκεί που είχε την ευκαιρία να γιορτάσει δίπλα-δίπλα με έναν παιδικό του ήρωα που δεν είναι άλλος από τον πρωταγωνιστή του «Inside», Γουίλεμ Νταφόε. «Μου ήταν πάντα συμπαθής και φυσιογνωμικά αλλά και από όσα άκουγα να λέει σε συνεντεύξεις κι είχα ένα άγχος πώς θα είναι όταν τον γνωρίσω», παραδέχεται ο Στέφανος Ρόκος, που τελικά, γνώρισε έναν τύπο ακριβώς όπως τον περίμενε: «Είναι εξαιρετικός σαν άνθρωπος, πανέξυπνος, με φοβερό χιούμορ και δεν κουβαλάει τίποτα ψωνίστικο».

Κι επειδή ο εικαστικός δεν μπορούσε να αντισταθεί στο να πιάσει τα πινέλα και να ζωγραφίσει και τον αγαπημένο του ηθοποιό και πλέον φίλο του, φρόντισε να βάλει τον ήρωά του, τον Νίμο, μέσα στο όργιο του πίνακά του.

Σε ένα close up, βλέπουμε άλλωστε τον Νίμο να κοιτά μια μορφή που μοιάζει με τον ίδιο μέσα στο έργο. Είναι η στιγμή που ο Νταφόε με την ολόδική του ερμηνευτική δεινότητα αρχίζει να σέρνει τον ήρωα προς τον παροξυσμό.

Ήταν, άραγε, πράγματι αυτός στον πίνακα; Το αφήνουμε στη δική σας ματιά.